0:00:00.796,0:00:02.943
Dzisiejszego wieczora spróbuję dowieść,

0:00:02.943,0:00:07.669
że zaproszenie ukochanej osoby,[br]przyjaciela lub nawet nieznajomego

0:00:07.669,0:00:10.040
do nagrania wartościowego wywiadu z tobą

0:00:10.040,0:00:14.536
może być jednym z najważniejszych[br]chwil w życiu zarówno tego kogoś,

0:00:14.536,0:00:17.481
jak i twoim.

0:00:17.481,0:00:20.825
W wieku 22 lat szczęśliwie[br]odkryłem swoje powołanie,

0:00:20.825,0:00:23.285
gdy przypadkiem zacząłem[br]pisać opowieści do radia.

0:00:23.285,0:00:25.719
Niemal w tym samym czasie odkryłem,

0:00:25.719,0:00:30.688
że mój tato, z którym[br]byłem bardzo blisko, jest gejem.

0:00:30.688,0:00:32.990
Zupełnie się tego nie spodziewałem.

0:00:32.990,0:00:35.498
Byliśmy bardzo zżyci jako rodzina,

0:00:35.498,0:00:37.889
więc byłem zdruzgotany.

0:00:37.889,0:00:40.234
Nagle, podczas jednej[br]z pełnych napięcia rozmów,

0:00:40.234,0:00:42.904
tato wspomniał zamieszki w Stonewall.

0:00:42.904,0:00:46.178
Powiedział, że pewnej nocy w 1969 roku

0:00:46.178,0:00:48.883
grupa młodych czarnoskórych[br]i latynoskich drag queen

0:00:48.883,0:00:52.529
odparła atak policji[br]na bar dla gejów na Manhattanie,

0:00:52.529,0:00:54.549
zwany Stonewall Inn,

0:00:54.549,0:00:58.078
i o tym, jak rozpoczęło to[br]ruch walki o prawa gejów.

0:00:58.078,0:01:01.417
To była wspaniała opowieść,[br]przyciągnęła moją uwagę.

0:01:01.417,0:01:05.938
Wziąłem więc magnetofon kasetowy[br]z zamiarem dowiedzenia się więcej.

0:01:05.938,0:01:09.804
Z pomocą młodego archiwisty,[br]Michaela Shirkera,

0:01:09.804,0:01:12.381
dotarliśmy do każdej osoby,[br]jaką tylko znaleźliśmy,

0:01:12.381,0:01:15.817
która była tamtej nocy w Stonewall Inn.

0:01:15.817,0:01:17.554
Przeprowadzając wywiady,

0:01:17.554,0:01:20.043
zorientowałem się,[br]że mikrofon daje mi swobodę

0:01:20.043,0:01:22.779
chodzenia do miejsc,[br]w których nigdy bym się nie znalazł,

0:01:22.779,0:01:26.912
i rozmawiania z osobami,[br]z którymi inaczej nie zamieniłbym słowa.

0:01:26.912,0:01:28.754
Miałem przywilej poznania

0:01:28.754,0:01:32.648
najbardziej niesamowitych,[br]silnych i odważnych ludzi,

0:01:32.648,0:01:34.830
jakich kiedykolwiek spotkałem.

0:01:34.830,0:01:36.920
Wówczas po raz pierwszy historia Stonewall

0:01:36.920,0:01:38.986
została opowiedziana opinii publicznej.

0:01:38.986,0:01:41.499
Zadedykowałem tę audycję tacie,

0:01:41.499,0:01:46.715
co zmieniło nasze relacje i moje życie.

0:01:47.791,0:01:51.617
Przez kolejnych 15 lat[br]zrobiłem wiele audycji dokumentalnych,

0:01:51.617,0:01:55.681
pragnąc dać głos tym,[br]których rzadko można usłyszeć w mediach.

0:01:55.681,0:01:57.790
Za każdym razem widziałem,

0:01:57.790,0:01:59.860
że przeprowadzanie z nimi wywiadu

0:01:59.860,0:02:01.980
znaczyło dla tych ludzi bardzo wiele,

0:02:01.980,0:02:05.511
szczególnie dla tych, którym wmówiono,[br]że ich opowieści nie są ważne.

0:02:05.511,0:02:08.080
Widziałem bardzo wyraźnie,[br]jak ich plecy prostują się,

0:02:08.080,0:02:10.866
gdy zaczynają mówić do mikrofonu.

0:02:10.866,0:02:15.371
W 1998 roku zrobiłem dokument[br]o ostatnich tanich hostelach

0:02:15.371,0:02:17.762
na Manhattanie, w Bowery.

0:02:17.762,0:02:20.432
Ludzie przez dekady[br]przebywali w tych noclegowniach.

0:02:20.432,0:02:22.824
Mieszkali w boksach[br]wielkości więziennej celi,

0:02:22.824,0:02:24.124
odgrodzonych gęstą siatką,

0:02:24.124,0:02:27.088
by nie można było przeskoczyć[br]z jednego pokoju do drugiego.

0:02:27.088,0:02:31.067
Razem z fotografem Harveyem Wangiem[br]napisaliśmy o tych ludziach książkę.

0:02:31.067,0:02:35.491
Pamiętam, jak wszedłem[br]do noclegowni z wczesną wersją książki

0:02:35.491,0:02:38.079
i pokazałem jednemu z nich[br]stronę o nim samym.

0:02:38.079,0:02:40.354
Stał w milczeniu, wpatrując się w nią,

0:02:40.354,0:02:42.573
a po chwili wyrwał mi książkę z ręki

0:02:42.573,0:02:46.136
i zbiegł po schodach[br]długiego, wąskiego korytarza,

0:02:46.136,0:02:47.645
trzymając ją nad głową

0:02:47.645,0:02:51.760
i krzycząc: "Ja istnieję! Ja istnieję".

0:02:51.760,0:02:56.863
(Brawa)

0:02:56.863,0:03:00.694
Pod wieloma względami "Ja istnieję"[br]stało się wezwaniem StoryCorps,

0:03:00.694,0:03:04.270
szalonej idei sprzed kilkudziesięciu lat.

0:03:04.270,0:03:06.484
Zamysł był taki: zostać dokumentalistą

0:03:06.484,0:03:08.356
i postawić ten zawód na głowie.

0:03:08.356,0:03:10.610
Dotąd tworzenie filmów dokumentalnych

0:03:10.610,0:03:14.696
polegało na nagrywaniu wywiadów[br]w celu stworzenia sztuki, rozrywki

0:03:14.696,0:03:18.944
lub edukacji, by zobaczyło[br]i usłyszało to wiele ludzi.

0:03:18.944,0:03:20.325
Ja chciałem jednak sprawić,

0:03:20.325,0:03:23.473
by wywiad sam w sobie był celem pracy,

0:03:23.473,0:03:26.445
i dać ogromnej ilości osób szansę

0:03:26.445,0:03:29.039
bycia wysłuchanym właśnie w ten sposób.

0:03:29.039,0:03:32.119
11 lat temu w Grand Central Terminal

0:03:32.119,0:03:35.552
zbudowaliśmy budkę, w której[br]każdy mógł uhonorować kogoś,

0:03:35.552,0:03:39.373
przeprowadzając z nimi wywiad o ich życiu.

0:03:39.373,0:03:43.334
Wchodzicie do środka i wita was pomocnik.

0:03:43.334,0:03:45.911
Siadacie naprzeciw,[br]dajmy na to, waszego dziadka

0:03:45.911,0:03:48.953
i przez blisko godzinę[br]słuchacie i opowiadacie.

0:03:48.953,0:03:52.515
Wielu myśli o tym[br]jak o ostatniej rozmowie,

0:03:52.515,0:03:55.640
o co chcieliby zapytać[br]i co powiedzieć tej osobie,

0:03:55.640,0:03:57.916
która tyle dla nich znaczy?

0:03:57.916,0:04:01.203
Po zakończeniu odchodzą z kopią wywiadu,

0:04:01.203,0:04:03.861
a kolejna kopia trafia[br]do American Folklife Center

0:04:03.861,0:04:06.119
w Bibliotece Kongresu,

0:04:06.119,0:04:10.175
by wasze pra-pra-pra-prawnuki[br]mogły kiedyś poznać waszego dziadka

0:04:10.175,0:04:12.488
przez jego głos i opowieść.

0:04:13.638,0:04:16.705
Otworzyliśmy budkę w jednym[br]z najruchliwszych miejsc świata,

0:04:16.705,0:04:20.188
by zapraszać ludzi do przeprowadzenia[br]niezwykle intymnej rozmowy

0:04:20.188,0:04:21.419
z drugim człowiekiem.

0:04:21.419,0:04:26.225
Nie miałem pojęcia,[br]czy to wypali, ale tak się właśnie stało.

0:04:26.225,0:04:29.104
Potraktowano ten eksperyment[br]z ogromnym szacunkiem,

0:04:29.104,0:04:32.551
przeprowadzono wiele niezwykłych rozmów.

0:04:32.551,0:04:35.002
Pokażę wam teraz animowany fragment

0:04:35.002,0:04:38.763
wywiadu nagranego w budce w Grand Central.

0:04:38.763,0:04:43.241
12-letni Joshua Littman przeprowadził[br]wywiad ze swoją mamą, Sarah.

0:04:43.241,0:04:45.257
Josh ma syndrom Aspergera.

0:04:45.257,0:04:48.562
Jak może wiecie,[br]takie dzieciaki są niebywale bystre,

0:04:48.562,0:04:50.721
ale towarzysko sobie nie radzą.

0:04:50.721,0:04:52.370
Zazwyczaj mają obsesje.

0:04:52.370,0:04:54.576
Josh miał obsesję na punkcie zwierząt.

0:04:54.576,0:04:57.199
Oto Josh rozmawiający ze swoją mamą

0:04:57.199,0:05:00.459
w Grand Central, 9 lat temu.

0:05:01.229,0:05:02.776
Josh: W skali od 1 do 10

0:05:02.776,0:05:05.668
jak zmieniłoby się twoje życie,[br]gdyby nie było zwierząt?

0:05:05.668,0:05:08.565
Sarah: Myślę, że bez zwierząt byłoby na 8,

0:05:08.565,0:05:10.699
gdyż wnoszą do życia wiele radości.

0:05:10.699,0:05:13.898
J: Co by się zmieniło,[br]gdyby ich zabrakło?

0:05:13.898,0:05:16.617
S: Poradziłabym sobie[br]bez karaluchów i węży.

0:05:16.617,0:05:19.518
J: Mnie węże nie przeszkadzają,[br]chyba że są jadowite

0:05:19.518,0:05:20.919
lub owijają się wokół ciebie.

0:05:20.919,0:05:22.778
S: Nie jestem ich fanką.

0:05:22.778,0:05:25.288
J: Za to karalucha[br]uwielbiamy nienawidzić.

0:05:25.288,0:05:26.721
S: Prawda.

0:05:26.721,0:05:29.955
J: Czy myślałaś kiedyś, że[br]nie poradzisz sobie z dzieckiem?

0:05:29.955,0:05:33.345
S: Pamiętam,[br]jak byłeś mały i miałeś straszną kolkę,

0:05:33.345,0:05:34.948
więc wciąż płakałeś.

0:05:34.948,0:05:38.105
J: Co to kolka?[br]Sarah: Kolka to ból brzucha sprawiający,

0:05:38.105,0:05:40.590
że krzyczysz przez,[br]powiedzmy, cztery godziny.

0:05:40.590,0:05:42.563
J: Głośniej niż Amy?

0:05:42.563,0:05:45.907
S: Byłeś dość głośny,[br]ale Amy wydawała wyższe dźwięki.

0:05:45.907,0:05:49.111
J: Mam wrażenie,[br]że Amy jest bardziej lubiana,

0:05:49.111,0:05:51.781
jak taki idealny aniołek.

0:05:51.781,0:05:55.644
S: Rozumiem, dlaczego myślisz,[br]że jest bardziej lubiana,

0:05:55.644,0:05:58.483
i nie twierdzę, że to przez[br]twój syndrom Aspergera,

0:05:58.483,0:06:01.487
ale Amy łatwo przychodzi bycie przyjazną,

0:06:01.487,0:06:03.902
podczas gdy dla ciebie[br]jest to trudniejsze,

0:06:03.902,0:06:07.942
ale ci, którzy poświęcą ci czas,[br]by cię poznać, bardzo cię kochają.

0:06:07.942,0:06:10.357
J: Jak Ben albo Eric, albo Carlos?[br]S: Tak.

0:06:10.357,0:06:14.838
J: Tak jakbym stawiał[br]na jakość zamiast na ilość? (Śmiech)

0:06:14.838,0:06:17.119
S: Nie osądzałabym jakości, ale-

0:06:17.119,0:06:20.887
J: Chodzi mi o to, że najpierw Amy[br]uwielbiała Claudię, potem jej nie znosiła,

0:06:20.887,0:06:22.914
i znów ją uwielbiała, i znów nie znosiła.

0:06:22.914,0:06:24.802
S: To dziewczęca sprawa, kochanie.

0:06:24.802,0:06:28.134
Dla ciebie ważne jest, że masz[br]paru bardzo dobrych przyjaciół -

0:06:28.134,0:06:30.160
to coś, czego potrzebujesz w życiu.

0:06:30.160,0:06:34.409
J: Czy okazałem się takim synem,[br]jakiego chciałaś mieć, gdy się urodziłem?

0:06:34.409,0:06:37.311
Czy spełniłem twoje oczekiwania?

0:06:37.311,0:06:40.074
S: Przewyższyłeś je, skarbie.

0:06:40.074,0:06:44.834
Jasne, miałam pewne fantazje[br]na temat tego, jakim dzieckiem będziesz,

0:06:44.834,0:06:48.727
ale sprawiłeś, że bardzo[br]dojrzałam jako rodzic, ponieważ -

0:06:48.727,0:06:50.888
J: Cóż, to ja cię uczyniłem tym rodzicem.

0:06:50.888,0:06:53.965
S: Ty mnie nim uczyniłeś,[br]słuszna uwaga. (Śmiech)

0:06:53.965,0:06:56.199
To także dlatego, że myślisz inaczej,

0:06:56.199,0:06:59.252
niż przewidują autorzy[br]poradników dla rodziców,

0:06:59.252,0:07:02.562
musiałam nauczyć się[br]myśleć twórczo razem z tobą,

0:07:02.562,0:07:07.238
co sprawiło, że jestem znacznie bardziej[br]kreatywna jako rodzic i jako osoba,

0:07:07.238,0:07:08.916
za co już zawsze będę ci wdzięczna.

0:07:08.916,0:07:10.886
J: To pomogło, kiedy urodziła się Amy?

0:07:10.886,0:07:15.800
S: Pomogło, ale... ty także[br]jesteś dla mnie niezwykle wyjątkowy

0:07:15.800,0:07:19.163
i jestem szczęściarą,[br]że jesteś moim synem.

0:07:19.163,0:07:25.810
(Brawa)

0:07:26.980,0:07:29.287
DI: Gdy wywiad puszczono[br]w ogólnokrajowej stacji,

0:07:29.287,0:07:31.051
Josh otrzymał setki listów mówiących,

0:07:31.051,0:07:33.373
jakim jest wspaniałym dzieckiem.

0:07:33.373,0:07:35.602
Jego mama, Sarah, zebrała je w książce

0:07:35.602,0:07:39.648
i kiedy Josh był wytykany palcami[br]w szkole, czytali te listy razem.

0:07:39.648,0:07:41.665
Chcę też nadmienić,

0:07:41.665,0:07:43.218
że oboje są tu dziś z nami.

0:07:43.218,0:07:48.019
Sarah Littman i jej syn, Josh,[br]obecnie wzorowy student.

0:07:48.019,0:07:51.739
(Brawa)

0:07:51.739,0:07:55.691
Wiele osób mówi, że płakało,[br]słysząc historie ze StoryCorps,

0:07:55.691,0:07:57.638
ale nie dlatego, że byli smutni.

0:07:57.638,0:07:58.962
Większość z nich nie była.

0:07:58.962,0:08:01.885
To pewnie dlatego, że usłyszeli[br]coś autentycznego i czystego,

0:08:01.885,0:08:04.406
gdy często tak trudno ocenić,

0:08:04.406,0:08:07.302
co jest prawdą, a co reklamą.

0:08:07.302,0:08:09.793
To coś na kształt[br]anty-reality show.

0:08:09.793,0:08:11.906
Nikt nie przychodzi do[br]SC, by się wzbogacić.

0:08:11.906,0:08:13.787
Nikt nie przychodzi po sławę.

0:08:13.787,0:08:16.991
To po prostu wyraz szczodrości i miłości.

0:08:16.991,0:08:19.243
Wielu z nich to zwykli ludzie,

0:08:19.243,0:08:24.375
opowiadający o życiu pełnym życzliwości,[br]odwagi, przyzwoitości i godności.

0:08:24.375,0:08:26.372
Kiedy słyszy się te historie

0:08:26.372,0:08:30.755
można odnieść wrażenie,[br]że stąpa się po świętej ziemi.

0:08:30.755,0:08:33.260
Eksperyment z Grand Central powiódł się,

0:08:33.260,0:08:35.600
a my rozszerzyliśmy[br]działalność na cały kraj.

0:08:35.600,0:08:38.863
Do tej pory ponad 100 tysięcy ludzi[br]we wszystkich 50 stanach,

0:08:38.863,0:08:41.719
w tysiącach miast i miasteczek Ameryki,

0:08:41.719,0:08:44.064
nagrało wywiady do StoryCorps.

0:08:44.064,0:08:48.987
To największa kolekcja ludzkich głosów,[br]jaką kiedykolwiek zebrano.

0:08:48.987,0:08:54.815
(Brawa)

0:08:54.815,0:08:57.253
Zatrudniliśmy i przeszkoliliśmy[br]setki pracowników,

0:08:57.253,0:08:59.969
by pomagali ludziom przejść[br]przez to doświadczenie.

0:08:59.969,0:09:02.384
Większość z nich pomaga przez rok lub dwa,

0:09:02.384,0:09:05.821
jeżdżąc po kraju[br]i zbierając mądrość ludzkości.

0:09:05.821,0:09:07.980
Nazywają to dawaniem świadectwa.

0:09:07.980,0:09:09.385
Jeśli ich zapytać,

0:09:09.385,0:09:12.659
wszyscy powiedzą, że najważniejsze,

0:09:12.659,0:09:15.527
czego się nauczyli, będąc obecnym[br]przy nagrywaniu wywiadów,

0:09:15.527,0:09:18.963
jest to, że ludzie są z gruntu dobrzy.

0:09:18.963,0:09:21.921
Przez pierwsze lata StoryCorps myślałem,

0:09:21.921,0:09:24.541
że miała miejsce stronnicza selekcja,

0:09:24.541,0:09:27.673
ale po tysiącach wywiadów[br]z różnymi ludźmi,

0:09:27.673,0:09:29.482
przeprowadzonych[br]w każdej części kraju,

0:09:29.482,0:09:32.918
z bogatymi, biednymi,[br]w wieku od 5 do 105 lat,

0:09:32.918,0:09:36.073
mówiących łącznie 80 językami,[br]z każdej strony sceny politycznej,

0:09:37.063,0:09:41.277
zaczynasz myśleć, że może ci ludzie[br]faktycznie są na dobrej drodze.

0:09:41.277,0:09:44.568
Wiele wyciągnąłem z tych wywiadów.

0:09:44.568,0:09:47.772
Doświadczyłem poezji, mądrości i wdzięku,

0:09:47.772,0:09:50.512
które można znaleźć[br]w słowach ludzi wokół nas,

0:09:50.512,0:09:53.809
gdy tylko znajdziemy czas,[br]by ich wysłuchać.

0:09:53.809,0:09:57.042
Jak w tej rozmowie

0:09:57.042,0:10:00.380
urzędnika z Brooklynu, Danny'ego Perasa,

0:10:00.380,0:10:05.442
który zabrał swoją żonę do StoryCorps,[br]by opowiedzieć o swojej miłości do niej.

0:10:06.632,0:10:08.734
Danny: Widzisz, chodzi o to,

0:10:08.734,0:10:11.450
że zawsze mam poczucie winy,[br]gdy mówię, że cię kocham.

0:10:11.450,0:10:14.358
A mówię to tak często, by przypomnieć ci,

0:10:14.358,0:10:17.214
że wprawdzie jestem krępy, ale i szczery.

0:10:17.214,0:10:20.668
To jak słyszeć piękną piosenkę[br]w starym zepsutym radiu -

0:10:20.668,0:10:23.295
miło z twojej strony,[br]że wciąż je trzymasz w domu.

0:10:23.295,0:10:25.761
Annie: Gdy nie ma liściku[br]na stole w kuchni,

0:10:25.761,0:10:27.318
myślę, że coś jest nie tak.

0:10:27.318,0:10:29.142
Każdego ranka piszesz mi list miłosny.

0:10:29.142,0:10:31.061
D: Jedyne, co mogłoby pójść nie tak,

0:10:31.061,0:10:32.544
to że nie znalazłbym długopisu.

0:10:32.544,0:10:34.501
"Do mej księżniczki:

0:10:34.501,0:10:37.048
Strasznie dzisiaj pada.

0:10:37.048,0:10:39.001
Zadzwonię do ciebie o 11:20".

0:10:39.001,0:10:40.817
D: To romantyczny raport o pogodzie.

0:10:40.817,0:10:43.567
A: "I kocham cię.[br]Kocham cię. Kocham cię".

0:10:43.567,0:10:46.666
D: Gdy facet szczęśliwie się ożeni,[br]to nieważne, co było w pracy,

0:10:46.666,0:10:48.823
nieważne, co się stało w ciągu dnia -

0:10:48.823,0:10:50.544
w domu znajdziesz schronienie,

0:10:50.544,0:10:53.097
będziesz wiedział,[br]że możesz kogoś przytulić

0:10:53.097,0:10:56.644
bez odtrącenia na parterze[br]i słów: "Zabieraj te ręce".

0:10:56.644,0:10:59.271
Małżeństwo jest jak kolorowa telewizja.

0:10:59.271,0:11:01.478
Nie chcesz wracać do tej czarno-białej.

0:11:01.478,0:11:04.820
(Śmiech)

0:11:04.820,0:11:06.956
DI: Danny miał coś koło 5 stóp wzrostu,

0:11:06.956,0:11:10.369
zeza i jeden jedyny wystający ząb,

0:11:10.369,0:11:14.061
ale w małym paluszku[br]miał więcej romantyzmu

0:11:14.061,0:11:17.174
niż wszyscy znani aktorzy[br]z Hollywood razem wzięci.

0:11:17.174,0:11:19.077
Czego jeszcze się dowiedziałem?

0:11:19.077,0:11:21.979
Poznałem niewyobrażalną zdolność

0:11:21.979,0:11:24.162
ludzkiego ducha do przebaczania.

0:11:24.162,0:11:27.807
Poznałem wytrzymałość i siłę.

0:11:27.807,0:11:31.150
Jak w tej rozmowie[br]Oshei Israela i Mary Johnson.

0:11:31.150,0:11:35.701
Jako nastolatek Oshea[br]zamordował jedynego syna Mary,

0:11:35.701,0:11:38.186
Laramiun Byrda, w walce gangów.

0:11:38.186,0:11:40.786
Dziesięć lat później[br]Mary poszła do więzienia

0:11:40.786,0:11:43.526
spotkać Osheę i dowiedzieć się,[br]kim jest ten człowiek,

0:11:43.526,0:11:46.475
który odebrał życie jej synowi.

0:11:46.475,0:11:49.261
Co niezwykłe, z wolna się zaprzyjaźnili

0:11:49.261,0:11:51.955
i kiedy Oshea w końcu wyszedł z więzienia,

0:11:51.955,0:11:55.321
wprowadził się obok Mary.

0:11:55.321,0:11:58.526
Oto fragment ich rozmowy

0:11:58.526,0:12:01.069
nagranej krótko po wyjściu[br]Oshei na wolność.

0:12:01.909,0:12:05.051
Mary: Mojego syna już nie ma.

0:12:05.051,0:12:08.835
Nie widziałam, jak kończy szkołę,[br]a ty idziesz teraz na uczelnię.

0:12:08.835,0:12:12.132
Będę mogła zobaczyć, jak ją kończysz.

0:12:12.132,0:12:14.593
Nie widziałam, jak się żeni.

0:12:14.593,0:12:18.502
Z tobą, miejmy nadzieję,[br]będę mogła tego doświadczyć.

0:12:18.502,0:12:21.199
Oshea: To, że słyszę te słowa

0:12:21.199,0:12:24.859
i że jesteś tak obecna w moim życiu,

0:12:24.859,0:12:29.616
motywuje mnie do ciągłego upewniania się,[br]że idę we właściwym kierunku.

0:12:29.616,0:12:31.543
Wciąż we mnie wierzysz,

0:12:31.543,0:12:35.119
mimo że sprawiłem ci tyle bólu.

0:12:35.119,0:12:37.209
To niesamowite.

0:12:37.209,0:12:43.106
Mary: Wiem, że niełatwo jest[br]dzielić się swoją historią,

0:12:43.106,0:12:45.869
siedzieć tu i patrzeć na siebie.

0:12:45.869,0:12:51.616
Wiem, że to niełatwe,[br]dlatego podziwiam cię, że to robisz.

0:12:51.616,0:12:56.906
Oshea: Kocham panią.[br]Mary: Ja ciebie też, synu.

0:12:59.566,0:13:06.072
(Brawa)

0:13:06.372,0:13:11.526
DI: Wiele razy przypomniano mi[br]o odwadze i dobroci ludzi

0:13:11.526,0:13:16.588
oraz o tym, jak dzieje historii[br]w istocie idą w kierunku sprawiedliwości.

0:13:16.588,0:13:21.069
Jak w opowieści Alexis Martinez,[br]urodzonej jako Arthur Martinez

0:13:21.069,0:13:23.693
w Harold Ickes w Chicago.

0:13:23.693,0:13:26.526
W rozmowie ze swoją córką,[br]Lesley, opowiada o tym,

0:13:26.526,0:13:28.894
jak dołączyła do gangu w młodym wieku,

0:13:28.894,0:13:33.724
i o przemianie w kobietę,[br]którą powinna być od początku.

0:13:33.724,0:13:36.223
Oto Alexis ze swoją córką, Lesley.

0:13:36.223,0:13:39.482
Alexis: Jedną z najtrudniejszych[br]rzeczy było dla mnie to,

0:13:39.482,0:13:42.408
że zawsze bałam się, że nie wolno mi

0:13:42.408,0:13:45.287
być obecną w życiu moich wnuczek,

0:13:45.287,0:13:47.585
ale wy całkowicie rozwialiście te obawy,

0:13:47.585,0:13:48.909
ty i twój mąż.

0:13:48.909,0:13:52.369
Jednym ze tego skutków[br]jest moja relacja z wnuczkami.

0:13:52.369,0:13:55.946
Czasem spierają się o to,[br]czy jestem nim, czy nią.

0:13:55.946,0:13:58.433
Lesley: Mogą o tym rozmawiać.

0:13:58.433,0:14:01.489
A: Mogą, ale dla mnie to cud.

0:14:01.489,0:14:04.791
L: Nie musisz przepraszać.[br]Nie musisz chodzić na palcach.

0:14:04.791,0:14:09.372
Nie odetniemy się od ciebie,[br]zawsze chciałam,

0:14:09.372,0:14:12.337
byś to wiedziała - że jesteś kochana.

0:14:12.337,0:14:14.682
A: Wiesz, żyję tym każdego dnia.

0:14:14.682,0:14:19.806
Chodzę ulicami jako kobieta,[br]czując spokój w związku z tym, kim jestem.

0:14:19.806,0:14:22.460
Znaczy, może chciałabym[br]mieć łagodniejszy głos,

0:14:22.460,0:14:28.332
ale jestem pełna miłości[br]i chcę tak żyć każdego dnia.

0:14:31.562,0:14:34.906
DI: Ja też jestem pełen miłości.

0:14:34.906,0:14:37.808
Zdradzę wam sekret StoryCorps.

0:14:37.808,0:14:41.193
Te rozmowy wymagają odwagi.

0:14:41.193,0:14:43.584
StoryCorps przemawia[br]do poczucia moralności.

0:14:43.584,0:14:47.601
Uczestnicy wiedzą, że nagranie będzie[br]odsłuchiwane długo po tym, jak już odejdą.

0:14:47.601,0:14:50.285
Ira Byock, lekarz pracujący w hospicjum,

0:14:50.285,0:14:52.829
pomagał nam przy nagrywaniu rozmów

0:14:52.829,0:14:54.286
z osobami umierającymi.

0:14:54.286,0:14:57.051
Napisał książkę[br]"Cztery rzeczy znaczące najwięcej"

0:14:57.051,0:15:00.882
o czterech rzeczach, które pragniemy[br]powiedzieć najważniejszym osobom w życiu,

0:15:00.882,0:15:03.924
zanim my lub oni odejdą:

0:15:03.924,0:15:06.455
dziękuję, kocham cię,

0:15:06.455,0:15:09.682
przebacz mi, wybaczam ci.

0:15:09.682,0:15:13.212
To najbardziej potężne słowa,[br]jakie możemy skierować do innych,

0:15:13.212,0:15:16.718
i często to się właśnie dzieje[br]w budkach StoryCorps.

0:15:16.718,0:15:20.095
To okazja, by zamknąć pewną sprawę[br]z kimś, na kim nam zależy -

0:15:20.095,0:15:22.917
bez żalu, bez niedopowiedzeń.

0:15:22.917,0:15:26.354
To trudne, to wymaga odwagi,

0:15:26.354,0:15:29.579
ale właśnie po to żyjemy, czyż nie?

0:15:31.299,0:15:33.802
Nagroda TED.

0:15:33.802,0:15:36.779
Kiedy kilka miesięcy temu[br]dostałem wieści z TED i od Chrisa

0:15:36.779,0:15:40.615
o możliwości otrzymania[br]tej nagrody, zatkało mnie.

0:15:40.615,0:15:44.186
Poproszono mnie o wymyślenie[br]krótkiego życzenia dla ludzkości,

0:15:44.186,0:15:45.950
nie dłuższego niż 50 słów.

0:15:45.950,0:15:48.694
Po zastanowieniu się, napisałem te 50 słów

0:15:48.694,0:15:53.381
i kilka tygodni później Chris[br]zadzwonił ze słowami: "No, dawaj!"

0:15:53.381,0:15:56.329
Oto więc moje życzenie,

0:15:56.329,0:15:59.278
żebyście pomogli nam

0:15:59.278,0:16:02.018
wziąć wszystko,[br]czego nauczyliśmy się przy StoryCorps,

0:16:02.018,0:16:04.781
i zanieść to światu,

0:16:04.781,0:16:08.778
aby każdy wszędzie[br]mógł nagrać wartościową rozmowę

0:16:08.778,0:16:10.188
z drugim człowiekiem,

0:16:10.188,0:16:13.715
która później zostanie[br]zarchiwizowana dla historii.

0:16:13.715,0:16:18.393
Jak to zrobimy? Dzięki temu.

0:16:18.393,0:16:21.221
Zmierzamy ku przyszłości,

0:16:21.221,0:16:24.114
w której każdy na świecie[br]będzie miał dostęp do urządzenia,

0:16:24.114,0:16:27.945
które posiada funkcje,[br]o jakich mi się nie śniło 11 lat temu,

0:16:27.945,0:16:29.895
gdy powołałem StoryCorps.

0:16:29.895,0:16:31.358
Posiada mikrofon,

0:16:31.358,0:16:33.669
może podpowiadać, co robić,

0:16:33.669,0:16:36.200
może też wysyłać pliki dźwiękowe.

0:16:36.200,0:16:38.522
To kluczowe elementy.

0:16:38.522,0:16:41.726
Pierwsza część tego życzenia[br]zaczyna mieć już miejsce.

0:16:41.726,0:16:43.305
Przez kilka ostatnich miesięcy

0:16:43.305,0:16:46.300
zespół StoryCorps[br]zacięcie pracował nad aplikacją,

0:16:46.300,0:16:49.760
która wyciągnęłaby[br]nas ze wspomnianych budek,

0:16:49.760,0:16:55.193
tak by każdy, wszędzie i zawsze[br]mógł tego doświadczyć.

0:16:55.193,0:16:58.874
Pamiętajcie, że StoryCorps[br]to dwoje ludzi i pomocnik,

0:16:58.874,0:17:02.839
wspierający ich w nagrywaniu konwersacji,[br]która zostanie zachowana na zawsze,

0:17:02.839,0:17:04.887
lecz właśnie w tej chwili

0:17:04.887,0:17:08.533
wprowadzamy wersję beta[br]aplikacji StoryCorps.

0:17:08.533,0:17:11.720
To cyfrowy pomocnik, którzy przeprowadza

0:17:11.720,0:17:14.105
przez proces wywiadu StoryCorps,

0:17:14.105,0:17:15.777
pomoże wam wybrać pytania

0:17:15.777,0:17:17.867
i da wszystkie wskazówki niezbędne,

0:17:17.867,0:17:20.676
by nagrać wartościowy wywiad StoryCorps,

0:17:20.676,0:17:26.197
a potem jednym stuknięciem wrzucić go[br]do archiwum w Bibliotece Kongresu.

0:17:26.197,0:17:29.337
To ta łatwiejsza, technologiczna część.

0:17:29.337,0:17:31.715
Prawdziwe wyzwanie jest dla was:

0:17:31.715,0:17:34.123
wziąć to urządzenie i wykombinować,

0:17:34.123,0:17:37.878
jak użyć go w całej Ameryce[br]i na całym świecie,

0:17:37.878,0:17:41.462
by zamiast tysięcy wywiadów każdego roku

0:17:41.462,0:17:44.232
nagrywać je w dziesiątkach tysięcy,

0:17:44.232,0:17:46.188
w setkach tysięcy,

0:17:46.188,0:17:48.295
albo i więcej.

0:17:49.095,0:17:53.093
Wyobraźcie sobie, przykładowo,[br]zadać narodową pracę domową,

0:17:53.093,0:17:57.087
by każdy uczeń liceum,[br]mający w szkole historię USA,

0:17:57.087,0:17:59.989
nagrał wywiad z osobą starszą[br]podczas Święta Dziękczynienia -

0:17:59.989,0:18:02.892
wtedy zaś w ciągu weekendu

0:18:02.892,0:18:07.977
całe pokolenie życia i doświadczeń[br]Amerykanów zostałoby uchwycone.

0:18:07.977,0:18:15.702
(Brawa)

0:18:15.702,0:18:19.354
Wyobraźcie sobie matki po różnych[br]stronach konfliktu gdzieś na świecie

0:18:19.354,0:18:22.976
zasiadające razem nie po to,[br]by rozmawiać o tym konflikcie,

0:18:22.976,0:18:25.173
ale by odkryć, kim są jako ludzie,

0:18:25.173,0:18:29.128
tworząc tym samym więź zaufania.

0:18:29.128,0:18:32.014
Wyobraźcie sobie tradycję[br]obowiązującą na całym świecie,

0:18:32.014,0:18:34.522
że ludzi honoruje się[br]wywiadem dla StoryCorps

0:18:34.522,0:18:36.765
w dniu ich 75. urodzin

0:18:36.765,0:18:39.041
lub że ludzie w waszej okolicy

0:18:39.041,0:18:41.935
będą się udawać do domów[br]spokojnej starości, szpitali,

0:18:41.935,0:18:44.339
przytułków dla bezdomnych,[br]a nawet więzień,

0:18:44.339,0:18:47.725
by przy pomocy tego urządzenia [br]uhonorować najmniej ważnych

0:18:47.725,0:18:50.711
i zapytać ich, kim są,[br]czego nauczyło ich życie

0:18:50.711,0:18:53.092
i jak chcą zostać zapamiętani.

0:18:53.092,0:18:58.707
(Oklaski)

0:19:00.947,0:19:04.224
10 lat temu nagrałem wywiad z moim tatą,

0:19:04.224,0:19:05.919
który był psychiatrą.[br]

0:19:05.919,0:19:09.019
Gdy świat o nim usłyszał,[br]stał się aktywistą na rzecz praw gejów.

0:19:09.019,0:19:12.456
To zdjęcie przedstawia nas[br]podczas tamtego wywiadu.

0:19:12.456,0:19:15.637
Nie myślałem o nagrywaniu wywiadów,[br]zanim kilka lat temu

0:19:15.637,0:19:18.632
u mojego taty, który zdawał się[br]być w doskonałej kondycji

0:19:18.632,0:19:21.233
i przyjmował pacjentów[br]przez 40 godzin w tygodniu,

0:19:21.233,0:19:23.876
zdiagnozowano raka.

0:19:23.876,0:19:27.386
Odszedł nagle niedługo później.

0:19:27.386,0:19:29.661
Był 28 czerwca 2012,

0:19:29.661,0:19:33.931
rocznica zamieszek w Stonewall.

0:19:33.931,0:19:37.398
Po raz pierwszy przesłuchałem[br]naszą rozmowę o 3 nad ranem,

0:19:37.398,0:19:39.126
w dniu, w którym zmarł.

0:19:39.126,0:19:41.123
Mam kilkoro dzieci,

0:19:41.123,0:19:44.582
wiem, że jedynym sposobem,[br]w jaki mogą poznać tę osobę,

0:19:44.582,0:19:49.428
tak ważną w moim życiu,[br]będzie przesłuchanie tej rozmowy.

0:19:49.428,0:19:53.173
Sądziłem, że nie jestem w stanie[br]wierzyć w powodzenie StoryCorps bardziej,

0:19:53.173,0:19:54.961
ale w tamtej chwili

0:19:54.961,0:19:59.820
instynktownie i w pełni zrozumiałem,[br]jak ważne jest nagrywanie tych wywiadów.

0:19:59.820,0:20:01.813
Każdego dnia ludzie przychodzą do mnie

0:20:01.813,0:20:06.074
i mówią: "Szkoda, że nie nagrałem[br]takiej rozmowy z ojcem/babcią/bratem,

0:20:06.074,0:20:08.342
zwlekałem zbyt długo".

0:20:08.342,0:20:10.478
Teraz nikt już nie musi zwlekać.

0:20:10.478,0:20:12.158
Teraz,

0:20:12.158,0:20:15.700
gdy tak wiele z tego, co mówimy,[br]przemija i traci na ważności,

0:20:15.700,0:20:19.257
wspomóżcie nas w tworzeniu[br]cyfrowych archiwów rozmów,

0:20:19.257,0:20:22.514
które nie przemijają i są ważne.

0:20:22.514,0:20:25.344
Pomóżcie nam tworzyć[br]ten podarunek dla naszych dzieci,

0:20:25.344,0:20:29.342
pozostałość tego, kim byliśmy jako ludzie.

0:20:29.342,0:20:33.268
Mam nadzieję, że pomożecie nam[br]spełnić to marzenie.

0:20:33.268,0:20:37.779
Przeprowadźcie wywiad z członkiem rodziny,[br]przyjacielem lub nawet nieznajomym.

0:20:37.779,0:20:43.879
Wspólnie możemy stworzyć[br]archiwum mądrości całej ludzkości

0:20:43.879,0:20:45.703
i może, czyniąc to,

0:20:45.703,0:20:49.665
nauczymy się częściej słuchać[br]i rzadziej krzyczeć.

0:20:49.665,0:20:54.193
Może te rozmowy przypomną nam[br]o tym, co jest naprawdę ważne.

0:20:54.193,0:20:56.956
Może, być może

0:20:56.956,0:20:59.742
pomogą nam one zrozumieć,

0:20:59.742,0:21:03.689
że każde, absolutnie każde życie

0:21:03.689,0:21:06.624
jest tak samo nieskończenie ważne.

0:21:06.624,0:21:07.815
Dziękuję bardzo.

0:21:07.815,0:21:10.765
(Brawa)

0:21:10.765,0:21:13.183
Dziękuję. Dziękuję.

0:21:13.183,0:21:17.389
(Brawa)

0:21:17.389,0:21:19.371
Dziękuję.

0:21:19.371,0:21:24.935
(Brawa)