0:00:00.840,0:00:03.416 Hozir men gapirayotgan til, 0:00:03.440,0:00:07.776 baxtgami yoki aksincha, vaqt sayin 0:00:07.800,0:00:10.136 asosiy dunyo tiliga aylanmoqda. 0:00:10.160,0:00:11.376 Keling buni tan olamiz: 0:00:11.400,0:00:13.256 butun internet bu tilda, 0:00:13.280,0:00:15.256 bu tilda moliyachilar gaplashishadi, 0:00:15.280,0:00:17.616 aviadispetcherlar, 0:00:17.640,0:00:18.348 unda mashhur qo'shiqlar kuylashadi, 0:00:19.056,0:00:20.256 diplomatlar muloqot qiladi... 0:00:20.280,0:00:21.720 Ingliz tili hamma joyda. 0:00:21.830,0:00:26.296 Hozirda ko'plab insonlar shimoliy[br]xitoychada gapirishadi. 0:00:26.440,0:00:28.936 Lekin shunda ham xitoyliklar ingliz tilini 0:00:28.960,0:00:31.656 ingliz tilida gapiruvchilar xitoychani[br]o'rgangandan-da ko'proq o'rganishadi. 0:00:31.680,0:00:33.416 Bilishimcha, 0:00:33.440,0:00:36.896 hozir Xitoyda ta'lim faqat ingliz tilida[br]olib boriladigan 0:00:36.920,0:00:39.656 o'nlab universitetlar bor. 0:00:39.680,0:00:41.380 Ingliz tili dunyoni egallamoqda. 0:00:41.680,0:00:43.376 Qo'shimcha qilib aytganda, 0:00:43.400,0:00:45.456 tahmin qilinishicha, asr so'ngigacha 0:00:46.200,0:00:49.018 hozirda mavjud deyarli barcha tillar — 0:00:49.040,0:00:50.296 ular hozirda 6 000 ta — 0:00:50.320,0:00:52.216 foydalanilmay qo'yiladi, 0:00:52.240,0:00:54.840 shulardan bir necha yuztasi qoladi. 0:00:55.360,0:00:56.976 So'ngida, 0:00:57.000,0:01:01.576 biz hozir tezkor nutq tarjimasini nafaqat[br]amalga oshirsa bo'ladigan, 0:01:01.600,0:01:04.720 balki, yildan-yilga yaxshilanib borayotgan[br]davrda yashayapmiz. 0:01:05.360,0:01:08.096 Men sizga sabablarni keltirib o'taman. 0:01:08.120,0:01:11.256 Biz yashayotgan paytda borgan sari 0:01:11.280,0:01:13.496 "biz nega boshqa tillarni o'rganishimiz[br]kerak? 0:01:13.520,0:01:17.056 Agar ular qaysidir xalqniki bo'lsa, ingliz[br]tilidan boshqasi bizga kerakmi?" 0:01:17.080,0:01:21.056 kabi savollar beriladigan vaqtga[br]yaqinlashmoqdamiz. 0:01:21.080,0:01:24.096 Borgan sari hamma bir tilda gaplasha[br]boshlayotgan bir vaqtda, 0:01:24.120,0:01:29.600 nega kuch sarflab boshqa tilni[br]o'rganishimiz kerak? 0:01:30.560,0:01:32.376 O'ylashimcha, bunga sabab ko'p. 0:01:32.400,0:01:34.736 Lekin oldin bir narsaga e'tiborimizni[br]qarataylik, 0:01:34.760,0:01:37.616 menimcha siz buni bilsangiz ham kerak, 0:01:37.640,0:01:41.976 lekin bu ma'lumotda ham bir hiyla bor: 0:01:42.000,0:01:43.736 bu har xil tillarning leksikoni va 0:01:43.760,0:01:46.536 grammatikasi insonning fikrlash[br]shaklini va yo'nalishini 0:01:46.560,0:01:50.936 o'zgartira olishga qodirligi, va hattoki,[br]o'ziga xos bir 0:01:50.960,0:01:54.776 astral holatidan chiqishga yordam[br]bera olishi 0:01:54.800,0:01:56.016 haqidagi ma'lumot. 0:01:56.040,0:02:00.256 Bu quvonarli ma'lumot, 0:02:00.280,0:02:01.576 lekin unda bir muammo bor. 0:02:01.600,0:02:05.056 Bu ma'lumotni inkor etolmaymiz. 0:02:05.080,0:02:08.895 Masalan, fransuz va ispan tillarida 0:02:08.919,0:02:13.176 "stol" so'zi negadir jenskoy rodda: 0:02:13.200,0:02:17.136 "la table", "la mesa".[br]Buni faqat qabul qilish kerak. 0:02:17.160,0:02:18.656 Aniqlanishicha, 0:02:18.680,0:02:21.076 agar bu tillarda gapiruvchilardan 0:02:21.100,0:02:23.776 ularning fikricha, stol gapira olganida,[br]qanday ovozda 0:02:23.800,0:02:27.856 gapirishi mumkinligi borasidagi savolga[br]ko'pchilikning 0:02:27.880,0:02:31.776 javoblariga ko'ra, fransuzlar va[br]ispanlar aytadiki, 0:02:31.800,0:02:33.496 stol ayol ovozida, baland tonda 0:02:33.520,0:02:38.376 gapirgan bo'lar edi. Shu sabab, 0:02:38.400,0:02:42.400 agar siz fransuz yoki ispan bo'lsangiz,[br]qaysidir ma'noda stol siz uchun — 0:02:42.400,0:02:45.896 stol siz uchun —qiz bola, ingliz[br]bo'lganingizda esa aksincha bo'lar edi. 0:02:45.896,0:02:47.796 Kimga bu kabi ma'lumotlar yoqmaydi? 0:02:47.796,0:02:50.046 Shunday xulosa hosil bo'ladiki, agar siz 0:02:50.046,0:02:54.576 bu tillardan birida muloqot qilsangiz,[br]siz dunyoni boshqacha ko'rasiz. 0:02:54.600,0:02:55.896 Lekin ehtiyot bo'lish kerak, 0:02:55.920,0:03:00.376 chunki, o'ylab ko'ring, agar kimdir bizni[br]o'rganishni boshlasa, 0:03:00.400,0:03:02.856 ingliz tilida go'daklikdan[br]gapiruvchilarni: 0:03:02.880,0:03:06.736 inglizlar dunyoni qanday ko'radi? 0:03:06.760,0:03:09.496 Keling, misol uchun ingliz tili ona tilisi[br]bo'lgan insonni olsak. 0:03:09.520,0:03:12.816 Hozir siz Bononi ko'ryapsiz. 0:03:12.840,0:03:14.456 U inglizcha gapiradi. 0:03:14.480,0:03:17.416 Uning qandaydir o'z dunyoqarashi bor. 0:03:17.440,0:03:21.096 Ekranda Donald Tramp. 0:03:21.120,0:03:22.336 Unda ham o'ziga yarasha. 0:03:22.360,0:03:23.776 U ham inglizcha gapiradi. 0:03:23.800,0:03:25.320 (Kulgu) 0:03:27.520,0:03:30.856 Mana miss Kardashyan, 0:03:30.880,0:03:32.856 u ham shu tilda gapiradi. 0:03:32.880,0:03:35.656 Xo'sh, bu yerda uchta ingliz tilida[br]muloqot qiluvchi inson. 0:03:35.680,0:03:39.256 Ular dunyoni qanday ko'radi? [br]Bu ularni qanday farqlaydi? 0:03:39.280,0:03:44.376 Ingliz tilidagi qanday dunyoqarash[br]ularni birlashtiradi? 0:03:44.400,0:03:46.216 Bu o'ziga xos muammoli g'oya. 0:03:46.240,0:03:51.096 Ko'pchilik shunday xulosaga kelmoqdaki,[br]til fikrlarni shakllantiradi, 0:03:51.120,0:03:57.576 lekin bu nozik va tushunarsiz psixologik[br]aspektlarda namoyon bo'ladi. 0:03:57.600,0:04:02.200 Bu chet tili sizga boshqacha dunyoqarash[br]taqdim etadi degani emas. 0:04:02.680,0:04:05.016 Shunday ekan, 0:04:05.040,0:04:06.976 o'zi nega tillarni o'rganishimiz kerak? 0:04:07.000,0:04:09.536 Agar bu sizning fikrlashingizni[br]o'zgartirmasa, 0:04:09.560,0:04:11.540 unda bunga qanday sabablar bor? 0:04:11.720,0:04:13.280 Ular bir nechta. 0:04:13.600,0:04:18.976 Birinchidan, siz qandaydir madaniyatni[br]o'rganmoqchi, 0:04:19.000,0:04:22.136 o'zlashtirmoqchi bo'lsangiz, uning bir[br]qismi bo'lishni istasangiz, 0:04:22.160,0:04:26.056 til bunda rol o'ynaydimi yo'qmi, 0:04:26.080,0:04:28.016 jamiyatni o'rganish uchun, 0:04:28.040,0:04:29.856 siz qaysidir bir darajada 0:04:29.880,0:04:32.336 o'sha tildan foydalanishingizga, 0:04:32.360,0:04:35.696 unda muloqot qilishingizga to'g'ri keladi. 0:04:35.720,0:04:37.416 Boshqa yo'li yo'q. 0:04:37.440,0:04:39.936 Qiziq bir misol bor. 0:04:39.960,0:04:43.656 Men hozir sal tushunarsiz gapiraman,[br]lekin siz mazmunini tushunishingiz kerak. 0:04:43.680,0:04:48.016 Kanadalik rejissyor Deni Arkan tomonidan [br]suratga olingan bitta film bor. 0:04:48.040,0:04:50.630 Ingliz tilida uning ismi "Dennis Arcand"[br]deb yoziladi, 0:04:50.630,0:04:52.096 agar qidirishni xohlasangiz. 0:04:52.120,0:04:55.176 U "Monreallik Iso" deb nomlanadigan [br]film suratga olgan. 0:04:55.200,0:04:57.336 Undagi ko'pchilik qahramonlar — 0:04:57.360,0:05:02.416 chaqqon, tez, kulgili, qizg'in,[br]fransuzcha gapiruvchi, qiziqarli 0:05:02.440,0:05:03.776 franko-kanadaliklar edi. 0:05:03.800,0:05:06.256 Yakuniga oz qolganda,[br]bitta sahna bor, unda ular 0:05:06.280,0:05:09.736 do'stini hamma inglizcha gapiradigan[br]shifoxonaga oborishlari kerak bo'ladi. 0:05:09.760,0:05:11.856 U yerda ular shu tilde[br]gapirishlari kerak bo'ladi. 0:05:11.880,0:05:14.736 Ular shunday qilishadi ham,[br]lekin bu ularning ona tili emas. 0:05:14.760,0:05:16.776 Odatda ular unda gapirmaslikni[br]ma'qul ko'rishadi. 0:05:16.776,0:05:18.416 Va ular sekin gapirishadi, 0:05:18.440,0:05:20.416 aksent bilan, oddiy so'zlar orqali. 0:05:20.440,0:05:23.136 Hamma yoqtiradigan qahramonlar endi birdan 0:05:23.160,0:05:27.110 o'zlarining oddiy, kulrang soyalariga[br]aylanishadi. 0:05:27.280,0:05:28.976 Jamiyatga sho'ng'ish va 0:05:29.000,0:05:33.016 insonlarni bunday xira oyna orqali[br]tushunishga harakat qilish — 0:05:33.040,0:05:35.936 ularni chindan tushuna olmaslikka[br]olib keladi. 0:05:35.960,0:05:38.736 Agar bor-yo'g'i bir necha yuzta til[br]qoladigan bo'lsa, 0:05:38.760,0:05:40.266 ularni o'rganish uchun birinchi[br]sabab: 0:05:40.266,0:05:43.736 ularning har biri — alohida chipta, 0:05:43.760,0:05:46.016 u sizga biror bir tilda gapiruvchi[br]jamiyatning bir qismi 0:05:46.040,0:05:49.216 bo'lishga yo'l ochadi, chunki u chinakam[br]kod vazifasini bajaradi. 0:05:49.240,0:05:50.960 Bu birinchi sabab. 0:05:51.440,0:05:52.736 Ikkinchi sabab: 0:05:52.760,0:05:56.226 isbotlanganki, agar siz ikki xil tilda[br]gapirsangiz, 0:05:56.226,0:05:59.136 demensiya kasalligiga chalinish[br]ehtimoli sizda ancha kam, 0:05:59.160,0:06:02.496 va menimcha, siz bir vaqtning o'zida[br]nechta vazifani uddalay olasiz. 0:06:02.520,0:06:05.936 Bu bolalikdan aniq bo'la boshlaydi, 0:06:05.960,0:06:07.896 va siz endi tushunasiz, 0:06:07.920,0:06:12.456 farzandlaringizni qachonda til o'rganishga[br]yuborishingizni. 0:06:12.480,0:06:14.896 Bilingvizm sog'liq uchun foydali. 0:06:14.920,0:06:16.816 Uchinchi sabab: 0:06:16.840,0:06:20.160 chet tillari — judayam qiziq. 0:06:20.160,0:06:22.536 Bizga tushintirishlaridan ko'p marta[br]qiziqarliroq. 0:06:22.560,0:06:25.856 Masalan, arab tilida "kataba" — "u yozdi", 0:06:25.880,0:06:29.096 "yaktubu" — "u yozayapti". 0:06:29.120,0:06:32.136 "Uktub" — "yozing", buyruq so'z. 0:06:32.160,0:06:34.056 Bu soz'larda qanday umumiylik bor? 0:06:34.080,0:06:36.176 Hammasida bir xil undoshlar, 0:06:36.200,0:06:39.736 va ular so'zning markazida, xuddi[br]ustundek. 0:06:39.760,0:06:41.216 Ular joyida qoladi, 0:06:41.240,0:06:44.376 unlilar esa ular atrofida raqsga[br]tushmoqda. 0:06:44.400,0:06:47.576 Kimga bu so'zlar orqali til o'rganish[br]yoqmaydi? 0:06:47.600,0:06:49.016 Ivritda ham shunday, 0:06:49.040,0:06:52.696 Efiopiya davlat tili — amxarchada ham. 0:06:52.720,0:06:54.136 Bu juda qiziqarli. 0:06:54.160,0:06:57.576 Yana har tilda har xil so'z[br]joylashuvi bor. 0:06:57.600,0:06:59.816 So'zlarni boshqa tartibda qo'yib[br]gapirishni 0:06:59.840,0:07:03.840 o'rganish, bu xuddi chap tarafga[br]harakatlanadigan mamlakatda mashina 0:07:03.840,0:07:04.840 haydashdek gap, 0:07:04.840,0:07:09.336 yoki ko'zga gamamelis ekstraktli[br]suyuqlikni tomizgandan keyin paydo 0:07:09.360,0:07:11.016 bo'ladigan hissiyotga[br]o'xshaydi. 0:07:11.016,0:07:11.921 Chet tili sizni shunday bir boshqacha[br]tuyg'ularni his 0:07:12.826,0:07:13.826 qilishga majbur qila oladi. 0:07:13.826,0:07:14.536 Masalan, 0:07:14.560,0:07:16.576 "Shlyapa kiygan mushukning qaytishi" — 0:07:16.600,0:07:19.096 ko'pchiligimiz sevib o'qigan, va yana[br]takror o'qiydigan kitob, 0:07:19.120,0:07:20.376 xuddi "Mobi Dik" kabi. 0:07:20.400,0:07:25.496 U yerda shunday so'zlar bor: "Bilasanmi,[br]uni qayerdan topib oldim? 0:07:25.520,0:07:28.176 U nimagadir yuvinishga kirib ketdi.[br]Vannada o'tirib pirog yerdi. 0:07:28.200,0:07:29.416 Xa. U qila oldi." 0:07:29.440,0:07:31.776 Agar siz buni xitoycha variantini[br]o'qisangiz, 0:07:31.800,0:07:33.206 quyidagini eslab qoling: 0:07:33.206,0:07:35.336 "Uni qayerdan topganimni topa olasanmi? 0:07:35.360,0:07:37.176 U chala yeyilgan tortda yuvinayotgan edi. 0:07:37.200,0:07:39.016 Shubhasiz, tortni u ishtaha bilan[br]yeyayotgandi!" 0:07:39.040,0:07:40.256 Bu menga yoqadi. 0:07:40.280,0:07:44.576 Tasavvur qiling, til o'rganish bilan[br]yillab shug'ullana olasiz. 0:07:44.600,0:07:48.936 Siz qachondir kxmer tilini o'rganganmisiz? 0:07:48.960,0:07:51.976 Men ham yo'q. Lekin agar o'rganganimda[br]edi, 0:07:52.000,0:07:56.616 men og'zimda 13 ta undosh harfni emas, 0:07:56.640,0:07:57.896 ingliz tilida bo'lganidek, 0:07:57.920,0:08:00.936 balki kambodjaliklar tilida jaranglaydigan 0:08:00.960,0:08:04.856 30 ta undosh harfni his qilgan bo'lardim, 0:08:04.880,0:08:07.216 xuddi arilarga o'xshab. 0:08:07.240,0:08:10.220 Mana sizga nima bera oladi chet tillari. 0:08:10.440,0:08:11.696 Undan tashqari, 0:08:11.720,0:08:15.656 hozirda chet tillarini o'rganish har[br]qachongidan-da oson. 0:08:15.680,0:08:18.006 Oldinlari darslarga borish kerak bo'lardi, 0:08:18.006,0:08:20.156 u yerda qandaydir bir o'qituvchi[br]o'tirardi, 0:08:20.156,0:08:21.896 zo'r o'qituvchi, — lekin u yerda 0:08:21.896,0:08:24.016 u ma'lum bir paytda bo'lardi va uning[br]oldiga 0:08:24.040,0:08:25.546 aynan shu payt borish kerak bo'lardi. 0:08:25.546,0:08:27.266 Darslar esa unchalik tez bo'lavermasdi. 0:08:27.266,0:08:28.884 Siz darslarga qatnashishga majbur edingiz. 0:08:28.884,0:08:31.736 Agar bunday imkoniyat bo'lmasa, sizga[br]plastinka asqotardi. 0:08:31.760,0:08:33.456 Men buning ustasi edim. 0:08:33.480,0:08:36.176 Plastinkalar, kassetalar, xattoki CD-disc[br]deb ataluvchi 0:08:36.200,0:08:37.456 eskicha bir uskuna, 0:08:37.480,0:08:39.816 unda ma'lumotlar chegaralangan edi. 0:08:39.840,0:08:42.456 Ulardan tashqari, kitoblar bor edi — [br]foydasiz kitoblar. 0:08:42.480,0:08:43.856 Hammasi shunday edi. 0:08:43.880,0:08:46.776 Bugun esa bir joyga o'rnashib olib, 0:08:46.800,0:08:49.256 masalan, mehmonxona polida, 0:08:49.280,0:08:50.496 burbon ichgan holda, 0:08:50.520,0:08:53.296 mustaqil ravishda xohlagan bir tilni[br]o'rganish mumkin, 0:08:53.320,0:08:55.790 Rosetta Stone kabi ajoyib dasturlar[br]yordamida. 0:08:55.790,0:08:59.136 Yana men Glossika deb nomlanadigan bitta[br]kursni maslahat beraman. 0:08:59.136,0:09:00.546 Istalgan bir vaqtda, 0:09:00.546,0:09:03.400 xohlaganingizcha o'rganishingiz mumkin.[br]Siz ertalablari chet 0:09:03.480,0:09:06.320 tillariga bog'liq[br]bo'lgan nimadir bilan o'zingizni hursand 0:09:06.320,0:09:07.320 qilishingiz mumkin, 0:09:07.320,0:09:09.070 bu sizga qobiliyatingizni yanada[br]oshirishga yordam beradi. 0:09:09.070,0:09:11.080 Men har kuni ertalab "Dilbert"[br]komikslarini o'qiyman, 0:09:11.080,0:09:12.736 har xil tillarda. 0:09:12.760,0:09:14.616 20 yil oldin buning iloji yo'q edi. 0:09:14.640,0:09:18.176 Til o'rganish materiallarining 0:09:18.200,0:09:19.776 hammasi cho'ntagimizga sig'ishi, 0:09:19.800,0:09:21.296 ya'ni telefonimizga, 0:09:21.320,0:09:25.390 xattoki rivojlangan insonlar uchun ham[br]fantastikadek ko'rinardi. 0:09:25.800,0:09:28.336 Shuning uchun ham men sizlarga 0:09:28.360,0:09:32.336 tillarni o'rganishingizni maslahat [br]beraman, chunki buning uchun 0:09:32.360,0:09:35.536 hozirgidek imkoniyatlar hech[br]qachon bo'lmagan. 0:09:35.560,0:09:37.056 Bu judayam qiziqarli. 0:09:37.080,0:09:38.896 Bu balki fikrlashingizni o'rgartirmas, 0:09:38.920,0:09:42.096 lekin bu sizni hayratlantirishi aniq. 0:09:42.120,0:09:43.336 Katta rahmat. 0:09:43.360,0:09:45.430 (Qarsaklar)