1
00:00:01,200 --> 00:00:02,400
Demokracia.

2
00:00:02,960 --> 00:00:04,296
Në Perëndim,

3
00:00:04,320 --> 00:00:08,256
bëjmë një gabim kolosal,
kur e marrim për të mirëqenë.

4
00:00:08,280 --> 00:00:09,576
Demokracinë e shohim

5
00:00:09,600 --> 00:00:14,096
jo si lulen më të brishtë,
siç është në fakt,

6
00:00:14,120 --> 00:00:16,960
por e shohim si pjesë
të mobilimit të shoqërisë tonë.

7
00:00:17,960 --> 00:00:21,960
Priremi ta shohim si
një të dhënë të pandryshueshme.

8
00:00:22,680 --> 00:00:27,896
Gabimisht besojmë se kapitalizmi
sjell pashmangshmërisht demokraci.

9
00:00:27,920 --> 00:00:29,256
Ja që nuk sjell.

10
00:00:29,280 --> 00:00:33,656
Lee Kuan Yew i Singaporit dhe
imituesit e tij të famshëm në Pekin

11
00:00:33,680 --> 00:00:36,616
e kanë dëshmuar tej dyshimeve të arsyeshme

12
00:00:36,640 --> 00:00:40,536
se është fare e mundur
të kihet një kapitalizëm i lulëzuar,

13
00:00:40,560 --> 00:00:42,160
rritje spektakolare, teksa

14
00:00:42,960 --> 00:00:46,016
politika të mbetet pa hiç demokraci.

15
00:00:46,040 --> 00:00:50,456
Në fakt, në mëhallën tonë,
këtu në Europë,

16
00:00:50,480 --> 00:00:52,056
demokracia po bën prapa.

17
00:00:52,080 --> 00:00:55,456
Në fillimet e këtij viti,
teksa përfaqësoja Greqinë --

18
00:00:55,480 --> 00:00:58,216
qeverinë e sapozgjedhur greke -

19
00:00:58,240 --> 00:01:00,936
si ministër i saj i financave në Eurogrup,

20
00:01:00,960 --> 00:01:05,896
më thanë në terma jo të paqartë se
procesi demokratik i kombit tonë -

21
00:01:05,920 --> 00:01:07,336
zgjedhjet tona -

22
00:01:07,360 --> 00:01:09,136
s’do të lejohej të ndërhynte

23
00:01:09,160 --> 00:01:12,400
në politikat ekonomike
që po zbatoheshin në Greqi.

24
00:01:13,120 --> 00:01:14,336
Në atë çast,

25
00:01:14,360 --> 00:01:18,656
m’u duk se s’kish mbrojtje më të mirë
të Lee Kuan Yew-it,

26
00:01:18,680 --> 00:01:20,216
ose Partisë Komuniste Kineze,

27
00:01:20,240 --> 00:01:23,976
apo të disa miqve të mi të pabindur
që vijonin të më thoshin se

28
00:01:24,000 --> 00:01:28,320
se demokracia duhet dëbuar
nëse zë e kërcënon për ndryshime.

29
00:01:29,640 --> 00:01:32,896
Sot, këtu, dua t’ju parashtroj

30
00:01:32,920 --> 00:01:36,080
një çështje ekonomike
për një demokraci të mirëfilltë.

31
00:01:36,600 --> 00:01:41,456
Dua t’ju kërkoj t’i bashkoheni besimit tim

32
00:01:41,480 --> 00:01:43,480
se Lee Kuan Yew-i,

33
00:01:44,480 --> 00:01:45,856
Partia Komuniste Kineze

34
00:01:45,880 --> 00:01:47,256
dhe edhe Eurogrupi

35
00:01:47,280 --> 00:01:50,920
e kanë gabim tek besojnë se
mund të bëjmë pa demokracinë -

36
00:01:51,600 --> 00:01:55,336
se na duhet një demokraci e mirëfilltë,
energjike.

37
00:01:55,360 --> 00:01:58,336
Dhe se pa demokraci,

38
00:01:58,360 --> 00:02:01,216
shoqëritë tona do të bëhen më të këqija,

39
00:02:01,240 --> 00:02:03,310
e ardhmja jonë e zymtë

40
00:02:03,310 --> 00:02:06,256
dhe teknologjitë tonë të reja,
të shkëlqyera, do të venë dëm.

41
00:02:06,256 --> 00:02:07,496
Me që jemi te vajtja dëm,

42
00:02:07,520 --> 00:02:10,294
më lejoni të tërheq vëmendjen
në një paradoks interesant

43
00:02:10,320 --> 00:02:13,096
që po kërcënon ekonomitë
tona mu tani.

44
00:02:13,120 --> 00:02:15,416
Unë e quaj paradoksi i majave binjake.

45
00:02:15,440 --> 00:02:16,736
Njërën majë e kuptoni -

46
00:02:16,760 --> 00:02:18,376
e njihni, e dalloni -

47
00:02:18,400 --> 00:02:23,456
është mali i borxheve
që nxin prej kohësh

48
00:02:23,480 --> 00:02:26,296
mbi Shtetet e Bashkuara,
Europën, krejt botën.

49
00:02:26,320 --> 00:02:28,200
Malin e borxheve e shohim të gjithë.

50
00:02:28,880 --> 00:02:33,000
Por pak vetë dallojnë vëllanë binjak.

51
00:02:33,640 --> 00:02:35,840
Një mal me para të paqarkulluara

52
00:02:36,840 --> 00:02:40,200
pronë e llogarish të pasurish
dhe korporatash,

53
00:02:41,120 --> 00:02:43,696
tepër të tmerruar nga investimi i tyre

54
00:02:43,720 --> 00:02:47,016
në aktivitete produktive
që mund të prodhojnë të ardhurat

55
00:02:47,040 --> 00:02:50,096
me të cilat mund të eliminoni
malin e borxheve

56
00:02:50,120 --> 00:02:54,096
dhe që mund të prodhojnë gjithë ato gjëra
për të cilat njerëzimi ka kaq nevojë,

57
00:02:54,120 --> 00:02:55,776
bie fjala, energji të gjelbër.

58
00:02:55,800 --> 00:02:58,136
Më lejoni t’ju sjell dy shifra.

59
00:02:58,160 --> 00:02:59,496
Gjatë tre muajve të fundit,

60
00:02:59,520 --> 00:03:02,296
në Shtetet e Bashkuara,
Britani dhe në Eurozonë,

61
00:03:02,320 --> 00:03:06,736
kemi investuar, bashkërisht,
3.4 trilionë dollarë

62
00:03:06,760 --> 00:03:09,416
në krejt të mirat që prodhojnë pasuri -

63
00:03:09,440 --> 00:03:12,456
të tilla si objekte industriale, makineri,

64
00:03:12,480 --> 00:03:14,696
ansamble zyrash, shkolla,

65
00:03:14,720 --> 00:03:17,856
rrugë, hekurudha, makina, etj, etj.

66
00:03:17,880 --> 00:03:20,616
3.4 trilionë duket si goxha para,

67
00:03:20,640 --> 00:03:24,496
deri sa ta krahasoni me 5.1 trilionë

68
00:03:24,520 --> 00:03:27,216
që kanë rrjedhur në të njëjtat vende,

69
00:03:27,240 --> 00:03:29,056
nëpër institucionet tona financiare,

70
00:03:29,080 --> 00:03:32,280
pa bërë absolutisht asgjë,
gjatë së njëjtës periudhë,

71
00:03:33,440 --> 00:03:38,296
veç fryrjes së çmimeve të aksioneve
të sikuracioneve të shtëpive.

72
00:03:38,320 --> 00:03:43,576
Pra një mal me borxhe dhe
një mal me para të papërdorura

73
00:03:43,600 --> 00:03:47,296
formojnë majat binjake, 
që s’arrijnë të asgjësojnë njëra-tjetrën

74
00:03:47,320 --> 00:03:50,136
përmes funksionimit normal të tregjeve.

75
00:03:50,160 --> 00:03:52,480
Rezultati është rroga që s’rriten,

76
00:03:53,360 --> 00:03:59,016
më shumë se çereku i 25 - 54 vjeçarëve
në Amerikë, Japoni dhe Europë

77
00:03:59,040 --> 00:04:00,536
të papunë.

78
00:04:00,560 --> 00:04:02,896
Dhe për pasojë, kërkesë e ulët,

79
00:04:02,920 --> 00:04:05,136
e cila, në një cikël të pafund,

80
00:04:05,160 --> 00:04:07,880
riforcon pesimizmin e investitorëve,

81
00:04:08,880 --> 00:04:12,696
që, duke iu trembur kërkesës së ulët,
e riprodhojnë duke mos investuar --

82
00:04:12,720 --> 00:04:15,416
pikërisht si i ati i Edipit,

83
00:04:15,440 --> 00:04:17,935
që, i tmerruar nga profecia e orakullit

84
00:04:17,959 --> 00:04:20,696
se i biri do të rritej për ta vrarë,

85
00:04:20,720 --> 00:04:22,656
afroi pa mend ditën

86
00:04:22,680 --> 00:04:25,680
kur u bë e mundur që Edipi,
i biri, ta vriste.

87
00:04:26,560 --> 00:04:29,200
Kjo është mosmarrëveshja
ime me kapitalizmin.

88
00:04:29,200 --> 00:04:31,216
Natyra e tij e shpërdoruese,

89
00:04:31,240 --> 00:04:32,856
gjithë ajo para e papërdorur,

90
00:04:32,880 --> 00:04:36,976
do të duhej vënë në punë
për përmirësim jetësh,

91
00:04:37,000 --> 00:04:38,336
për zhvillimin e talenteve njerëzore,

92
00:04:38,360 --> 00:04:41,216
dhe për të financuar krejt
këto teknologji,

93
00:04:41,240 --> 00:04:42,496
teknologji të gjelbra,

94
00:04:42,520 --> 00:04:45,280
që janë absolutisht thelbësore
për shpëtimin e planetit Tokë.

95
00:04:46,280 --> 00:04:49,536
A e kam mirë kur besoj se
demokracia mund të jetë përgjigja?

96
00:04:49,560 --> 00:04:50,776
Besoj se po,

97
00:04:50,800 --> 00:04:52,236
por para se të ecim më tej,

98
00:04:52,236 --> 00:04:54,490
ç’kuptojmë me demokraci?

99
00:04:54,520 --> 00:04:56,936
Aristoteli e përkufizonte demokracinë

100
00:04:56,960 --> 00:05:01,476
si gjendjen në të cilën
i liri dhe i varfri,

101
00:05:01,476 --> 00:05:04,910
meqë këta ishin shumica,
kontrollojnë qeverisjen.

102
00:05:05,000 --> 00:05:08,296
Tani, sigurisht që demokracia
athinase linte shumë jashtë.

103
00:05:08,320 --> 00:05:11,360
Gra, emigrantë dhe,
sigurisht, skllevërit.

104
00:05:12,040 --> 00:05:13,296
Por do të ishte gabim

105
00:05:13,320 --> 00:05:16,896
të hidhet tej rëndësia
e demokracia e Athinës së lashtë

106
00:05:16,920 --> 00:05:18,920
mbi bazën se kë përjashtonte.

107
00:05:19,680 --> 00:05:20,936
Çka kish më shumë rëndësi,

108
00:05:20,960 --> 00:05:24,816
dhe vazhdon të jetë kështu për
demokracinë e Athinës së lashtë,

109
00:05:24,840 --> 00:05:28,336
qe përfshirja e punëtorëve fukarenj,

110
00:05:28,360 --> 00:05:33,056
që jo vetëm fituan
të drejtën e fjalës së lirë,

111
00:05:33,080 --> 00:05:35,336
por edhe më me rëndësi, tejet me rëndësi,

112
00:05:35,360 --> 00:05:37,976
fituan të drejtën për gjykime politike

113
00:05:38,000 --> 00:05:40,376
të cilave u jepej e njëjta peshë

114
00:05:40,400 --> 00:05:44,056
në vendimmarrje lidhur me punët e shtetit.

115
00:05:44,080 --> 00:05:47,136
Sigurisht që demokracia
athinase nuk zgjati shumë.

116
00:05:47,160 --> 00:05:51,576
Si qiriu që shkëlqen shumë,
u shua shpejt.

117
00:05:51,600 --> 00:05:52,816
Dhe vërtet,

118
00:05:52,840 --> 00:05:57,096
demokracitë tona liberale të sotme
nuk i kanë rrënjët në Athinën e Lashtë.

119
00:05:57,120 --> 00:05:59,456
I kanë rrënjët te Magna Carta,

120
00:05:59,480 --> 00:06:02,736
në Revolucionin e Dytë Anglez të 1688-s,

121
00:06:02,760 --> 00:06:04,976
në fakt në kushtetutën amerikane.

122
00:06:05,000 --> 00:06:10,016
Ndërsa demokracia athinase
përqendrohej te shtetasit pa zotër

123
00:06:10,040 --> 00:06:12,320
dhe në fuqizimin e punëtorëve fukarenj,

124
00:06:13,240 --> 00:06:17,416
demokracitë tona liberale janë themeluar
në traditën e Magna Carta-s,

125
00:06:17,440 --> 00:06:20,536
e cila qe, tek e fundit,
kartë kushtetuese për padronët.

126
00:06:20,560 --> 00:06:24,856
Dhe në fakt, demokracia liberale
u shpërfaq vetëm kur qe e mundur

127
00:06:24,880 --> 00:06:28,736
të ndahej plotësisht sfera politike
nga sfera ekonomike,

128
00:06:28,760 --> 00:06:33,816
që procesi demokratik të kufizohej
plotësisht në sferën politike,

129
00:06:33,840 --> 00:06:35,696
duke e lënë sferën ekonomike -

130
00:06:35,720 --> 00:06:37,746
botën e korporatave, nëse e doni kështu -

131
00:06:37,746 --> 00:06:40,360
si një zonë pa demokraci.

132
00:06:41,720 --> 00:06:44,696
Tani, në demokracitë tona sot,

133
00:06:44,720 --> 00:06:48,216
kjo ndarje e sferës ekonomike
nga ajo politike,

134
00:06:48,240 --> 00:06:50,496
në çastin që filloi të ndodhë,

135
00:06:50,520 --> 00:06:54,816
solli shfaqjen e një ndeshjeje epike,
të pandalshme, mes të dyjave,

136
00:06:54,840 --> 00:06:58,056
me sferën ekonomike që kolonizon
sferën politike,

137
00:06:58,080 --> 00:07:00,480
duke e gllabëruar në pushtetin e vet.

138
00:07:00,480 --> 00:07:03,880
A e keni pyetur veten pse politikanët 
s’janë më ata si dikur?

139
00:07:04,560 --> 00:07:06,976
Jo se u ka degjeneruar ADN-ja.

140
00:07:07,000 --> 00:07:08,616
(Të qeshura)

141
00:07:08,640 --> 00:07:13,256
Kjo vjen sepse dikush sot mund të jetë
në qeveri, por pa pushtet,

142
00:07:13,280 --> 00:07:16,576
sepse pushteti ka migruar nga
sfera politike në atë ekonomike,

143
00:07:16,600 --> 00:07:17,840
që është veçmas të parës.

144
00:07:19,160 --> 00:07:20,736
Vërtet,

145
00:07:20,760 --> 00:07:23,056
fola për mosmarrëveshjet
e mia me kapitalizmin.

146
00:07:23,080 --> 00:07:24,816
Po ta mendoni,

147
00:07:24,840 --> 00:07:28,160
ngjan pakëz me një kope grabitqarësh,

148
00:07:29,080 --> 00:07:33,710
që janë kaq të suksesshëm në asgjësimin
e presë me të cilën ushqehen,

149
00:07:33,710 --> 00:07:36,696
saqë në fund vdesin nga uria,
sepse mbeten pa të tilla.

150
00:07:36,720 --> 00:07:37,936
Në mënyrë të ngjashme,

151
00:07:37,960 --> 00:07:41,656
sfera ekonomike ka kolonizuar
dhe kanibalizuar sferën politike

152
00:07:41,680 --> 00:07:45,056
aq shumë sa po gërryen vetveten,

153
00:07:45,080 --> 00:07:46,816
duke shkaktuar krizë ekonomike.

154
00:07:46,840 --> 00:07:48,936
Pushteti i korporatave po shtohet,

155
00:07:48,960 --> 00:07:51,160
vlerat politike po zhvleftësohen,

156
00:07:51,160 --> 00:07:52,980
pabarazia po ngrihet,

157
00:07:52,980 --> 00:07:54,756
kërkesa po ulet

158
00:07:54,756 --> 00:08:00,760
dhe CEO-të e korporatave i tremben shumë
investimit të parave të korporatave të tyre.

159
00:08:01,520 --> 00:08:07,290
Pra, sa më shumë që arrin kapitalizmi
të nxjerrë jashtë nga demokracia demosin,

160
00:08:07,290 --> 00:08:09,536
aq më të larta bëhen majat binjake

161
00:08:09,560 --> 00:08:13,096
dhe aq më i madh shpërdorimi
i burimeve njerëzore

162
00:08:13,120 --> 00:08:14,560
dhe i pasurisë së njerëzimit.

163
00:08:15,640 --> 00:08:18,496
Qartë pra, nëse ky arsyetim vlen,

164
00:08:18,520 --> 00:08:21,576
duhet të ribashkojmë sferat
politike dhe ekonomike

165
00:08:21,600 --> 00:08:25,096
dhe më mirë të bëhet duke
e patur kontrollin demosi,

166
00:08:25,120 --> 00:08:28,056
si në Athinën e lashtë,
vetëm se pa skllevër

167
00:08:28,080 --> 00:08:31,040
apo pa përjashtim grash dhe emigrantësh.

168
00:08:32,120 --> 00:08:33,856
Tani, kjo ide s’është origjinale.

169
00:08:33,880 --> 00:08:36,655
E majta marksiste e kish
këtë ide 100 vjet më parë

170
00:08:36,679 --> 00:08:38,360
dhe s’eci dhe aq mirë, apo jo?

171
00:08:38,840 --> 00:08:42,256
Mësimi që nxorëm nga shkatërrimi
i Bashkimit Sovjetik

172
00:08:42,280 --> 00:08:48,616
është se punëtorët fukarenj, mund
të rifuqizohen vetëm nga ndonjë mrekulli,

173
00:08:48,640 --> 00:08:50,616
ashtu si qenë në Athinën e Lashtë,

174
00:08:50,640 --> 00:08:54,400
pa krijuar forma të reja
të brutalitetit dhe shpërdorimit.

175
00:08:54,960 --> 00:08:56,200
Por ka një zgjidhje:

176
00:08:56,880 --> 00:08:58,720
eliminimi i të varfërve.

177
00:08:59,360 --> 00:09:00,616
Kapitalizmi po e bën

178
00:09:00,640 --> 00:09:05,520
duke zëvendësuar punëtorët e rrogave
të ulëta me automatë, androidë, robotë.

179
00:09:07,080 --> 00:09:08,296
Puna është se

180
00:09:08,320 --> 00:09:11,536
për sa kohë që sferat ekonomike
dhe politike janë të ndara,

181
00:09:11,560 --> 00:09:15,880
automatizimi i bën
më të larta majat binjake,

182
00:09:16,640 --> 00:09:18,376
shpërdorimin edhe më të madh

183
00:09:18,400 --> 00:09:20,456
dhe përplasjet shoqërore më të thella,

184
00:09:20,480 --> 00:09:21,680
përfshi --

185
00:09:22,320 --> 00:09:23,856
së shpejti, besoj --

186
00:09:23,880 --> 00:09:25,480
në vende si Kina.

187
00:09:26,720 --> 00:09:29,136
Pra na duhet të riformësojmë,

188
00:09:29,160 --> 00:09:32,816
na duhet të ribashkojmë sferën
ekonomike me atë politike,

189
00:09:32,840 --> 00:09:38,216
por më mirë ta bëjmë duke
demokratizuar sferën e ribashkuar,

190
00:09:38,240 --> 00:09:43,936
që të mos përfundojmë në ndonjë
hiperautokraci të marrosur pas përgjimeve

191
00:09:43,960 --> 00:09:47,976
që e bën Matriksin, filmin,
të duket si dokumentar.

192
00:09:48,000 --> 00:09:49,576
(Të qeshura)

193
00:09:49,600 --> 00:09:53,016
Pra pyetja nuk është nëse do t’ia dalë
apo jo kapitalizmi t’u mbijetojë

194
00:09:53,040 --> 00:09:55,360
risive teknologjike që po sjell.

195
00:09:55,960 --> 00:09:57,576
Pyetja më me interes

196
00:09:57,600 --> 00:10:03,336
është nëse kapitalizmit do t’ia zërë vendin
diçka e ngjashme me një distopi alla Matrix

197
00:10:03,360 --> 00:10:07,776
ose diçka shumë më afër
një shoqërie alla Star Trek,

198
00:10:07,800 --> 00:10:10,176
ku makinat u shërbejnë qenieve njerëzore

199
00:10:10,200 --> 00:10:14,616
dhe qeniet njerëzore i shpenzojnë
energjitë për eksplorimin e gjithësisë

200
00:10:14,640 --> 00:10:18,936
dhe duke u marrë me debate të gjata
rreth kuptimit të jetës,

201
00:10:18,960 --> 00:10:22,960
në një agora high tech, të ngjashme me
atë të Athinës së lashtë.

202
00:10:24,360 --> 00:10:27,800
Mendoj se i kemi mundësitë
të jemi optimistë.

203
00:10:29,400 --> 00:10:30,696
Por çfarë do të duhej,

204
00:10:30,720 --> 00:10:32,696
si do të dukej

205
00:10:32,720 --> 00:10:37,600
pasja e një utopie alla Star Trek,
në vend se të një distopie alla Matrix?

206
00:10:38,240 --> 00:10:39,496
Në terma praktikë,

207
00:10:39,520 --> 00:10:41,256
lejomëni t’ju sjell fare shkurt,

208
00:10:41,280 --> 00:10:42,480
nja dy shembuj.

209
00:10:43,080 --> 00:10:44,856
Në nivel sipërmarrjesh,

210
00:10:44,880 --> 00:10:47,216
përfytyroni një treg kapitalesh,

211
00:10:47,240 --> 00:10:49,920
ku fitoni kapitale teksa punoni,

212
00:10:50,880 --> 00:10:56,216
dhe ku kapitali juaj ju ndjek nga
një vend pune në tjetrin,

213
00:10:56,240 --> 00:10:57,736
nga një kompani në një tjetër,

214
00:10:57,760 --> 00:10:59,016
dhe kompania -

215
00:10:59,040 --> 00:11:02,496
cilado qoftë ajo ku punoni
në një kohë të dhënë -

216
00:11:02,520 --> 00:11:06,840
është pronë vetëm e atyre që punojnë
në të në atë kohë të caktuar.

217
00:11:07,400 --> 00:11:12,096
Atëherë krejt të ardhurat vijnë
nga kapitali, nga fitimet

218
00:11:12,120 --> 00:11:16,496
dhe vetë koncepti i punës
së paguar bëhet i vjetruar.

219
00:11:16,520 --> 00:11:23,136
S’ka më hendek mes atyre që e zotërojnë
kompaninë, por s’punojnë në të

220
00:11:23,160 --> 00:11:26,416
dhe atyre që punojnë në të
pa qenë zotër të kompanisë;

221
00:11:26,440 --> 00:11:29,640
s’ka më betejë me kapitalit dhe punës;

222
00:11:30,440 --> 00:11:34,576
s’ka më hendek të madh
mes investimeve dhe kursimeve;

223
00:11:34,600 --> 00:11:37,840
pra, s’ka më maja binjake hijerënda.

224
00:11:38,600 --> 00:11:40,976
Në nivelin e ekonomisë politike globale,

225
00:11:41,000 --> 00:11:42,936
përfytyroni për një çast

226
00:11:42,960 --> 00:11:47,936
që monedhat tona kombëtare
kanë kurs këmbimi të lirë,

227
00:11:47,960 --> 00:11:51,736
kundrejt një monedhe dixhitale
universale, globale,

228
00:11:51,760 --> 00:11:55,776
një të emetuar nga
Fondi Monetar Ndërkombëtar,

229
00:11:55,800 --> 00:11:57,016
G-20-ta,

230
00:11:57,040 --> 00:11:59,576
në emër të krejt njerëzimit.

231
00:11:59,600 --> 00:12:00,816
Përfytyroni më tej

232
00:12:00,840 --> 00:12:05,176
që krejt tregtia ndërkombëtare
të bazohej në këtë monedhë -

233
00:12:05,200 --> 00:12:07,016
le ta quajmë "kozmosi,"

234
00:12:07,040 --> 00:12:08,440
në njësi kozmosi -

235
00:12:09,720 --> 00:12:14,096
me çdo qeveri dakord të paguajë
në një fond të përbashkët

236
00:12:14,120 --> 00:12:19,656
një shumë kozmosish në përpjesëtim
me deficitin tregtar të vendit

237
00:12:19,680 --> 00:12:23,080
apo të suficitit tregtar të një vendi.

238
00:12:23,720 --> 00:12:28,936
Përfytyroni tani që ky fond të përdoret
për investime në teknologji të gjelbra,

239
00:12:28,960 --> 00:12:34,280
veçanërisht në ato pjesë të botës
ku financimet mezi duken.

240
00:12:34,840 --> 00:12:36,416
Kjo s’është ide e re.

241
00:12:36,440 --> 00:12:39,776
Është ajo çka, në thelb, propozoi
John Maynard Keynes

242
00:12:39,800 --> 00:12:43,120
më 1944-n në Konferencën
e Bretton Woods-it.

243
00:12:44,080 --> 00:12:45,296
Problemi është se

244
00:12:45,320 --> 00:12:48,616
atëherë, s’e kishin teknologjinë
për ta vënë në punë idenë.

245
00:12:48,640 --> 00:12:49,856
Sot e kemi,

246
00:12:49,880 --> 00:12:55,800
veçanërisht në kontekstin e sferës
së ribashkuar politiko-ekonomike.

247
00:12:56,640 --> 00:12:59,056
Bota që po ju përshkruaj

248
00:12:59,080 --> 00:13:01,536
është njëherësh libertariste,

249
00:13:01,560 --> 00:13:06,136
meqë u jep përparësi
individëve të fuqizuar,

250
00:13:06,160 --> 00:13:07,376
marksiste,

251
00:13:07,400 --> 00:13:10,616
ngaqë do t’i duhet të hedhë
në koshin e plehrave të historisë

252
00:13:10,640 --> 00:13:13,096
hendekun mes kapitalit dhe punës,

253
00:13:13,120 --> 00:13:14,680
dhe kejnesiane,

254
00:13:15,320 --> 00:13:16,800
kejnesiane globale.

255
00:13:18,320 --> 00:13:19,896
Por mbi të gjitha,

256
00:13:19,920 --> 00:13:24,840
një botë ku të mundemi të përfytyrojmë
një demokraci të mirëfilltë.

257
00:13:25,760 --> 00:13:27,520
A do të agojë një botë e tillë?

258
00:13:28,400 --> 00:13:32,896
Apo do të biem në
një distopi alla Matriks?

259
00:13:32,920 --> 00:13:37,040
Përgjigja qëndron te zgjedhja politike
që do të bëjmë bashkërisht.

260
00:13:37,720 --> 00:13:39,336
Është zgjedhje e jona,

261
00:13:39,360 --> 00:13:41,680
dhe më mirë ta bëjmë demokratikisht.

262
00:13:42,280 --> 00:13:43,536
Faleminderit.

263
00:13:43,560 --> 00:13:46,920
(Duartrokitje)

264
00:13:49,480 --> 00:13:50,680
Bruno Giussani: Yanis ...

265
00:13:51,880 --> 00:13:56,320
Vetë ju në biografitë tuaja e keni
përshkruar veten si marksist libertarist.

266
00:13:58,400 --> 00:14:00,920
Si lidhet analiza e Marksit sot?

267
00:14:02,000 --> 00:14:05,336
Yanis Varoufakis: Nëse ka ndonjë lidhje
në çka sapo thashë,

268
00:14:05,360 --> 00:14:06,576
atëherë Marksi ka lidhje.

269
00:14:06,600 --> 00:14:10,096
Sepse lidhet krejt ideja e ribashkimit
të politikes dhe ekonomikes -

270
00:14:10,120 --> 00:14:11,336
nëse s’e kryejmë,

271
00:14:11,360 --> 00:14:13,616
atëherë risitë teknologjike
do të krijojnë

272
00:14:13,640 --> 00:14:15,936
një rënie kaq masive të kërkesës,

273
00:14:15,960 --> 00:14:20,736
atë së cilës Larry Summers
i referohet si stanjacion shekullar.

274
00:14:20,760 --> 00:14:23,616
Me këtë krizë migrimi nga një anë e botës,

275
00:14:23,640 --> 00:14:25,176
siç e kemi sot,

276
00:14:25,200 --> 00:14:27,896
do të destabilizojë jo
vetëm demokracitë tona,

277
00:14:27,920 --> 00:14:32,136
por edhe botën në zhvillim, që s’e ka
dhe aq për zemër demokracinë liberale.

278
00:14:32,160 --> 00:14:35,976
Ndaj nëse kjo analizë qëndron,
atëherë Marksi ka absolutisht lidhje.

279
00:14:36,000 --> 00:14:37,736
Por po njësoj edhe Hajeku,

280
00:14:37,760 --> 00:14:39,520
ndaj jam marksist libertarist,

281
00:14:39,520 --> 00:14:41,036
dhe po kështu është Kejnesi,

282
00:14:41,036 --> 00:14:42,736
dhe ndaj jam tërësisht i hutuar.

283
00:14:42,760 --> 00:14:43,850
(Të qeshura)

284
00:14:43,850 --> 00:14:46,276
BG: Vërtet, dhe mundet që
kështu jemi edhe ne, tani.

285
00:14:46,276 --> 00:14:47,376
(Të qeshura)

286
00:14:47,400 --> 00:14:49,376
(Duartrokitje)

287
00:14:49,400 --> 00:14:52,176
YV: Nëse s’hutoheni,
i bie që s’mendoni, OK?

288
00:14:52,200 --> 00:14:55,250
BG: Kjo është vërtet 
si prej filozofi grek -

289
00:14:55,250 --> 00:14:56,976
YV: E ka thënë Ainshtajni në fakt -

290
00:14:57,000 --> 00:14:59,616
BG: Në fjalën tuaj përmendët
Singaporin dhe Kinën,

291
00:14:59,640 --> 00:15:01,696
dhe mbrëmë në darkën e folësve,

292
00:15:01,720 --> 00:15:06,896
shprehët një opinion goxha të fortë
mbi se si e sheh Perëndimi Kinën.

293
00:15:06,920 --> 00:15:08,496
Do të donit ta ndanit me ne?

294
00:15:08,520 --> 00:15:10,680
JV: Po ja, ka një shkallë
të madhe hipokrizie.

295
00:15:11,400 --> 00:15:15,530
Në demokracitë tona liberale,
kemi njëfarë vegimi demokracie.

296
00:15:15,530 --> 00:15:18,456
Kjo vjen ngaqë jemi të kufizuar,
siç e thashë në fjalën time,

297
00:15:18,480 --> 00:15:20,136
demokraci në sferën politike,

298
00:15:20,160 --> 00:15:23,616
teksa lihet njëra sferë,
atje ku ndodh gjithë veprimi -

299
00:15:23,640 --> 00:15:24,856
sfera ekonomike --

300
00:15:24,880 --> 00:15:26,720
një zonë plotësisht pa demokraci.

301
00:15:27,280 --> 00:15:28,536
Në një farë kuptimi,

302
00:15:28,560 --> 00:15:30,760
nëse më lejohet të jem provokativ,

303
00:15:31,880 --> 00:15:35,810
Kina sot ngjan më shumë me
Britaninë e shekullit XIX.

304
00:15:35,810 --> 00:15:37,120
Ngaqë, rikujtoni,

305
00:15:37,120 --> 00:15:39,766
priremi ta përshoqërojmë
liberalizmin me demokracinë --

306
00:15:39,766 --> 00:15:41,456
kjo është një gabim, historikisht.

307
00:15:41,480 --> 00:15:44,016
Liberalizmi, liberalja,
është si John Stuart Mill-i.

308
00:15:44,040 --> 00:15:48,736
John Stuart Mill-i qe veçanërisht
skeptik ndaj procesit demokratik.

309
00:15:48,760 --> 00:15:54,136
Pra ajo çka shihni sot në Kinë
është një proces shumë i ngjashëm

310
00:15:54,160 --> 00:15:57,336
me atë që patëm në Britani
gjatë Revolucionit Industrial,

311
00:15:57,360 --> 00:16:00,336
veçanërisht tranzicioni
nga i pari te i dyti.

312
00:16:00,360 --> 00:16:03,656
Dhe të fshikullohet Kina

313
00:16:03,680 --> 00:16:06,816
pse bën atë çka bëri Perëndimi
në shekullin e XIX,

314
00:16:06,840 --> 00:16:09,330
vjen era hipokrizi.

315
00:16:09,330 --> 00:16:12,790
BG: Jam i sigurt se mjaft vetë këtu
vrasin mendjen për përvojën tuaj

316
00:16:12,790 --> 00:16:15,810
si ministër i financave i Greqisë
në fillimet e këtij viti.

317
00:16:15,810 --> 00:16:17,521
YV: E dija që do vinte fjala te kjo.

318
00:16:17,521 --> 00:16:18,616
BG: Po.

319
00:16:18,640 --> 00:16:19,976
BG: Gjashtë muaj më pas,

320
00:16:20,000 --> 00:16:22,400
si e shihni gjysmën e parë të vitit?

321
00:16:23,920 --> 00:16:26,536
YV: Tejet ngazëlluese,
nga pikëpamja personale,

322
00:16:26,560 --> 00:16:27,816
dhe shumë zhgënjyese,

323
00:16:27,840 --> 00:16:31,736
pasi kishim një mundësi
të rinisnim Eurozonën.

324
00:16:31,760 --> 00:16:33,856
Jo thjesht Greqinë, Eurozonën.

325
00:16:33,880 --> 00:16:36,816
Që t’i hiqemi vetëkënaqësisë

326
00:16:36,840 --> 00:16:39,296
dhe mohimit konstant
se kish thyerje masive --

327
00:16:39,320 --> 00:16:42,176
dhe ka një thyerje masive tektonike

328
00:16:42,200 --> 00:16:44,376
përmes Eurozonës,

329
00:16:44,400 --> 00:16:48,816
që kërcënon, masivisht, krejt
procesin e Bashkimit Europian.

330
00:16:48,840 --> 00:16:52,016
Patëm një mundësi
bazuar në programin grek -

331
00:16:52,040 --> 00:16:53,376
i cili, meqë ra fjala,

332
00:16:53,400 --> 00:16:57,776
qe i pari program
që e nxori në pah atë mohim --

333
00:16:57,800 --> 00:16:59,016
t’i vinim gjërat në vend.

334
00:16:59,040 --> 00:17:00,256
Dhe, mjerisht,

335
00:17:00,280 --> 00:17:02,096
pushtetet në Eurozonë,

336
00:17:02,120 --> 00:17:03,320
te Eurogrupi,

337
00:17:04,079 --> 00:17:06,056
zgjodhën të rrinë me mohimin.

338
00:17:06,079 --> 00:17:07,336
Por e dini se ç’ndodh.

339
00:17:07,358 --> 00:17:09,415
Kemi rastin e Bashkimit Sovjetik.

340
00:17:09,440 --> 00:17:11,935
Kur përpiqeni të mbani gjallë

341
00:17:11,960 --> 00:17:15,839
një sistem ekonomik që nga pikëpamja
arkitekturore s’mund të mbijetojë,

342
00:17:16,520 --> 00:17:19,175
përmes vullnetit politik dhe
përmes autoritarizmit,

343
00:17:19,200 --> 00:17:20,856
mund t’ia dilni t’i zgjatni jetën,

344
00:17:20,880 --> 00:17:22,454
por kur ndryshimi ndodh

345
00:17:22,480 --> 00:17:24,976
ndodh shumë papritur
dhe katastrofikisht.

346
00:17:25,000 --> 00:17:27,007
BG: Ç’lloj ndryshimi parashikoni?

347
00:17:27,031 --> 00:17:28,285
YV: Nuk ka dyshim se

348
00:17:28,309 --> 00:17:30,976
nëse nuk e ndryshojmë
arkitekturën e Eurozonës,

349
00:17:31,001 --> 00:17:32,895
Eurozona s’ka të ardhme.

350
00:17:32,920 --> 00:17:35,816
BG: A bëtë ndonjë gabim
sa kohë qetë ministër i financave?

351
00:17:35,840 --> 00:17:37,056
YV: Përditë.

352
00:17:37,080 --> 00:17:39,616
BG: Për shembull?
YV: Cilido që hedh vështrimin pas --

353
00:17:39,640 --> 00:17:41,720
(Duartrokitje)

354
00:17:44,120 --> 00:17:45,496
Jo, seriozisht.

355
00:17:45,520 --> 00:17:49,096
Nëse ka ndonjë ministër financash,
apo çfarëdo tjetër të këtij lloji,

356
00:17:49,120 --> 00:17:51,336
që ju thotë se pas
gjashtë muajsh në detyrë,

357
00:17:51,360 --> 00:17:55,056
veçanërisht në situatë kaq stresuese,

358
00:17:55,080 --> 00:17:57,776
se nuk ka bërë gabime, ai
është person i rrezikshëm.

359
00:17:57,800 --> 00:17:59,096
Sigurisht që bëra gabime.

360
00:17:59,120 --> 00:18:01,936
Gabimi më i madh
qe nënshkrimi i aplikimit

361
00:18:01,960 --> 00:18:04,056
për zgjatjen e marrëveshjes së një borxhi

362
00:18:04,080 --> 00:18:05,696
në fund të Shkurtit.

363
00:18:05,720 --> 00:18:06,936
Mendoja

364
00:18:06,960 --> 00:18:09,610
se kish interesim të pastër
nga ana e kreditorëve

365
00:18:09,610 --> 00:18:11,256
për të gjetur pika të përbashkëta.

366
00:18:11,256 --> 00:18:12,456
Por nuk pati.

367
00:18:12,480 --> 00:18:15,096
U interesonte thjesht
të rrënonin qeverinë tonë,

368
00:18:15,120 --> 00:18:16,576
thjesht sepse s’donin

369
00:18:16,600 --> 00:18:19,736
të merreshin me krisjet tektonike

370
00:18:19,760 --> 00:18:21,776
që përshkojnë Eurozonën mes për mes.

371
00:18:21,800 --> 00:18:23,616
Dhe ngaqë s’donin të pranonin

372
00:18:23,640 --> 00:18:27,256
se për pesë vjet me radhë po sendërtonin
në Greqi një program katastrofik.

373
00:18:27,280 --> 00:18:30,020
Humbëm një të tretën
e PPB-së tonë nominale.

374
00:18:30,020 --> 00:18:32,080
Kjo vlerë është më keq
se Depresioni i Madh.

375
00:18:32,080 --> 00:18:33,826
Dhe askush nga trojka e huadhënësve,

376
00:18:33,826 --> 00:18:36,376
që ka imponuar këtë politikë,
nuk e qëroi muhabetin

377
00:18:36,400 --> 00:18:39,270
dhe të thoshte "Ky qe një gabim kolosal".

378
00:18:39,270 --> 00:18:40,656
BG: Pavarësisht gjithë kësaj,

379
00:18:40,656 --> 00:18:42,976
dhe pavarësisht nga
agresiviteti i diskutimit,

380
00:18:43,000 --> 00:18:45,416
duket se mbeteni goxha pro-Europian.

381
00:18:45,440 --> 00:18:46,656
YV: Absolutisht.

382
00:18:46,680 --> 00:18:50,816
Dëgjoni, kriticizmi im për
Bashkimin Europian dhe Eurozonën

383
00:18:50,840 --> 00:18:54,880
vjen nga dikush që rron dhe
merr frymë në Europë.

384
00:18:55,680 --> 00:18:59,256
Frika ime më e madhe është
se Eurozona s’do të mbijetojë.

385
00:18:59,280 --> 00:19:00,736
Sepse po s’mbijetoi,

386
00:19:00,760 --> 00:19:03,616
forcat qendërikëse 
që do të dalin duarsh

387
00:19:03,640 --> 00:19:05,220
do të jenë demoniake,

388
00:19:05,220 --> 00:19:07,290
dhe do të shkatërrojnë
Bashkimin Europian.

389
00:19:07,290 --> 00:19:09,816
Dhe kjo do të jetë katastrofike
jo thjesht për Europën

390
00:19:09,816 --> 00:19:11,416
por për krejt ekonominë globale.

391
00:19:11,440 --> 00:19:15,536
Jemi ndoshta ekonomia
më e madhe në botë.

392
00:19:15,560 --> 00:19:17,296
Dhe nëse e lëmë veten

393
00:19:17,320 --> 00:19:20,136
të rrokullisemi në një shteg
postmodern alla 1930,

394
00:19:20,160 --> 00:19:22,816
që më duket se këtë po bëjmë,

395
00:19:22,840 --> 00:19:24,656
atëherë kjo do të jetë shkatërruese

396
00:19:24,680 --> 00:19:28,070
për të ardhmen e europianëve
dhe të joeuropianëve.

397
00:19:28,070 --> 00:19:30,590
BG: Shpresojmë vërtet që
ta keni gabim në këtë pikë.

398
00:19:30,590 --> 00:19:32,526
Yanis, ju faleminderit që erdhët në TED.

399
00:19:32,526 --> 00:19:33,916
YV: Faleminderit.

400
00:19:33,916 --> 00:19:38,343
(Duartrokitje)