1
00:00:00,796 --> 00:00:02,943
Dzisiejszego wieczora spróbuję dowieść,

2
00:00:02,943 --> 00:00:07,669
że zaproszenie ukochanej osoby,
przyjaciela lub nawet nieznajomego

3
00:00:07,669 --> 00:00:10,040
do nagrania wartościowego wywiadu z tobą

4
00:00:10,040 --> 00:00:14,536
może być jednym z najważniejszych
chwil w życiu zarówno tego kogoś,

5
00:00:14,536 --> 00:00:17,481
jak i twoim.

6
00:00:17,481 --> 00:00:20,825
W wieku 22 lat szczęśliwie
odkryłem swoje powołanie,

7
00:00:20,825 --> 00:00:23,285
gdy przypadkiem zacząłem
pisać opowieści do radia.

8
00:00:23,285 --> 00:00:25,719
Niemal w tym samym czasie odkryłem,

9
00:00:25,719 --> 00:00:30,688
że mój tato, z którym
byłem bardzo blisko, jest gejem.

10
00:00:30,688 --> 00:00:32,990
Zupełnie się tego nie spodziewałem.

11
00:00:32,990 --> 00:00:35,498
Byliśmy bardzo zżyci jako rodzina,

12
00:00:35,498 --> 00:00:37,889
więc byłem zdruzgotany.

13
00:00:37,889 --> 00:00:40,234
Nagle, podczas jednej
z pełnych napięcia rozmów,

14
00:00:40,234 --> 00:00:42,904
tato wspomniał zamieszki w Stonewall.

15
00:00:42,904 --> 00:00:46,178
Powiedział, że pewnej nocy w 1969 roku

16
00:00:46,178 --> 00:00:48,883
grupa młodych czarnoskórych
i latynoskich drag queen

17
00:00:48,883 --> 00:00:52,529
odparła atak policji
na bar dla gejów na Manhattanie,

18
00:00:52,529 --> 00:00:54,549
zwany Stonewall Inn,

19
00:00:54,549 --> 00:00:58,078
i o tym, jak rozpoczęło to
ruch walki o prawa gejów.

20
00:00:58,078 --> 00:01:01,417
To była wspaniała opowieść,
przyciągnęła moją uwagę.

21
00:01:01,417 --> 00:01:05,938
Wziąłem więc magnetofon kasetowy
z zamiarem dowiedzenia się więcej.

22
00:01:05,938 --> 00:01:09,804
Z pomocą młodego archiwisty,
Michaela Shirkera,

23
00:01:09,804 --> 00:01:12,381
dotarliśmy do każdej osoby,
jaką tylko znaleźliśmy,

24
00:01:12,381 --> 00:01:15,817
która była tamtej nocy w Stonewall Inn.

25
00:01:15,817 --> 00:01:17,554
Przeprowadzając wywiady,

26
00:01:17,554 --> 00:01:20,043
zorientowałem się,
że mikrofon daje mi swobodę

27
00:01:20,043 --> 00:01:22,779
chodzenia do miejsc,
w których nigdy bym się nie znalazł,

28
00:01:22,779 --> 00:01:26,912
i rozmawiania z osobami,
z którymi inaczej nie zamieniłbym słowa.

29
00:01:26,912 --> 00:01:28,754
Miałem przywilej poznania

30
00:01:28,754 --> 00:01:32,648
najbardziej niesamowitych,
silnych i odważnych ludzi,

31
00:01:32,648 --> 00:01:34,830
jakich kiedykolwiek spotkałem.

32
00:01:34,830 --> 00:01:36,920
Wówczas po raz pierwszy historia Stonewall

33
00:01:36,920 --> 00:01:38,986
została opowiedziana opinii publicznej.

34
00:01:38,986 --> 00:01:41,499
Zadedykowałem tę audycję tacie,

35
00:01:41,499 --> 00:01:46,715
co zmieniło nasze relacje i moje życie.

36
00:01:47,791 --> 00:01:51,617
Przez kolejnych 15 lat
zrobiłem wiele audycji dokumentalnych,

37
00:01:51,617 --> 00:01:55,681
pragnąc dać głos tym,
których rzadko można usłyszeć w mediach.

38
00:01:55,681 --> 00:01:57,790
Za każdym razem widziałem,

39
00:01:57,790 --> 00:01:59,860
że przeprowadzanie z nimi wywiadu

40
00:01:59,860 --> 00:02:01,980
znaczyło dla tych ludzi bardzo wiele,

41
00:02:01,980 --> 00:02:05,511
szczególnie dla tych, którym wmówiono,
że ich opowieści nie są ważne.

42
00:02:05,511 --> 00:02:08,080
Widziałem bardzo wyraźnie,
jak ich plecy prostują się,

43
00:02:08,080 --> 00:02:10,866
gdy zaczynają mówić do mikrofonu.

44
00:02:10,866 --> 00:02:15,371
W 1998 roku zrobiłem dokument
o ostatnich tanich hostelach

45
00:02:15,371 --> 00:02:17,762
na Manhattanie, w Bowery.

46
00:02:17,762 --> 00:02:20,432
Ludzie przez dekady
przebywali w tych noclegowniach.

47
00:02:20,432 --> 00:02:22,824
Mieszkali w boksach
wielkości więziennej celi,

48
00:02:22,824 --> 00:02:24,124
odgrodzonych gęstą siatką,

49
00:02:24,124 --> 00:02:27,088
by nie można było przeskoczyć
z jednego pokoju do drugiego.

50
00:02:27,088 --> 00:02:31,067
Razem z fotografem Harveyem Wangiem
napisaliśmy o tych ludziach książkę.

51
00:02:31,067 --> 00:02:35,491
Pamiętam, jak wszedłem
do noclegowni z wczesną wersją książki

52
00:02:35,491 --> 00:02:38,079
i pokazałem jednemu z nich
stronę o nim samym.

53
00:02:38,079 --> 00:02:40,354
Stał w milczeniu, wpatrując się w nią,

54
00:02:40,354 --> 00:02:42,573
a po chwili wyrwał mi książkę z ręki

55
00:02:42,573 --> 00:02:46,136
i zbiegł po schodach
długiego, wąskiego korytarza,

56
00:02:46,136 --> 00:02:47,645
trzymając ją nad głową

57
00:02:47,645 --> 00:02:51,760
i krzycząc: "Ja istnieję! Ja istnieję".

58
00:02:51,760 --> 00:02:56,863
(Brawa)

59
00:02:56,863 --> 00:03:00,694
Pod wieloma względami "Ja istnieję"
stało się wezwaniem StoryCorps,

60
00:03:00,694 --> 00:03:04,270
szalonej idei sprzed kilkudziesięciu lat.

61
00:03:04,270 --> 00:03:06,484
Zamysł był taki: zostać dokumentalistą

62
00:03:06,484 --> 00:03:08,356
i postawić ten zawód na głowie.

63
00:03:08,356 --> 00:03:10,610
Dotąd tworzenie filmów dokumentalnych

64
00:03:10,610 --> 00:03:14,696
polegało na nagrywaniu wywiadów
w celu stworzenia sztuki, rozrywki

65
00:03:14,696 --> 00:03:18,944
lub edukacji, by zobaczyło
i usłyszało to wiele ludzi.

66
00:03:18,944 --> 00:03:20,325
Ja chciałem jednak sprawić,

67
00:03:20,325 --> 00:03:23,473
by wywiad sam w sobie był celem pracy,

68
00:03:23,473 --> 00:03:26,445
i dać ogromnej ilości osób szansę

69
00:03:26,445 --> 00:03:29,039
bycia wysłuchanym właśnie w ten sposób.

70
00:03:29,039 --> 00:03:32,119
11 lat temu w Grand Central Terminal

71
00:03:32,119 --> 00:03:35,552
zbudowaliśmy budkę, w której
każdy mógł uhonorować kogoś,

72
00:03:35,552 --> 00:03:39,373
przeprowadzając z nimi wywiad o ich życiu.

73
00:03:39,373 --> 00:03:43,334
Wchodzicie do środka i wita was pomocnik.

74
00:03:43,334 --> 00:03:45,911
Siadacie naprzeciw,
dajmy na to, waszego dziadka

75
00:03:45,911 --> 00:03:48,953
i przez blisko godzinę
słuchacie i opowiadacie.

76
00:03:48,953 --> 00:03:52,515
Wielu myśli o tym
jak o ostatniej rozmowie,

77
00:03:52,515 --> 00:03:55,640
o co chcieliby zapytać
i co powiedzieć tej osobie,

78
00:03:55,640 --> 00:03:57,916
która tyle dla nich znaczy?

79
00:03:57,916 --> 00:04:01,203
Po zakończeniu odchodzą z kopią wywiadu,

80
00:04:01,203 --> 00:04:03,861
a kolejna kopia trafia
do American Folklife Center

81
00:04:03,861 --> 00:04:06,119
w Bibliotece Kongresu,

82
00:04:06,119 --> 00:04:10,175
by wasze pra-pra-pra-prawnuki
mogły kiedyś poznać waszego dziadka

83
00:04:10,175 --> 00:04:12,488
przez jego głos i opowieść.

84
00:04:13,638 --> 00:04:16,705
Otworzyliśmy budkę w jednym
z najruchliwszych miejsc świata,

85
00:04:16,705 --> 00:04:20,188
by zapraszać ludzi do przeprowadzenia
niezwykle intymnej rozmowy

86
00:04:20,188 --> 00:04:21,419
z drugim człowiekiem.

87
00:04:21,419 --> 00:04:26,225
Nie miałem pojęcia,
czy to wypali, ale tak się właśnie stało.

88
00:04:26,225 --> 00:04:29,104
Potraktowano ten eksperyment
z ogromnym szacunkiem,

89
00:04:29,104 --> 00:04:32,551
przeprowadzono wiele niezwykłych rozmów.

90
00:04:32,551 --> 00:04:35,002
Pokażę wam teraz animowany fragment

91
00:04:35,002 --> 00:04:38,763
wywiadu nagranego w budce w Grand Central.

92
00:04:38,763 --> 00:04:43,241
12-letni Joshua Littman przeprowadził
wywiad ze swoją mamą, Sarah.

93
00:04:43,241 --> 00:04:45,257
Josh ma syndrom Aspergera.

94
00:04:45,257 --> 00:04:48,562
Jak może wiecie,
takie dzieciaki są niebywale bystre,

95
00:04:48,562 --> 00:04:50,721
ale towarzysko sobie nie radzą.

96
00:04:50,721 --> 00:04:52,370
Zazwyczaj mają obsesje.

97
00:04:52,370 --> 00:04:54,576
Josh miał obsesję na punkcie zwierząt.

98
00:04:54,576 --> 00:04:57,199
Oto Josh rozmawiający ze swoją mamą

99
00:04:57,199 --> 00:05:00,459
w Grand Central, 9 lat temu.

100
00:05:01,229 --> 00:05:02,776
Josh: W skali od 1 do 10

101
00:05:02,776 --> 00:05:05,668
jak zmieniłoby się twoje życie,
gdyby nie było zwierząt?

102
00:05:05,668 --> 00:05:08,565
Sarah: Myślę, że bez zwierząt byłoby na 8,

103
00:05:08,565 --> 00:05:10,699
gdyż wnoszą do życia wiele radości.

104
00:05:10,699 --> 00:05:13,898
J: Co by się zmieniło,
gdyby ich zabrakło?

105
00:05:13,898 --> 00:05:16,617
S: Poradziłabym sobie
bez karaluchów i węży.

106
00:05:16,617 --> 00:05:19,518
J: Mnie węże nie przeszkadzają,
chyba że są jadowite

107
00:05:19,518 --> 00:05:20,919
lub owijają się wokół ciebie.

108
00:05:20,919 --> 00:05:22,778
S: Nie jestem ich fanką.

109
00:05:22,778 --> 00:05:25,288
J: Za to karalucha
uwielbiamy nienawidzić.

110
00:05:25,288 --> 00:05:26,721
S: Prawda.

111
00:05:26,721 --> 00:05:29,955
J: Czy myślałaś kiedyś, że
nie poradzisz sobie z dzieckiem?

112
00:05:29,955 --> 00:05:33,345
S: Pamiętam,
jak byłeś mały i miałeś straszną kolkę,

113
00:05:33,345 --> 00:05:34,948
więc wciąż płakałeś.

114
00:05:34,948 --> 00:05:38,105
J: Co to kolka?
Sarah: Kolka to ból brzucha sprawiający,

115
00:05:38,105 --> 00:05:40,590
że krzyczysz przez,
powiedzmy, cztery godziny.

116
00:05:40,590 --> 00:05:42,563
J: Głośniej niż Amy?

117
00:05:42,563 --> 00:05:45,907
S: Byłeś dość głośny,
ale Amy wydawała wyższe dźwięki.

118
00:05:45,907 --> 00:05:49,111
J: Mam wrażenie,
że Amy jest bardziej lubiana,

119
00:05:49,111 --> 00:05:51,781
jak taki idealny aniołek.

120
00:05:51,781 --> 00:05:55,644
S: Rozumiem, dlaczego myślisz,
że jest bardziej lubiana,

121
00:05:55,644 --> 00:05:58,483
i nie twierdzę, że to przez
twój syndrom Aspergera,

122
00:05:58,483 --> 00:06:01,487
ale Amy łatwo przychodzi bycie przyjazną,

123
00:06:01,487 --> 00:06:03,902
podczas gdy dla ciebie
jest to trudniejsze,

124
00:06:03,902 --> 00:06:07,942
ale ci, którzy poświęcą ci czas,
by cię poznać, bardzo cię kochają.

125
00:06:07,942 --> 00:06:10,357
J: Jak Ben albo Eric, albo Carlos?
S: Tak.

126
00:06:10,357 --> 00:06:14,838
J: Tak jakbym stawiał
na jakość zamiast na ilość? (Śmiech)

127
00:06:14,838 --> 00:06:17,119
S: Nie osądzałabym jakości, ale-

128
00:06:17,119 --> 00:06:20,887
J: Chodzi mi o to, że najpierw Amy
uwielbiała Claudię, potem jej nie znosiła,

129
00:06:20,887 --> 00:06:22,914
i znów ją uwielbiała, i znów nie znosiła.

130
00:06:22,914 --> 00:06:24,802
S: To dziewczęca sprawa, kochanie.

131
00:06:24,802 --> 00:06:28,134
Dla ciebie ważne jest, że masz
paru bardzo dobrych przyjaciół -

132
00:06:28,134 --> 00:06:30,160
to coś, czego potrzebujesz w życiu.

133
00:06:30,160 --> 00:06:34,409
J: Czy okazałem się takim synem,
jakiego chciałaś mieć, gdy się urodziłem?

134
00:06:34,409 --> 00:06:37,311
Czy spełniłem twoje oczekiwania?

135
00:06:37,311 --> 00:06:40,074
S: Przewyższyłeś je, skarbie.

136
00:06:40,074 --> 00:06:44,834
Jasne, miałam pewne fantazje
na temat tego, jakim dzieckiem będziesz,

137
00:06:44,834 --> 00:06:48,727
ale sprawiłeś, że bardzo
dojrzałam jako rodzic, ponieważ -

138
00:06:48,727 --> 00:06:50,888
J: Cóż, to ja cię uczyniłem tym rodzicem.

139
00:06:50,888 --> 00:06:53,965
S: Ty mnie nim uczyniłeś,
słuszna uwaga. (Śmiech)

140
00:06:53,965 --> 00:06:56,199
To także dlatego, że myślisz inaczej,

141
00:06:56,199 --> 00:06:59,252
niż przewidują autorzy
poradników dla rodziców,

142
00:06:59,252 --> 00:07:02,562
musiałam nauczyć się
myśleć twórczo razem z tobą,

143
00:07:02,562 --> 00:07:07,238
co sprawiło, że jestem znacznie bardziej
kreatywna jako rodzic i jako osoba,

144
00:07:07,238 --> 00:07:08,916
za co już zawsze będę ci wdzięczna.

145
00:07:08,916 --> 00:07:10,886
J: To pomogło, kiedy urodziła się Amy?

146
00:07:10,886 --> 00:07:15,800
S: Pomogło, ale... ty także
jesteś dla mnie niezwykle wyjątkowy

147
00:07:15,800 --> 00:07:19,163
i jestem szczęściarą,
że jesteś moim synem.

148
00:07:19,163 --> 00:07:25,810
(Brawa)

149
00:07:26,980 --> 00:07:29,287
DI: Gdy wywiad puszczono
w ogólnokrajowej stacji,

150
00:07:29,287 --> 00:07:31,051
Josh otrzymał setki listów mówiących,

151
00:07:31,051 --> 00:07:33,373
jakim jest wspaniałym dzieckiem.

152
00:07:33,373 --> 00:07:35,602
Jego mama, Sarah, zebrała je w książce

153
00:07:35,602 --> 00:07:39,648
i kiedy Josh był wytykany palcami
w szkole, czytali te listy razem.

154
00:07:39,648 --> 00:07:41,665
Chcę też nadmienić,

155
00:07:41,665 --> 00:07:43,218
że oboje są tu dziś z nami.

156
00:07:43,218 --> 00:07:48,019
Sarah Littman i jej syn, Josh,
obecnie wzorowy student.

157
00:07:48,019 --> 00:07:51,739
(Brawa)

158
00:07:51,739 --> 00:07:55,691
Wiele osób mówi, że płakało,
słysząc historie ze StoryCorps,

159
00:07:55,691 --> 00:07:57,638
ale nie dlatego, że byli smutni.

160
00:07:57,638 --> 00:07:58,962
Większość z nich nie była.

161
00:07:58,962 --> 00:08:01,885
To pewnie dlatego, że usłyszeli
coś autentycznego i czystego,

162
00:08:01,885 --> 00:08:04,406
gdy często tak trudno ocenić,

163
00:08:04,406 --> 00:08:07,302
co jest prawdą, a co reklamą.

164
00:08:07,302 --> 00:08:09,793
To coś na kształt
anty-reality show.

165
00:08:09,793 --> 00:08:11,906
Nikt nie przychodzi do
SC, by się wzbogacić.

166
00:08:11,906 --> 00:08:13,787
Nikt nie przychodzi po sławę.

167
00:08:13,787 --> 00:08:16,991
To po prostu wyraz szczodrości i miłości.

168
00:08:16,991 --> 00:08:19,243
Wielu z nich to zwykli ludzie,

169
00:08:19,243 --> 00:08:24,375
opowiadający o życiu pełnym życzliwości,
odwagi, przyzwoitości i godności.

170
00:08:24,375 --> 00:08:26,372
Kiedy słyszy się te historie

171
00:08:26,372 --> 00:08:30,755
można odnieść wrażenie,
że stąpa się po świętej ziemi.

172
00:08:30,755 --> 00:08:33,260
Eksperyment z Grand Central powiódł się,

173
00:08:33,260 --> 00:08:35,600
a my rozszerzyliśmy
działalność na cały kraj.

174
00:08:35,600 --> 00:08:38,863
Do tej pory ponad 100 tysięcy ludzi
we wszystkich 50 stanach,

175
00:08:38,863 --> 00:08:41,719
w tysiącach miast i miasteczek Ameryki,

176
00:08:41,719 --> 00:08:44,064
nagrało wywiady do StoryCorps.

177
00:08:44,064 --> 00:08:48,987
To największa kolekcja ludzkich głosów,
jaką kiedykolwiek zebrano.

178
00:08:48,987 --> 00:08:54,815
(Brawa)

179
00:08:54,815 --> 00:08:57,253
Zatrudniliśmy i przeszkoliliśmy
setki pracowników,

180
00:08:57,253 --> 00:08:59,969
by pomagali ludziom przejść
przez to doświadczenie.

181
00:08:59,969 --> 00:09:02,384
Większość z nich pomaga przez rok lub dwa,

182
00:09:02,384 --> 00:09:05,821
jeżdżąc po kraju
i zbierając mądrość ludzkości.

183
00:09:05,821 --> 00:09:07,980
Nazywają to dawaniem świadectwa.

184
00:09:07,980 --> 00:09:09,385
Jeśli ich zapytać,

185
00:09:09,385 --> 00:09:12,659
wszyscy powiedzą, że najważniejsze,

186
00:09:12,659 --> 00:09:15,527
czego się nauczyli, będąc obecnym
przy nagrywaniu wywiadów,

187
00:09:15,527 --> 00:09:18,963
jest to, że ludzie są z gruntu dobrzy.

188
00:09:18,963 --> 00:09:21,921
Przez pierwsze lata StoryCorps myślałem,

189
00:09:21,921 --> 00:09:24,541
że miała miejsce stronnicza selekcja,

190
00:09:24,541 --> 00:09:27,673
ale po tysiącach wywiadów
z różnymi ludźmi,

191
00:09:27,673 --> 00:09:29,482
przeprowadzonych
w każdej części kraju,

192
00:09:29,482 --> 00:09:32,918
z bogatymi, biednymi,
w wieku od 5 do 105 lat,

193
00:09:32,918 --> 00:09:36,073
mówiących łącznie 80 językami,
z każdej strony sceny politycznej,

194
00:09:37,063 --> 00:09:41,277
zaczynasz myśleć, że może ci ludzie
faktycznie są na dobrej drodze.

195
00:09:41,277 --> 00:09:44,568
Wiele wyciągnąłem z tych wywiadów.

196
00:09:44,568 --> 00:09:47,772
Doświadczyłem poezji, mądrości i wdzięku,

197
00:09:47,772 --> 00:09:50,512
które można znaleźć
w słowach ludzi wokół nas,

198
00:09:50,512 --> 00:09:53,809
gdy tylko znajdziemy czas,
by ich wysłuchać.

199
00:09:53,809 --> 00:09:57,042
Jak w tej rozmowie

200
00:09:57,042 --> 00:10:00,380
urzędnika z Brooklynu, Danny'ego Perasa,

201
00:10:00,380 --> 00:10:05,442
który zabrał swoją żonę do StoryCorps,
by opowiedzieć o swojej miłości do niej.

202
00:10:06,632 --> 00:10:08,734
Danny: Widzisz, chodzi o to,

203
00:10:08,734 --> 00:10:11,450
że zawsze mam poczucie winy,
gdy mówię, że cię kocham.

204
00:10:11,450 --> 00:10:14,358
A mówię to tak często, by przypomnieć ci,

205
00:10:14,358 --> 00:10:17,214
że wprawdzie jestem krępy, ale i szczery.

206
00:10:17,214 --> 00:10:20,668
To jak słyszeć piękną piosenkę
w starym zepsutym radiu -

207
00:10:20,668 --> 00:10:23,295
miło z twojej strony,
że wciąż je trzymasz w domu.

208
00:10:23,295 --> 00:10:25,761
Annie: Gdy nie ma liściku
na stole w kuchni,

209
00:10:25,761 --> 00:10:27,318
myślę, że coś jest nie tak.

210
00:10:27,318 --> 00:10:29,142
Każdego ranka piszesz mi list miłosny.

211
00:10:29,142 --> 00:10:31,061
D: Jedyne, co mogłoby pójść nie tak,

212
00:10:31,061 --> 00:10:32,544
to że nie znalazłbym długopisu.

213
00:10:32,544 --> 00:10:34,501
"Do mej księżniczki:

214
00:10:34,501 --> 00:10:37,048
Strasznie dzisiaj pada.

215
00:10:37,048 --> 00:10:39,001
Zadzwonię do ciebie o 11:20".

216
00:10:39,001 --> 00:10:40,817
D: To romantyczny raport o pogodzie.

217
00:10:40,817 --> 00:10:43,567
A: "I kocham cię.
Kocham cię. Kocham cię".

218
00:10:43,567 --> 00:10:46,666
D: Gdy facet szczęśliwie się ożeni,
to nieważne, co było w pracy,

219
00:10:46,666 --> 00:10:48,823
nieważne, co się stało w ciągu dnia -

220
00:10:48,823 --> 00:10:50,544
w domu znajdziesz schronienie,

221
00:10:50,544 --> 00:10:53,097
będziesz wiedział,
że możesz kogoś przytulić

222
00:10:53,097 --> 00:10:56,644
bez odtrącenia na parterze
i słów: "Zabieraj te ręce".

223
00:10:56,644 --> 00:10:59,271
Małżeństwo jest jak kolorowa telewizja.

224
00:10:59,271 --> 00:11:01,478
Nie chcesz wracać do tej czarno-białej.

225
00:11:01,478 --> 00:11:04,820
(Śmiech)

226
00:11:04,820 --> 00:11:06,956
DI: Danny miał coś koło 5 stóp wzrostu,

227
00:11:06,956 --> 00:11:10,369
zeza i jeden jedyny wystający ząb,

228
00:11:10,369 --> 00:11:14,061
ale w małym paluszku
miał więcej romantyzmu

229
00:11:14,061 --> 00:11:17,174
niż wszyscy znani aktorzy
z Hollywood razem wzięci.

230
00:11:17,174 --> 00:11:19,077
Czego jeszcze się dowiedziałem?

231
00:11:19,077 --> 00:11:21,979
Poznałem niewyobrażalną zdolność

232
00:11:21,979 --> 00:11:24,162
ludzkiego ducha do przebaczania.

233
00:11:24,162 --> 00:11:27,807
Poznałem wytrzymałość i siłę.

234
00:11:27,807 --> 00:11:31,150
Jak w tej rozmowie
Oshei Israela i Mary Johnson.

235
00:11:31,150 --> 00:11:35,701
Jako nastolatek Oshea
zamordował jedynego syna Mary,

236
00:11:35,701 --> 00:11:38,186
Laramiun Byrda, w walce gangów.

237
00:11:38,186 --> 00:11:40,786
Dziesięć lat później
Mary poszła do więzienia

238
00:11:40,786 --> 00:11:43,526
spotkać Osheę i dowiedzieć się,
kim jest ten człowiek,

239
00:11:43,526 --> 00:11:46,475
który odebrał życie jej synowi.

240
00:11:46,475 --> 00:11:49,261
Co niezwykłe, z wolna się zaprzyjaźnili

241
00:11:49,261 --> 00:11:51,955
i kiedy Oshea w końcu wyszedł z więzienia,

242
00:11:51,955 --> 00:11:55,321
wprowadził się obok Mary.

243
00:11:55,321 --> 00:11:58,526
Oto fragment ich rozmowy

244
00:11:58,526 --> 00:12:01,069
nagranej krótko po wyjściu
Oshei na wolność.

245
00:12:01,909 --> 00:12:05,051
Mary: Mojego syna już nie ma.

246
00:12:05,051 --> 00:12:08,835
Nie widziałam, jak kończy szkołę,
a ty idziesz teraz na uczelnię.

247
00:12:08,835 --> 00:12:12,132
Będę mogła zobaczyć, jak ją kończysz.

248
00:12:12,132 --> 00:12:14,593
Nie widziałam, jak się żeni.

249
00:12:14,593 --> 00:12:18,502
Z tobą, miejmy nadzieję,
będę mogła tego doświadczyć.

250
00:12:18,502 --> 00:12:21,199
Oshea: To, że słyszę te słowa

251
00:12:21,199 --> 00:12:24,859
i że jesteś tak obecna w moim życiu,

252
00:12:24,859 --> 00:12:29,616
motywuje mnie do ciągłego upewniania się,
że idę we właściwym kierunku.

253
00:12:29,616 --> 00:12:31,543
Wciąż we mnie wierzysz,

254
00:12:31,543 --> 00:12:35,119
mimo że sprawiłem ci tyle bólu.

255
00:12:35,119 --> 00:12:37,209
To niesamowite.

256
00:12:37,209 --> 00:12:43,106
Mary: Wiem, że niełatwo jest
dzielić się swoją historią,

257
00:12:43,106 --> 00:12:45,869
siedzieć tu i patrzeć na siebie.

258
00:12:45,869 --> 00:12:51,616
Wiem, że to niełatwe,
dlatego podziwiam cię, że to robisz.

259
00:12:51,616 --> 00:12:56,906
Oshea: Kocham panią.
Mary: Ja ciebie też, synu.

260
00:12:59,566 --> 00:13:06,072
(Brawa)

261
00:13:06,372 --> 00:13:11,526
DI: Wiele razy przypomniano mi
o odwadze i dobroci ludzi

262
00:13:11,526 --> 00:13:16,588
oraz o tym, jak dzieje historii
w istocie idą w kierunku sprawiedliwości.

263
00:13:16,588 --> 00:13:21,069
Jak w opowieści Alexis Martinez,
urodzonej jako Arthur Martinez

264
00:13:21,069 --> 00:13:23,693
w Harold Ickes w Chicago.

265
00:13:23,693 --> 00:13:26,526
W rozmowie ze swoją córką,
Lesley, opowiada o tym,

266
00:13:26,526 --> 00:13:28,894
jak dołączyła do gangu w młodym wieku,

267
00:13:28,894 --> 00:13:33,724
i o przemianie w kobietę,
którą powinna być od początku.

268
00:13:33,724 --> 00:13:36,223
Oto Alexis ze swoją córką, Lesley.

269
00:13:36,223 --> 00:13:39,482
Alexis: Jedną z najtrudniejszych
rzeczy było dla mnie to,

270
00:13:39,482 --> 00:13:42,408
że zawsze bałam się, że nie wolno mi

271
00:13:42,408 --> 00:13:45,287
być obecną w życiu moich wnuczek,

272
00:13:45,287 --> 00:13:47,585
ale wy całkowicie rozwialiście te obawy,

273
00:13:47,585 --> 00:13:48,909
ty i twój mąż.

274
00:13:48,909 --> 00:13:52,369
Jednym ze tego skutków
jest moja relacja z wnuczkami.

275
00:13:52,369 --> 00:13:55,946
Czasem spierają się o to,
czy jestem nim, czy nią.

276
00:13:55,946 --> 00:13:58,433
Lesley: Mogą o tym rozmawiać.

277
00:13:58,433 --> 00:14:01,489
A: Mogą, ale dla mnie to cud.

278
00:14:01,489 --> 00:14:04,791
L: Nie musisz przepraszać.
Nie musisz chodzić na palcach.

279
00:14:04,791 --> 00:14:09,372
Nie odetniemy się od ciebie,
zawsze chciałam,

280
00:14:09,372 --> 00:14:12,337
byś to wiedziała - że jesteś kochana.

281
00:14:12,337 --> 00:14:14,682
A: Wiesz, żyję tym każdego dnia.

282
00:14:14,682 --> 00:14:19,806
Chodzę ulicami jako kobieta,
czując spokój w związku z tym, kim jestem.

283
00:14:19,806 --> 00:14:22,460
Znaczy, może chciałabym
mieć łagodniejszy głos,

284
00:14:22,460 --> 00:14:28,332
ale jestem pełna miłości
i chcę tak żyć każdego dnia.

285
00:14:31,562 --> 00:14:34,906
DI: Ja też jestem pełen miłości.

286
00:14:34,906 --> 00:14:37,808
Zdradzę wam sekret StoryCorps.

287
00:14:37,808 --> 00:14:41,193
Te rozmowy wymagają odwagi.

288
00:14:41,193 --> 00:14:43,584
StoryCorps przemawia
do poczucia moralności.

289
00:14:43,584 --> 00:14:47,601
Uczestnicy wiedzą, że nagranie będzie
odsłuchiwane długo po tym, jak już odejdą.

290
00:14:47,601 --> 00:14:50,285
Ira Byock, lekarz pracujący w hospicjum,

291
00:14:50,285 --> 00:14:52,829
pomagał nam przy nagrywaniu rozmów

292
00:14:52,829 --> 00:14:54,286
z osobami umierającymi.

293
00:14:54,286 --> 00:14:57,051
Napisał książkę
"Cztery rzeczy znaczące najwięcej"

294
00:14:57,051 --> 00:15:00,882
o czterech rzeczach, które pragniemy
powiedzieć najważniejszym osobom w życiu,

295
00:15:00,882 --> 00:15:03,924
zanim my lub oni odejdą:

296
00:15:03,924 --> 00:15:06,455
dziękuję, kocham cię,

297
00:15:06,455 --> 00:15:09,682
przebacz mi, wybaczam ci.

298
00:15:09,682 --> 00:15:13,212
To najbardziej potężne słowa,
jakie możemy skierować do innych,

299
00:15:13,212 --> 00:15:16,718
i często to się właśnie dzieje
w budkach StoryCorps.

300
00:15:16,718 --> 00:15:20,095
To okazja, by zamknąć pewną sprawę
z kimś, na kim nam zależy -

301
00:15:20,095 --> 00:15:22,917
bez żalu, bez niedopowiedzeń.

302
00:15:22,917 --> 00:15:26,354
To trudne, to wymaga odwagi,

303
00:15:26,354 --> 00:15:29,579
ale właśnie po to żyjemy, czyż nie?

304
00:15:31,299 --> 00:15:33,802
Nagroda TED.

305
00:15:33,802 --> 00:15:36,779
Kiedy kilka miesięcy temu
dostałem wieści z TED i od Chrisa

306
00:15:36,779 --> 00:15:40,615
o możliwości otrzymania
tej nagrody, zatkało mnie.

307
00:15:40,615 --> 00:15:44,186
Poproszono mnie o wymyślenie
krótkiego życzenia dla ludzkości,

308
00:15:44,186 --> 00:15:45,950
nie dłuższego niż 50 słów.

309
00:15:45,950 --> 00:15:48,694
Po zastanowieniu się, napisałem te 50 słów

310
00:15:48,694 --> 00:15:53,381
i kilka tygodni później Chris
zadzwonił ze słowami: "No, dawaj!"

311
00:15:53,381 --> 00:15:56,329
Oto więc moje życzenie,

312
00:15:56,329 --> 00:15:59,278
żebyście pomogli nam

313
00:15:59,278 --> 00:16:02,018
wziąć wszystko,
czego nauczyliśmy się przy StoryCorps,

314
00:16:02,018 --> 00:16:04,781
i zanieść to światu,

315
00:16:04,781 --> 00:16:08,778
aby każdy wszędzie
mógł nagrać wartościową rozmowę

316
00:16:08,778 --> 00:16:10,188
z drugim człowiekiem,

317
00:16:10,188 --> 00:16:13,715
która później zostanie
zarchiwizowana dla historii.

318
00:16:13,715 --> 00:16:18,393
Jak to zrobimy? Dzięki temu.

319
00:16:18,393 --> 00:16:21,221
Zmierzamy ku przyszłości,

320
00:16:21,221 --> 00:16:24,114
w której każdy na świecie
będzie miał dostęp do urządzenia,

321
00:16:24,114 --> 00:16:27,945
które posiada funkcje,
o jakich mi się nie śniło 11 lat temu,

322
00:16:27,945 --> 00:16:29,895
gdy powołałem StoryCorps.

323
00:16:29,895 --> 00:16:31,358
Posiada mikrofon,

324
00:16:31,358 --> 00:16:33,669
może podpowiadać, co robić,

325
00:16:33,669 --> 00:16:36,200
może też wysyłać pliki dźwiękowe.

326
00:16:36,200 --> 00:16:38,522
To kluczowe elementy.

327
00:16:38,522 --> 00:16:41,726
Pierwsza część tego życzenia
zaczyna mieć już miejsce.

328
00:16:41,726 --> 00:16:43,305
Przez kilka ostatnich miesięcy

329
00:16:43,305 --> 00:16:46,300
zespół StoryCorps
zacięcie pracował nad aplikacją,

330
00:16:46,300 --> 00:16:49,760
która wyciągnęłaby
nas ze wspomnianych budek,

331
00:16:49,760 --> 00:16:55,193
tak by każdy, wszędzie i zawsze
mógł tego doświadczyć.

332
00:16:55,193 --> 00:16:58,874
Pamiętajcie, że StoryCorps
to dwoje ludzi i pomocnik,

333
00:16:58,874 --> 00:17:02,839
wspierający ich w nagrywaniu konwersacji,
która zostanie zachowana na zawsze,

334
00:17:02,839 --> 00:17:04,887
lecz właśnie w tej chwili

335
00:17:04,887 --> 00:17:08,533
wprowadzamy wersję beta
aplikacji StoryCorps.

336
00:17:08,533 --> 00:17:11,720
To cyfrowy pomocnik, którzy przeprowadza

337
00:17:11,720 --> 00:17:14,105
przez proces wywiadu StoryCorps,

338
00:17:14,105 --> 00:17:15,777
pomoże wam wybrać pytania

339
00:17:15,777 --> 00:17:17,867
i da wszystkie wskazówki niezbędne,

340
00:17:17,867 --> 00:17:20,676
by nagrać wartościowy wywiad StoryCorps,

341
00:17:20,676 --> 00:17:26,197
a potem jednym stuknięciem wrzucić go
do archiwum w Bibliotece Kongresu.

342
00:17:26,197 --> 00:17:29,337
To ta łatwiejsza, technologiczna część.

343
00:17:29,337 --> 00:17:31,715
Prawdziwe wyzwanie jest dla was:

344
00:17:31,715 --> 00:17:34,123
wziąć to urządzenie i wykombinować,

345
00:17:34,123 --> 00:17:37,878
jak użyć go w całej Ameryce
i na całym świecie,

346
00:17:37,878 --> 00:17:41,462
by zamiast tysięcy wywiadów każdego roku

347
00:17:41,462 --> 00:17:44,232
nagrywać je w dziesiątkach tysięcy,

348
00:17:44,232 --> 00:17:46,188
w setkach tysięcy,

349
00:17:46,188 --> 00:17:48,295
albo i więcej.

350
00:17:49,095 --> 00:17:53,093
Wyobraźcie sobie, przykładowo,
zadać narodową pracę domową,

351
00:17:53,093 --> 00:17:57,087
by każdy uczeń liceum,
mający w szkole historię USA,

352
00:17:57,087 --> 00:17:59,989
nagrał wywiad z osobą starszą
podczas Święta Dziękczynienia -

353
00:17:59,989 --> 00:18:02,892
wtedy zaś w ciągu weekendu

354
00:18:02,892 --> 00:18:07,977
całe pokolenie życia i doświadczeń
Amerykanów zostałoby uchwycone.

355
00:18:07,977 --> 00:18:15,702
(Brawa)

356
00:18:15,702 --> 00:18:19,354
Wyobraźcie sobie matki po różnych
stronach konfliktu gdzieś na świecie

357
00:18:19,354 --> 00:18:22,976
zasiadające razem nie po to,
by rozmawiać o tym konflikcie,

358
00:18:22,976 --> 00:18:25,173
ale by odkryć, kim są jako ludzie,

359
00:18:25,173 --> 00:18:29,128
tworząc tym samym więź zaufania.

360
00:18:29,128 --> 00:18:32,014
Wyobraźcie sobie tradycję
obowiązującą na całym świecie,

361
00:18:32,014 --> 00:18:34,522
że ludzi honoruje się
wywiadem dla StoryCorps

362
00:18:34,522 --> 00:18:36,765
w dniu ich 75. urodzin

363
00:18:36,765 --> 00:18:39,041
lub że ludzie w waszej okolicy

364
00:18:39,041 --> 00:18:41,935
będą się udawać do domów
spokojnej starości, szpitali,

365
00:18:41,935 --> 00:18:44,339
przytułków dla bezdomnych,
a nawet więzień,

366
00:18:44,339 --> 00:18:47,725
by przy pomocy tego urządzenia 
uhonorować najmniej ważnych

367
00:18:47,725 --> 00:18:50,711
i zapytać ich, kim są,
czego nauczyło ich życie

368
00:18:50,711 --> 00:18:53,092
i jak chcą zostać zapamiętani.

369
00:18:53,092 --> 00:18:58,707
(Oklaski)

370
00:19:00,947 --> 00:19:04,224
10 lat temu nagrałem wywiad z moim tatą,

371
00:19:04,224 --> 00:19:05,919
który był psychiatrą.


372
00:19:05,919 --> 00:19:09,019
Gdy świat o nim usłyszał,
stał się aktywistą na rzecz praw gejów.

373
00:19:09,019 --> 00:19:12,456
To zdjęcie przedstawia nas
podczas tamtego wywiadu.

374
00:19:12,456 --> 00:19:15,637
Nie myślałem o nagrywaniu wywiadów,
zanim kilka lat temu

375
00:19:15,637 --> 00:19:18,632
u mojego taty, który zdawał się
być w doskonałej kondycji

376
00:19:18,632 --> 00:19:21,233
i przyjmował pacjentów
przez 40 godzin w tygodniu,

377
00:19:21,233 --> 00:19:23,876
zdiagnozowano raka.

378
00:19:23,876 --> 00:19:27,386
Odszedł nagle niedługo później.

379
00:19:27,386 --> 00:19:29,661
Był 28 czerwca 2012,

380
00:19:29,661 --> 00:19:33,931
rocznica zamieszek w Stonewall.

381
00:19:33,931 --> 00:19:37,398
Po raz pierwszy przesłuchałem
naszą rozmowę o 3 nad ranem,

382
00:19:37,398 --> 00:19:39,126
w dniu, w którym zmarł.

383
00:19:39,126 --> 00:19:41,123
Mam kilkoro dzieci,

384
00:19:41,123 --> 00:19:44,582
wiem, że jedynym sposobem,
w jaki mogą poznać tę osobę,

385
00:19:44,582 --> 00:19:49,428
tak ważną w moim życiu,
będzie przesłuchanie tej rozmowy.

386
00:19:49,428 --> 00:19:53,173
Sądziłem, że nie jestem w stanie
wierzyć w powodzenie StoryCorps bardziej,

387
00:19:53,173 --> 00:19:54,961
ale w tamtej chwili

388
00:19:54,961 --> 00:19:59,820
instynktownie i w pełni zrozumiałem,
jak ważne jest nagrywanie tych wywiadów.

389
00:19:59,820 --> 00:20:01,813
Każdego dnia ludzie przychodzą do mnie

390
00:20:01,813 --> 00:20:06,074
i mówią: "Szkoda, że nie nagrałem
takiej rozmowy z ojcem/babcią/bratem,

391
00:20:06,074 --> 00:20:08,342
zwlekałem zbyt długo".

392
00:20:08,342 --> 00:20:10,478
Teraz nikt już nie musi zwlekać.

393
00:20:10,478 --> 00:20:12,158
Teraz,

394
00:20:12,158 --> 00:20:15,700
gdy tak wiele z tego, co mówimy,
przemija i traci na ważności,

395
00:20:15,700 --> 00:20:19,257
wspomóżcie nas w tworzeniu
cyfrowych archiwów rozmów,

396
00:20:19,257 --> 00:20:22,514
które nie przemijają i są ważne.

397
00:20:22,514 --> 00:20:25,344
Pomóżcie nam tworzyć
ten podarunek dla naszych dzieci,

398
00:20:25,344 --> 00:20:29,342
pozostałość tego, kim byliśmy jako ludzie.

399
00:20:29,342 --> 00:20:33,268
Mam nadzieję, że pomożecie nam
spełnić to marzenie.

400
00:20:33,268 --> 00:20:37,779
Przeprowadźcie wywiad z członkiem rodziny,
przyjacielem lub nawet nieznajomym.

401
00:20:37,779 --> 00:20:43,879
Wspólnie możemy stworzyć
archiwum mądrości całej ludzkości

402
00:20:43,879 --> 00:20:45,703
i może, czyniąc to,

403
00:20:45,703 --> 00:20:49,665
nauczymy się częściej słuchać
i rzadziej krzyczeć.

404
00:20:49,665 --> 00:20:54,193
Może te rozmowy przypomną nam
o tym, co jest naprawdę ważne.

405
00:20:54,193 --> 00:20:56,956
Może, być może

406
00:20:56,956 --> 00:20:59,742
pomogą nam one zrozumieć,

407
00:20:59,742 --> 00:21:03,689
że każde, absolutnie każde życie

408
00:21:03,689 --> 00:21:06,624
jest tak samo nieskończenie ważne.

409
00:21:06,624 --> 00:21:07,815
Dziękuję bardzo.

410
00:21:07,815 --> 00:21:10,765
(Brawa)

411
00:21:10,765 --> 00:21:13,183
Dziękuję. Dziękuję.

412
00:21:13,183 --> 00:21:17,389
(Brawa)

413
00:21:17,389 --> 00:21:19,371
Dziękuję.

414
00:21:19,371 --> 00:21:24,935
(Brawa)