0:00:00.998,0:00:03.001
Evren neden var?

0:00:03.001,0:00:06.996
Neden — Tamam. Tamam. (Gülüşmeler)

0:00:06.996,0:00:09.838
Bu kozmik bir gizem. Ciddi olalım.

0:00:09.838,0:00:13.414
Neden bir dünya var,[br]neden bu dünyanın içindeyiz

0:00:13.414,0:00:15.293
ve neden yok değiliz de varız?

0:00:15.293,0:00:19.939
Yani, bu en uç "neden" sorusu.

0:00:19.939,0:00:22.174
Bu yüzden varlığın gizemi[br]hakkında konuşacağım,

0:00:22.174,0:00:23.730
"varlık" bulmacası,

0:00:23.730,0:00:26.644
bulmacayı nereye yönlendiriyoruz

0:00:26.644,0:00:28.894
ve neden önemsemelisiniz

0:00:28.894,0:00:30.810
ve umuyorum önemsiyorsunuzdur.

0:00:30.810,0:00:33.636
Filozof Arthur Schopenhauer demiş ki:

0:00:33.636,0:00:37.416
"Var oluşlarının ihtimalini,[br]dünyanın varoluşunun

0:00:37.416,0:00:40.273
ihtimalini düşünmemiş olanların

0:00:40.273,0:00:41.936
akıllarında bir noksanlık vardır."

0:00:41.936,0:00:45.883
Bu biraz sert olmuş, ama yine de... (Gülüşmeler)

0:00:45.883,0:00:47.560
Bu bilinen en büyük

0:00:47.560,0:00:49.854
ve en harika gizem;

0:00:49.854,0:00:52.523
en derin ve insanoğlunun cevaplamaya

0:00:52.523,0:00:53.583
en uzak olduğu soru.

0:00:53.583,0:00:55.297
Büyük düşünürleri[br]takıntılı hale getirmiştir.

0:00:55.297,0:00:56.901
Ludwig Wittgenstein, belki de

0:00:56.901,0:00:59.231
20. yüzyılın en büyük filozofu,

0:00:59.231,0:01:01.714
bir dünyanın var olması[br]gerekmesine şaşırmıştı.

0:01:01.714,0:01:05.718
"Tractatus"unun 4.66[br]önermesinde şöyle yazdı:

0:01:05.718,0:01:07.798
"Mistik olan, dünyada

0:01:07.798,0:01:09.760
bir şeylerin var olması değil,

0:01:09.760,0:01:12.095
dünyanın var olmasıdır."

0:01:12.095,0:01:14.313
Eğer bir filozofun nükteli sözlerini

0:01:14.313,0:01:17.224
dinlemek istemiyorsanız,[br]bir de bilim adamı deneyelim.

0:01:17.224,0:01:19.825
John Archibald Wheeler, 20. yüzyılın

0:01:19.825,0:01:21.051
en iyi fizikçilerinden biri,

0:01:21.051,0:01:22.976
Richard Feynman'ın öğretmeni,

0:01:22.976,0:01:25.636
"kara delik" ifadesinin yaratıcısı,

0:01:25.636,0:01:28.059
şöyle demiştir: "Kuantum nereden geliyor,

0:01:28.059,0:01:29.792
evren nereden geliyor,

0:01:29.792,0:01:32.936
var oluş nereden geliyor[br]öğrenmek istiyorum."

0:01:32.936,0:01:34.935
Ve benim arkadaşım Martin Amis

0:01:34.935,0:01:37.612
- konuşma sırasında çok fazla[br]isim verdiğim için kusura bakmayın

0:01:37.612,0:01:39.827
yani alışsanız iyi edersiniz -

0:01:39.827,0:01:43.963
değerli dostum Martin Amis bir keresinde

0:01:43.963,0:01:47.183
evrenin nereden geldiği gizemini çözmeye

0:01:47.183,0:01:49.219
yaklaşık beş Einstein uzaklıkta[br]olduğumuzu söylemişti.

0:01:49.219,0:01:51.200
Ve bu gece seyirciler arasında,

0:01:51.200,0:01:53.387
beş Einstein olmadığına adım gibi eminim.

0:01:53.387,0:01:55.330
Einstein olan? Elleri göreyim? Hayır mı?

0:01:55.330,0:01:57.232
Einstein yok yani? Tamam.

0:01:57.232,0:02:00.274
Şu soru: neden bir şeyler yok değil de var?

0:02:00.274,0:02:02.242
Bu yüce soru, entellektüel tarihte

0:02:02.242,0:02:04.552
kısmen geç çıkmıştır ortaya.

0:02:04.552,0:02:07.031
17. yüzyılın sonlarına doğru

0:02:07.031,0:02:09.993
bunu soran filozof Leibniz,

0:02:09.993,0:02:11.736
oldukça zeki adam, Liebniz

0:02:11.736,0:02:13.886
neredeyse aynı zamanlarda

0:02:13.886,0:02:16.740
Isaac Newton'dan habersiz[br]Calculus'ü icat etmiştir.

0:02:16.740,0:02:19.342
Neden bir şeyler yok değil de var[br]diye soran Liebniz için

0:02:19.342,0:02:21.535
bu büyük bir gizem değildi.

0:02:21.535,0:02:23.931
Liebniz metafiziksel dış görünüşüyle,

0:02:23.931,0:02:26.687
bir Ortodoks Hristiyandı[br]ya da öyle davranıyordu

0:02:26.687,0:02:29.702
ve dünyanın neden var olduğunu[br]şöyle belirtmiştir:

0:02:29.702,0:02:32.164
Çünkü onu Tanrı yarattı.

0:02:32.164,0:02:35.449
Ve Tanrı yarattı, yoktan var etti.

0:02:35.449,0:02:36.960
Tanrı işte bu kadar güçlü.

0:02:36.960,0:02:40.602
Bir dünya üretmek için hiçbir önceden[br]var olan malzemeye ihtiyaç duymaz.

0:02:40.602,0:02:42.762
Tam bir hiçlikten bunu çıkartabilir,

0:02:42.762,0:02:44.236
yoktan var edebilir.

0:02:44.236,0:02:45.611
Bu arada, bugün

0:02:45.611,0:02:48.020
çoğu Amerikalı'nın inandığı şey bu.

0:02:48.020,0:02:49.734
Var oluşun hiçbir gizemi yok onların için.

0:02:49.734,0:02:51.302
Tanrı yarattı.

0:02:51.302,0:02:53.888
Hadi bunu bir denkleme koyalım.

0:02:53.888,0:02:56.515
Sunum hazırlamadım o yüzden[br]görsellerimi taklitle anlatacağım,

0:02:56.515,0:02:57.950
hayal gücünüzü kullanın.

0:02:57.950,0:03:03.804
Tanrı + Hiçlik = Dünya

0:03:03.804,0:03:07.118
Tamam mı? Denklemimiz bu.

0:03:07.118,0:03:08.851
Belki de Tanrı'ya inanmıyorsunuzdur.

0:03:08.851,0:03:10.681
Belki bilimsel bir ateistsiniz

0:03:10.681,0:03:14.015
ya da bilimsel olmayan bir ateistsinizdir[br]ve Tanrı'ya inanmıyorsunuzdur.

0:03:14.015,0:03:15.433
Bu durumdan da hoşnut değilsinizdir.

0:03:15.433,0:03:18.137
Bu arada, elimizde bu denklem olsa dahi,

0:03:18.137,0:03:20.039
Tanrı + Hiçlik = Dünya,

0:03:20.039,0:03:21.725
şimdiden bir sorun var:

0:03:21.725,0:03:24.759
Neden Tanrı var ki?

0:03:24.759,0:03:26.962
Tanrı sadece mantıkla var olamaz,

0:03:26.962,0:03:28.775
tabi ontolojik argümanlara inanmıyorsanız

0:03:28.775,0:03:31.102
ve umarım inanmıyorsunuzdur,[br]çünkü pek de iyi değiller.

0:03:31.102,0:03:34.263
Kavranabilir bir şey,[br]eğer Tanrı var ise,

0:03:34.263,0:03:37.413
düşünmüş olmalı,[br]ben sonsuzum, sonsuz güçteyim,

0:03:37.413,0:03:39.843
ama ben nereden geldim ki?

0:03:39.843,0:03:42.013
(Gülüşler)

0:03:42.013,0:03:43.432
Nereden geliyorum ben?

0:03:43.432,0:03:46.640
Tanrı daha resmi bir İngilizce konuşurdu.

0:03:46.640,0:03:48.629
(Gülüşmeler)

0:03:48.629,0:03:51.677
Evet, bir teori de Tanrı kendi[br]varlığı ile ilgili bulmacayı

0:03:51.677,0:03:53.466
düşünmekten çok sıkılmıştı, bu yüzden

0:03:53.466,0:03:56.388
Dünya'yı yarattı,[br]sırf dikkatini dağıtmak için.

0:03:56.388,0:03:58.500
Ama her neyse,[br]hadi Tanrı'yı bir unutalım.

0:03:58.500,0:03:59.857
Tanrı'yı denklemden çıkaralım: Elimizden

0:03:59.857,0:04:02.980
_____ + Hiçlik = Dünya kalıyor.

0:04:02.980,0:04:04.761
Eğer Budist'seniz,

0:04:04.761,0:04:06.505
burada bir durmak isteyebilirsiniz

0:04:06.505,0:04:08.474
çünkü aslında elinizde kalan

0:04:08.474,0:04:10.050
Hiçlik = Dünya

0:04:10.050,0:04:11.563
ve denklemin simetriği olan

0:04:11.563,0:04:13.918
Dünya = Hiçlik. Tamam?

0:04:13.918,0:04:16.337
Bir Budist'e göre de,[br]Dünya sadece bir hiçliktir.

0:04:16.337,0:04:19.443
Sadece büyük, kozmik bir anlamsızlıktır.

0:04:19.443,0:04:21.995
Bizse, dışarıda çok şey[br]olduğunu düşünüyoruz,

0:04:21.995,0:04:24.560
ama bu sadece arzularımızın[br]esiri olduğumuz için.

0:04:24.560,0:04:27.271
Eğer arzularımızın[br]yok olmasına izin verirsek,

0:04:27.271,0:04:30.151
dünyanın gerçekte[br]ne olduğunu göreceğiz.

0:04:30.151,0:04:32.131
Bir anlamsızlık, hiçlik

0:04:32.131,0:04:34.313
ve bunu başarınca[br]ölmekten keyif alacak kadar

0:04:34.313,0:04:36.136
yaşamış olmak şeklinde tanımlanan

0:04:36.136,0:04:39.454
mutluluk seviyesi[br]nirvanaya ulaşacağız. (Gülüşmeler)

0:04:39.454,0:04:41.333
Evet, Budist düşüncesi böyle.

0:04:41.333,0:04:44.832
Ama ben bir Batılıyım ve hâlâ varoluş

0:04:44.832,0:04:46.815
bulmacasını düşünüyorum ve elimde

0:04:46.815,0:04:48.423
________ +

0:04:48.423,0:04:50.581
- bir dakikaya işler[br]ciddileşecek, o yüzden -

0:04:50.581,0:04:53.607
_______ + Hiçlik = Dünya

0:04:53.607,0:04:54.830
Bu boşluğa ne koyacağız?

0:04:54.830,0:04:56.678
Bilime ne dersiniz?

0:04:56.678,0:05:00.229
Gerçekliğin doğasının[br]en büyük rehberi bilimdir

0:05:00.229,0:05:03.244
ve en temel bilim de fiziktir.

0:05:03.244,0:05:06.214
Bu bize çıplak gerçeğin[br]aslında ne olduğunu gösterir,

0:05:06.214,0:05:08.840
EGEÜV dediğim şeyi açığa kavuşturur:

0:05:08.840,0:05:11.830
Evrenin Gerçek ve Esas Demirbaşı.

0:05:11.830,0:05:14.482
Belki fizik bu boşluğu doldurur

0:05:14.482,0:05:19.544
ve gerçekten, 60'ların sonu veya 70'lerden beri

0:05:19.544,0:05:23.207
fizikçilerin bizimki gibi bir evrenin

0:05:23.207,0:05:26.327
tam bir hiçlikten nasıl varolduğunu,

0:05:26.327,0:05:29.322
hiçbir şey yokken evrenin oluşmasına

0:05:29.322,0:05:31.201
sebep olan kuantum[br]dalgalanmasını açıklayacak

0:05:31.201,0:05:34.281
saf bir bilimsel temel[br]bulacaklarına dair iddiaları vardı.

0:05:34.281,0:05:36.339
Stephen Hawking, bu fizikçilerden biri.

0:05:36.339,0:05:38.645
Yakın zamanlardan da Alex Vilenkin var.

0:05:38.645,0:05:40.378
Tüm bunlar

0:05:40.378,0:05:42.571
"Hiçlikten Oluşmuş Evren"[br]kitabının yazarı ve

0:05:42.571,0:05:45.103
arkadaşım olan başka iyi bir[br]fizikçi Lawrence Krauss tarafından

0:05:45.103,0:05:47.229
halk seviyesine indirildi.

0:05:47.229,0:05:49.445
Ve Lawrence

0:05:49.445,0:05:51.526
- bu arada kendisi koyu bir ateisttir -

0:05:51.526,0:05:53.150
Tanrı'yı devre dışı bıraktı.

0:05:53.150,0:05:55.531
Kuantum alan teorisi kanunları,

0:05:55.531,0:05:57.432
fiziğin geldiği son nokta, bizlere

0:05:57.432,0:05:58.750
saf bir yokluktan,

0:05:58.750,0:06:00.975
uzay, zaman, madde olmadan, bir hiçlikten

0:06:00.975,0:06:04.420
sadece küçük bir yanlış vakumun

0:06:04.420,0:06:06.393
varoluş için bir dalgalanma[br]oluşturabildiğini gösteriyor.

0:06:06.393,0:06:08.375
Sonra da, genişleme denilen mucize

0:06:08.375,0:06:11.460
etrafımızda gördüğümüz bu büyüklük ve

0:06:11.460,0:06:13.215
çeşitliliğe sahip evreni oluşturuyor.

0:06:13.215,0:06:16.769
Evet, bu gerçekten dahice bir senaryo.

0:06:16.769,0:06:19.537
Çok kuramsal. Büyüleyici.

0:06:19.537,0:06:21.865
Ama bu teoriyle büyük bir sorunum var

0:06:21.865,0:06:23.750
ve sorun şu:

0:06:23.750,0:06:25.221
Bu sahte-dinci bakış açısı.

0:06:25.221,0:06:27.217
Şimdi, Lawrence bir ateist olduğunu düşünüyor,

0:06:27.217,0:06:29.965
ama hâlâ dini bir dünya görüşünün kölesi.

0:06:29.965,0:06:34.734
O fiziksel kanunları ilâhi emirler gibi görüyor.

0:06:34.734,0:06:36.784
Kuantum Alan Teorisi'nin kanunları onun için

0:06:36.784,0:06:39.395
"Fiat lux" gibi, "Işık olsun!"

0:06:39.395,0:06:43.464
Yasaların sanki boşluğu biçimlendirecek,

0:06:43.464,0:06:45.941
varoluşa gebe olmasını sağlayacak

0:06:45.941,0:06:47.781
bir ontolojik gücü ya da etkisi var.

0:06:47.781,0:06:50.688
Sanki hiçlikten, bir dünyayı çağırabilirler.

0:06:50.688,0:06:52.635
Ama bu fiziksel yasanın ne olduğuna

0:06:52.635,0:06:54.108
çok ilkel bir bakış değil mi?

0:06:54.108,0:06:57.363
Fiziksel yasaların aslında dünyadaki

0:06:57.363,0:07:00.037
kalıp ve standartların[br]genelleştirilmiş hâli

0:07:00.037,0:07:01.612
olduğunu biliyoruz.

0:07:01.612,0:07:03.985
Dünya'nın dışında geçerli değiller.

0:07:03.985,0:07:05.965
Kendilerini var eden bir özleri yoktur.

0:07:05.965,0:07:07.960
Dünyanın hiçlikten var olmasını

0:07:07.960,0:07:09.278
sağlayamazlar.

0:07:09.278,0:07:10.809
Bu bilimsel yasanın ne olduğuna

0:07:10.809,0:07:12.993
çok ilkel bakış.

0:07:12.993,0:07:14.988
Eğer bu konuda bana inanmıyorsanız,

0:07:14.988,0:07:16.790
Stephen Hawking'i dinleyin.

0:07:16.790,0:07:20.155
Kendisi müstakil, dışarıdan bir etkiyi ve

0:07:20.155,0:07:22.821
bir yaratıcıyı gerektirmeyen

0:07:22.821,0:07:25.539
kozmos modeli üretmiştir.

0:07:25.539,0:07:27.267
Bunu öne sürdükten sonra da,

0:07:27.267,0:07:29.681
Hawking kafasının hâlâ[br]karışık olduğunu kabul etmiştir.

0:07:29.681,0:07:32.993
Dediğine göre, bu model[br]sadece bir denklemdi.

0:07:32.993,0:07:35.852
Peki denklemlere ateş püsküren

0:07:35.852,0:07:38.774
ve tarif edebilecekleri dünyayı yaratan neydi?

0:07:38.774,0:07:39.907
Kafasını karıştıran buydu.

0:07:39.907,0:07:43.712
Denklemler büyüyü gerçekleştiremezler;

0:07:43.712,0:07:45.850
varoluş bulmacasını çözemezler.

0:07:45.850,0:07:48.763
Kaldı ki, yasalar bunu yapıyor olsa bile,

0:07:48.763,0:07:50.586
bu kadar yasa neden var?

0:07:50.586,0:07:53.000
Evrendeki belli sayıda[br]kuvvveti ve parçacıkları vb.

0:07:53.000,0:07:54.850
tanımlayan Kuantum Alan Teorisi

0:07:54.850,0:07:55.899
neden var?

0:07:55.899,0:07:58.190
Neden tamamen farklı yasalar yok?

0:07:58.190,0:08:01.478
Ortada çok ama çok sayıda matematiksel[br]olarak tutarlı yasalar var.

0:08:01.478,0:08:04.917
Yasalar olmasa ne olur?[br]Neden tam bir hiçlik yok?

0:08:04.917,0:08:06.649
Yani bu bir sorun,[br]ister inanın ister inanmayın,

0:08:06.649,0:08:09.647
düşünceli fizikçiler bu konuda[br]kafa patlatıyorlar

0:08:09.647,0:08:12.755
ve bu noktada metafiziğe kayma eğilimindeler.

0:08:12.755,0:08:14.060
Diyelim ki, belki de

0:08:14.060,0:08:16.217
evrenimizi betimleyen yasalar

0:08:16.217,0:08:17.952
sadece bir grup yasa

0:08:17.952,0:08:19.988
ve bunlar gerçeğin bir kısmını açıklıyor,

0:08:19.988,0:08:22.784
fakat belki de her tutarlı yasalar grubu

0:08:22.784,0:08:24.570
gerçeğin başka[br]kısımlarını açıklıyordur

0:08:24.570,0:08:28.503
ve aslında tüm olası fiziksel dünyalar

0:08:28.503,0:08:30.954
gerçekten varlar, hepsi orada.

0:08:30.954,0:08:33.237
Bizler, kuantum alan teorisi[br]ile tanımlanan gerçeğin

0:08:33.237,0:08:35.780
çok küçük bir kısmını görüyoruz,

0:08:35.780,0:08:37.512
fakat çok ama çok başka dünyalar var.

0:08:37.512,0:08:39.718
Bizimkinden hayal[br]edemeyeceğimiz kadar farklı,

0:08:39.718,0:08:41.235
anlaşılmaz şekilde tuhaf olan

0:08:41.235,0:08:44.251
çok farklı teorilerle tanımlanan

0:08:44.251,0:08:47.996
gerçeklikten bölümler.

0:08:47.996,0:08:49.343
Steven Weinberg,

0:08:49.343,0:08:52.174
standart model parçacık fiziğinin babası,

0:08:52.174,0:08:55.000
tüm olası gerçekliklerin aslında

0:08:55.000,0:08:59.243
var olduğu fikri ile[br]bizzat flört etmiştir.

0:08:59.243,0:09:02.332
Ayrıca, genç bir fizikçi olan Max Tegmark,

0:09:02.332,0:09:06.708
tüm matematiksel yapıların var olduğuna

0:09:06.708,0:09:08.845
ve matematiksel var oluşun[br]fiziksel var oluşla

0:09:08.845,0:09:10.612
aynı şey olduğuna inanırdı.

0:09:10.612,0:09:12.930
Yani elimizde her mantıksal[br]olasılığı kapsayan

0:09:12.930,0:09:16.371
bu son derece zengin çoklu evren var.

0:09:16.371,0:09:19.531
Bu metafizik yolu çıkarmak için

0:09:19.531,0:09:22.153
bu fizikçiler ve felsefeciler aslında

0:09:22.153,0:09:24.675
Eflatun'a uzanan çok eski bir fikre

0:09:24.675,0:09:26.132
dayanıyorlar.

0:09:26.132,0:09:28.790
Bolluk veya verimlilik prensibi

0:09:28.790,0:09:31.243
veya büyük var oluş zincirine göre

0:09:31.243,0:09:35.110
gerçeklik mümkün olduğunca doludur.

0:09:35.110,0:09:36.811
Hiçlikten uzaklaştırıldığı kadar

0:09:36.811,0:09:38.606
yakın da olabilir.

0:09:39.706,0:09:42.200
Yani elimizde bu iki aşırı uç var.

0:09:42.200,0:09:45.499
Bir tarafta tam bir hiçlik var

0:09:45.499,0:09:47.997
ve öbür tarafta ise, diğer aşırı uçtaki

0:09:47.997,0:09:51.927
her akla yatkın dünyayı[br]kapsayan gerçeklik görüşü:

0:09:51.937,0:09:53.909
En üst olası gerçeklik.

0:09:53.909,0:09:56.802
Hiçlik: en basit olası gerçeklik.

0:09:56.802,0:09:59.681
Peki bu iki aşırı uç arasında ne var?

0:09:59.681,0:10:01.708
Ortada bir şeyleri içeren ve[br]diğerlerini dışarıda bırakan

0:10:01.708,0:10:04.655
her türden orta derece gerçekler vardır.

0:10:04.655,0:10:06.251
Ve bu orta derece gerçeklerden birisi,

0:10:06.251,0:10:11.276
diyelim ki, zarif olmayan[br]parçaları, çirkin asimetrileri vb.

0:10:11.276,0:10:13.481
dışarıda bırakan

0:10:13.481,0:10:16.267
matematiksel olarak en zarif gerçek olsun.

0:10:16.267,0:10:18.593
Şimdi, bazı fizikçiler var ki size

0:10:18.593,0:10:22.227
bizim aslında en zarif[br]gerçeklikte yaşadığımızı söyler.

0:10:22.227,0:10:25.174
Sanırım Brian Green dinleyenler arasında.

0:10:25.174,0:10:28.787
Kendisi "Zarif Evren"[br]adında bir kitap yazdı.

0:10:28.787,0:10:31.058
Kendisi yaşadığımız evrenin[br]matematiksel olarak çok zarif

0:10:31.058,0:10:32.767
olduğunu iddia ediyor.

0:10:32.767,0:10:34.450
Ona inanmayın. (Gülüşler)

0:10:34.450,0:10:37.537
Göstermelik bir umut, keşke gerçek olsaydı.

0:10:37.537,0:10:39.450
Fakat sanırım geçen gün,[br]kendisi evrenin

0:10:39.450,0:10:42.514
çok çirkin olduğunu kabul etti.

0:10:42.514,0:10:43.890
Aptalca yapılmış,

0:10:43.890,0:10:47.144
çok fazla keyfi çiftlenme sabiti

0:10:47.144,0:10:48.810
ve büyük oranlar

0:10:48.810,0:10:51.588
ve gereksiz temel parçacık aileleri var.

0:10:51.588,0:10:53.736
Hem karanlık enerji de ne oluyor?

0:10:53.736,0:10:57.135
Bir çubuk ve ciklet mekanizması.

0:10:57.135,0:11:01.138
Hiç de zarif bir evren değil. (Gülüşmeler)

0:11:01.138,0:11:03.881
Bir de, ortada etik anlamda tüm olası dünyaların

0:11:03.881,0:11:05.471
en iyisi var.

0:11:05.471,0:11:07.100
Şimdi ciddi olmalısınız,

0:11:07.100,0:11:09.845
çünkü bu dünyada duyarlı insanlar

0:11:09.845,0:11:11.465
boş yere acı çekmiyor,

0:11:11.465,0:11:13.334
burada çocuk kanseri veya

0:11:13.334,0:11:15.549
soykırım gibi şeyler yok.

0:11:15.549,0:11:16.800
Bu ahlaki bir anlayış.

0:11:16.800,0:11:18.865
Neyse, yani hiçlik ve

0:11:18.865,0:11:20.498
olası en üst gerçeklik arasında

0:11:20.498,0:11:22.043
çeşitli özel gerçekler var.

0:11:22.043,0:11:24.323
Hiçlik özeldir. En basitidir.

0:11:24.323,0:11:27.833
Sonra en zarif muhtemel gerçeklik var.

0:11:27.833,0:11:29.197
Bu özeldir.

0:11:29.197,0:11:31.849
Olası en üst gerçeklik, bu özeldir.

0:11:31.849,0:11:33.365
Peki neyi hesaba katmadık?

0:11:33.365,0:11:36.101
Ortada ayrıca kötü,

0:11:36.101,0:11:37.856
genel gerçekler var.

0:11:37.856,0:11:40.477
Hiçbir şekilde özel değiller,

0:11:40.477,0:11:42.029
oldukça sıradanlar.

0:11:42.029,0:11:44.756
Bunlar hiçlikten sonsuz uzaktır,

0:11:44.756,0:11:48.682
fakat tam bir doluluktan da sonsuz eksiktir.

0:11:48.682,0:11:51.202
Bunlar kaos ve düzenin,

0:11:51.202,0:11:55.400
matematiksel zariflik[br]ve çirkinliğin karışımıdır.

0:11:55.400,0:11:57.185
Bu gerçeklikleri şöyle tanımlıyorum:

0:11:57.185,0:12:01.312
Sonsuz, vasat, eksik bir karışıklık.

0:12:01.312,0:12:04.692
Jenerik bir gerçeklik,[br]bir tür kozmik çöp tıkama.

0:12:04.692,0:12:06.876
Ve bu gerçeklikler,

0:12:06.876,0:12:09.142
acaba bu gerçekliklerde tanrı var mı?

0:12:09.142,0:12:11.553
Belki var fakat Yahudi-Hristiyan

0:12:11.553,0:12:13.889
tanrısı gibi mükemmel değil.

0:12:13.889,0:12:17.196
Bu tanrı çok merhametli[br]ve her şeye kadir değil.

0:12:17.196,0:12:20.527
%100 kötü kalpli olmasa da

0:12:20.527,0:12:22.630
%80 verimli olabilir,

0:12:22.630,0:12:28.767
ki sanırım bu durum etrafımızdaki[br]dünyayı az buçuk tarif ediyor. (Gülüşmeler)

0:12:28.767,0:12:31.499
Varlık gizemine çözüm olarak

0:12:31.499,0:12:33.335
teklifim şöyle:

0:12:33.335,0:12:37.425
İçinde var olduğumuz gerçeklik

0:12:37.425,0:12:39.481
bu genel gerçekliklerden birisidir.

0:12:39.481,0:12:42.136
Hakikat bir şekilde ortaya çıkmalı.

0:12:42.136,0:12:44.206
Ya hiçbir şey olduğu veya

0:12:44.206,0:12:47.887
her şey veya arada bir şey[br]olduğu ortaya çıkabilir.

0:12:47.887,0:12:51.578
Yani eğer çok zarif olmak gibi

0:12:51.578,0:12:53.768
bir özelliği varsa veya

0:12:53.768,0:12:55.376
hiçlik gibi çok dolu[br]veya çok basit ise

0:12:55.376,0:12:57.177
bu bir açıklama gerektirir.

0:12:57.177,0:13:00.336
Fakat eğer sıradan,[br]genel gerçekliklerden biri ise

0:13:00.336,0:13:02.486
bunun için başka bir açıklama yok.

0:13:02.486,0:13:03.870
Ve hakikaten, diyorum ki

0:13:03.870,0:13:05.850
içinde yaşadığımız gerçeklik bu.

0:13:05.850,0:13:08.107
İşte bilim bize bunu anlatıyor.

0:13:08.107,0:13:09.438
Hafta başında aldığımız

0:13:09.438,0:13:12.554
heyecan verici bir bilgiye göre

0:13:12.554,0:13:15.693
enflasyon teorisi, ki bu teori büyük,

0:13:15.693,0:13:19.663
sonsuz, karmaşık, keyfi,[br]anlamsız bir gerçeği öngörür.

0:13:19.663,0:13:23.488
Bu, şişeden hiç durmadan fışkıran

0:13:23.488,0:13:26.172
büyük bir şampanyaya benzer.

0:13:26.172,0:13:28.764
Biraz albeni, düzen ve barış olan

0:13:28.764,0:13:32.530
geniş ve daha çok çorak bir evren.

0:13:32.530,0:13:34.895
Bu enflasyon senaryosu,

0:13:34.895,0:13:37.797
Büyük Patlamanın hemen öncesinden

0:13:37.797,0:13:39.890
yerçekimsel dalga işaretlerinin

0:13:39.890,0:13:42.724
Antartika'daki radyo teleskoplar ile

0:13:42.724,0:13:44.637
gözlemlenmesi sonucu onaylandı.

0:13:44.637,0:13:46.482
Eminim bunu hepiniz biliyorsunuzdur.

0:13:46.482,0:13:49.306
Her neyse, yani bence,[br]saplanıp kaldığımızın

0:13:49.306,0:13:52.793
bu gerçek olduğuna dair[br]bazı kanıtlar olduğunu düşünüyorum.

0:13:52.793,0:13:55.900
Peki, neden umrunuzda olmalı?

0:13:55.900,0:13:57.136
Evet — (Gülüşmeler) —

0:13:57.136,0:14:00.240
"Dünya neden var?" sorusu

0:14:00.240,0:14:02.239
kozmik bir soru, daha yakın

0:14:02.239,0:14:03.903
bir soru ile kafiyeli gibi:

0:14:03.903,0:14:06.776
Neden varım? Neden varsın?

0:14:06.776,0:14:10.036
Varlığımız şaşırtıcı şekilde[br]olasılıksız görünüyor.

0:14:10.036,0:14:14.035
Çünkü ortada genetik olarak[br]çok büyük sayıda muhtemel insan var.

0:14:14.035,0:14:16.099
Eğer bunu genlerin sayısına

0:14:16.099,0:14:18.441
ve alellere vb. bakarak[br]hesaplayabilirseniz

0:14:18.441,0:14:20.737
ve yuvarlak bir hesap size

0:14:20.737,0:14:22.892
genetik olarak 10 üzeri 10.000

0:14:22.892,0:14:24.552
muhtemel insan olduğunu söyleyecektir.

0:14:24.552,0:14:28.020
Bu googol (10^100) ve[br]googolplex(10^10^100) arasındadır.

0:14:28.020,0:14:29.636
Ve yaşamış asıl insan sayısı

0:14:29.636,0:14:32.130
100 milyar, belki de 50 milyar,

0:14:32.130,0:14:34.195
son derece küçük bir kesir, yani hepimiz

0:14:34.195,0:14:36.125
bu şaşırtıcı kozmik piyangonun kazananıyız.

0:14:36.125,0:14:38.244
Buradayız. Tamam.

0:14:38.244,0:14:41.165
Peki nasıl bir gerçeklikte[br]yaşamak istiyoruz?

0:14:41.165,0:14:43.415
Özel bir gerçeklikte mi yaşamak istiyoruz?

0:14:43.415,0:14:47.644
Ya en zarif olası[br]gerçeklikte yaşıyor olsaydık?

0:14:47.644,0:14:50.153
Üzerimizdeki varoluşsal baskıyı hayal edin,

0:14:50.153,0:14:51.992
ayak uydurmak, zarif olmak için,

0:14:51.992,0:14:53.858
ahengi bozmamak için.

0:14:53.858,0:14:56.939
Veya, ya en üst olası[br]gerçeklikte yaşasaydık?

0:14:56.939,0:14:58.950
Yani o zaman varlığımız[br]garanti altında olacak,

0:14:58.950,0:15:00.728
çünkü her olası şey

0:15:00.728,0:15:02.094
o gerçeklikte mevcuttur

0:15:02.094,0:15:04.255
fakat seçimlerimiz anlamsız olacaktır.

0:15:04.255,0:15:07.250
Eğer ahlaken gerçekten[br]mücadele eder ve acı çekersem

0:15:07.250,0:15:09.330
ve doğru olanı yapmaya karar verirsem,

0:15:09.330,0:15:10.525
ne fark eder ki?

0:15:10.525,0:15:12.550
Çünkü benim versiyonlarımdan

0:15:12.550,0:15:13.564
sonsuz sayıda var

0:15:13.564,0:15:14.961
ve onlar da doğru olanı yapıyor

0:15:14.961,0:15:16.616
ve sonsuz sayıda da yanlış yapanı var.

0:15:16.616,0:15:18.456
Yani seçimlerim anlamsız.

0:15:18.456,0:15:20.740
Yani biz bu özel gerçeklikte[br]yaşamak istemiyoruz.

0:15:20.740,0:15:23.327
Hiçlik özel gerçekliği söz konusu olsaydı da,

0:15:23.327,0:15:25.554
bu konuşmayı yapıyor olmazdık.

0:15:25.554,0:15:31.769
Bence sıradan olan üretken[br]bir gerçeklikte yaşamanın

0:15:31.769,0:15:34.385
iyi ve kötü tarafları var.

0:15:34.385,0:15:35.927
İyi taraflarını büyütüp

0:15:35.927,0:15:38.266
kötü taraflarını küçültmek de

0:15:38.266,0:15:41.157
bize hayatta bir amaç verir.

0:15:41.157,0:15:42.563
Evren saçmadır,

0:15:42.563,0:15:44.290
fakat yine de bizler[br]bir amaç oluşturabiliriz,

0:15:44.290,0:15:45.230
ki bu oldukça iyi bir amaç

0:15:45.230,0:15:47.895
ve gerçekliğin bütün sıradanlığı

0:15:47.895,0:15:50.500
kendi varlığımızın temelinde

0:15:50.500,0:15:52.812
hissettiğimiz sıradanlıkla hoşça yankılanyor.

0:15:52.812,0:15:54.446
Bunu hissettiğinizi biliyorum.

0:15:54.446,0:15:55.550
Hepiniz özelsiniz, biliyorum,

0:15:55.550,0:15:57.872
fakat yine de biraz gizlice vasatsınız,

0:15:57.872,0:15:59.261
sizce de öyle değil mi?

0:15:59.261,0:16:01.198
(Gülüşmeler) (Alkış)

0:16:01.198,0:16:04.670
Neyse, diyebilirsiniz ki,[br]bu bulmaca, varlık gizemi,

0:16:04.670,0:16:06.668
sadece aptalca gizem tellallığıdır.

0:16:06.668,0:16:10.165
Evrenin var olması sizi şaşırtmadı

0:16:10.165,0:16:12.170
ve bu konuda yalnız değilsiniz.

0:16:12.170,0:16:14.386
Bertrand Russell demiş ki,

0:16:14.386,0:16:18.041
"Evrenin var olduğunu söylemeliyim, o kadar."

0:16:18.041,0:16:19.442
Anlaşılmaz bir gerçek.

0:16:19.442,0:16:22.276
Columbia'daki profesörüm Sidney Morgenbesser,

0:16:22.276,0:16:23.985
- harika felsefi bir mizaha sahiptir -

0:16:23.985,0:16:25.602
ona dedim ki, "Profesör Morgenbesser,

0:16:25.602,0:16:28.098
neden bir şeyler yok değil de var?"

0:16:28.098,0:16:30.248
O da dedi ki, "Bir şey olmasaydı,

0:16:30.248,0:16:32.244
yine de tatmin olmazdın."

0:16:32.244,0:16:35.993
Yani - (Gülüşmeler) - tamam.

0:16:35.993,0:16:38.355
Yani şaşırmadınız. Umrumda değil.

0:16:38.355,0:16:41.328
Fakat size son olarak anlatacağım şeyin

0:16:41.328,0:16:43.606
sizi şaşırtacağını garanti ederim.

0:16:43.606,0:16:46.273
Çünkü TED konferansında tanıştığım

0:16:46.273,0:16:48.586
zeki, harika insanların hepsi

0:16:48.586,0:16:50.800
bunu söylediğimde şaşırdı.

0:16:50.800,0:16:55.302
Hayatımda hiç cep telefonum olmadı

0:16:55.302,0:16:57.179
Teşekkür ederim.

0:16:57.179,0:17:01.179
(Gülüşmeler) (Alkışlar)