1
00:00:01,117 --> 00:00:05,531
აქ მყოფთაგან რამდენს გსურთ
იცხოვროთ სულ მცირე 80 წელი?

2
00:00:06,072 --> 00:00:07,547
ჰო.

3
00:00:07,571 --> 00:00:10,366
ვფიქრობ, ყველას გვაქვს 
იმედის მომცემი მოლოდინი,

4
00:00:10,390 --> 00:00:12,350
რომ ღრმა სიბერემდე ვიცხოვრებთ.

5
00:00:12,828 --> 00:00:14,914
მოდით, მომავალში გადავინაცვლოთ,

6
00:00:14,938 --> 00:00:16,498
მომავალ "თქვენთან"

7
00:00:16,522 --> 00:00:19,375
და მოდით, წარმოვიდგინოთ, 
რომ ჩვენ ყველა 85 წლის ვართ.

8
00:00:19,894 --> 00:00:21,912
ახლა კი, ყველამ ორ ადამიანს შეხედეთ.

9
00:00:23,151 --> 00:00:26,683
ერთერთ თქვენგანს, სავარაუდოდ, 
ალცჰაიმერის დაავადება აქვს.

10
00:00:27,365 --> 00:00:30,789
(სიცილი)

11
00:00:30,813 --> 00:00:32,407
კარგით, კარგით.

12
00:00:32,954 --> 00:00:36,771
და ალბათ ფიქრობთ, 
"ეს მე არ ვიქნები".

13
00:00:37,350 --> 00:00:40,735
კარგი. მაშინ თქვენ მომვლელი ხართ.

14
00:00:41,388 --> 00:00:42,552
ასე რომ --

15
00:00:42,576 --> 00:00:45,448
(სიცილი)

16
00:00:45,472 --> 00:00:46,829
ასე თუ ისე,

17
00:00:46,853 --> 00:00:50,497
ეს საშინელი დაავადება სავარაუდოდ
ყველა ჩვენგანს შეეხება.

18
00:00:50,933 --> 00:00:53,947
ნაწილობრივ, ალცჰაიმერის შიში 
იქიდან გამომდინარეობს, რომ

19
00:00:53,971 --> 00:00:56,385
ჩვენ მას ვერაფრით ვშველით.

20
00:00:56,409 --> 00:00:58,468
მიუხედავად მრავალწლიანი კვლევებისა,

21
00:00:58,468 --> 00:01:02,865
ჯერ კიდევ არ გვაქვს სამკურნალო საშუალება.

22
00:01:03,121 --> 00:01:05,800
ასე რომ, თუ გაგვიმართლებს და 
საკმარისად დიდხანს ვიცოცხლებთ,

23
00:01:05,884 --> 00:01:08,922
ალცჰაიმერი ჩვენი ტვინის ბედი იქნება.

24
00:01:09,249 --> 00:01:11,249
თუმცა, იქნებ ამის შეცვლა შეიძლება.

25
00:01:11,585 --> 00:01:14,950
რა მოხდება თუ გეტყვით, რომ 
ჩვენ შეგვიძლია ეს სტატისტიკა შევცვალოთ,

26
00:01:14,974 --> 00:01:17,664
ჩვენი ტვინის ბედი შევცვალოთ,

27
00:01:17,688 --> 00:01:21,217
მკურნალობაზე ან მედიცინის მიღწევებზე
დაყრდნობის გარეშე?

28
00:01:21,983 --> 00:01:24,508
დავიწყოთ იმით, რაც ამჟამად გვესმის

29
00:01:24,532 --> 00:01:26,889
ალცჰაიმერის დაავადების 
ნეირომეცნიერების შესახებ.

30
00:01:27,730 --> 00:01:30,739
ეს ორი ნეირონის კავშირის 
ამსახველი სურათია.

31
00:01:30,763 --> 00:01:34,120
კავშირის წერტილს,
წითელი წრით შემოსაზღვრულ სივრცეს

32
00:01:34,144 --> 00:01:35,783
სინაფსი ეწოდება.

33
00:01:35,807 --> 00:01:38,999
სინაფსი ნეიროტრანსმიტერებს გამოიმუშავებს.

34
00:01:39,023 --> 00:01:43,291
სწორედ აქ ხდება სიგნალის გადაცემა
და კომუნიკაციის დამყარება.

35
00:01:43,315 --> 00:01:48,421
ეს ისაა, სადაც ჩვენ ვფიქრობთ,
ვგრძნობთ, ვხედავთ, გვესმის, გვსურს...

36
00:01:48,445 --> 00:01:50,094
და გვახსოვს.

37
00:01:50,118 --> 00:01:53,016
და სინაფსი არის ადგილი, 
რომელსაც ალცჰაიმერი აზიანებს.

38
00:01:53,040 --> 00:01:55,002
მოდით, მოვაახლოვოთ სინაფსი

39
00:01:55,026 --> 00:01:58,113
და ვნახოთ, თუ რა ხდება.

40
00:01:58,799 --> 00:02:01,086
ინფორმაციის გადაცემის პროცესში,

41
00:02:01,110 --> 00:02:05,108
ნეიროტრანსმიტერების, მაგალითად 
გლუტამატის, გამოყოფის გარდა,

42
00:02:05,132 --> 00:02:09,593
ნეირონები, ასევე, გამოყოფენ მცირე ზომის
ბეტა ამილოიდურ პეპტიდებს.

43
00:02:10,617 --> 00:02:15,435
ნორმაში, ბეტა ამილოიდი 
მეტაბოლიზდება მიკროგლიის,

44
00:02:15,435 --> 00:02:17,798
ჩვენი ტვინის გამწმენდი
უჯრედების მიერ.

45
00:02:18,405 --> 00:02:22,264
მართალია, ალცჰაიმერის მოლეკულური 
მიზეზები კვლავ დისკუსიის საგანია,

46
00:02:22,288 --> 00:02:25,542
მაგრამ ნეირომეცნიერთა უმეტესობა თვლის, 
რომ დაავადება იწყება

47
00:02:25,566 --> 00:02:28,396
ბეტა ამილოიდის დაგროვებით.

48
00:02:28,837 --> 00:02:31,716
მისი ჭარბი გამოყოფის ან არასაკმარისი
რაოდენობით დაშლის შედეგად,

49
00:02:31,740 --> 00:02:35,074
სინაფსი ბეტა ამილოიდით ივსება.

50
00:02:35,098 --> 00:02:37,317
ამ დროს, მათი შეერთება იწვევს

51
00:02:37,341 --> 00:02:40,630
წებოვანი ნაერთების, 
ამილოიდური ნადების წარმოქმნას.

52
00:02:41,582 --> 00:02:44,535
რამდენი თქვენგანია 40 წლის? ან უფრო მეტის?

53
00:02:45,184 --> 00:02:47,704
ახლა აღიარების გეშინიათ, მაგრამ

54
00:02:47,728 --> 00:02:49,954
დაავადების ეს საწყისი ეტაპი,

55
00:02:49,978 --> 00:02:53,062
დაგროვილი ამილოიდური ნადები,

56
00:02:53,086 --> 00:02:55,680
შესაძლოა თქვენს ტვინშიც აღმოჩნდეს.

57
00:02:56,271 --> 00:02:59,741
ამაში მხოლოდ ტომოგრაფიის საშუალებით
შეგვიძლია დავრწმუნდეთ,

58
00:02:59,765 --> 00:03:03,581
რადგან, ამჟამად, თქვენ ნეტარ 
უცოდინრობაში იმყოფებით.

59
00:03:03,605 --> 00:03:07,894
თქვენ არ ავლენთ მეხსიერების, ენის ან
კოგნიტური ფუნქციების დარღვევებს...

60
00:03:07,918 --> 00:03:09,069
ჯერ.

61
00:03:09,471 --> 00:03:14,008
ჩვენ ვფიქრობთ, რომ 15-20 წელი მაინც 
დასჭირდება, რომ ამილოიდის დაგროვებამ

62
00:03:14,032 --> 00:03:16,413
გარდამტეხ წერტილს მიაღწიოს

63
00:03:16,437 --> 00:03:18,672
და მოლეკულური კასკადი გამოიწვიოს,

64
00:03:18,696 --> 00:03:21,363
რომელიც დაავადების სიმპტომებს გამოავლენს.

65
00:03:21,810 --> 00:03:23,771
გარდამტეხი წერტილის მიღწევამდე,

66
00:03:23,795 --> 00:03:27,379
თქვენ, შესაძლოა, ხარვეზები გქონდეთ
მეხსიერებაში, როგორიცაა:

67
00:03:27,403 --> 00:03:29,728
"რატომ შემოვედი ამ ოთახში?"

68
00:03:29,752 --> 00:03:31,980
ან "ოჰ.. რა ერქვა მას?"

69
00:03:32,479 --> 00:03:34,823
ან "სად დავდე გასაღები?"

70
00:03:35,553 --> 00:03:38,109
სანამ ნერვიულობას დაიწყებდეთ, რადგან ვიცი,

71
00:03:38,133 --> 00:03:43,531
თქვენგან ნახევარს გამოუცდია რომელიმე
მათგანი ბოლო 24 საათის განმავლობაში --

72
00:03:43,555 --> 00:03:46,792
გეტყვით, რომ ასეთი დეტალების 
დავიწყება ნორმალურია.

73
00:03:46,816 --> 00:03:49,129
მე ვიტყოდი, რომ ეს მაგალითები

74
00:03:49,153 --> 00:03:51,130
არც კი უკავშირდება თქვენს მეხსიერებას,

75
00:03:51,154 --> 00:03:54,046
რადგან თქვენ თავიდანვე 
არ მიაქციეთ ყურადღება,

76
00:03:54,070 --> 00:03:55,415
თუ სად დადეთ გასაღები.

77
00:03:55,439 --> 00:03:57,157
გარდამტეხი წერტილის მიღწევის შემდეგ,

78
00:03:57,171 --> 00:04:00,664
ჩავარდნები მეხსიერებაში, ენასა და 
შემეცნებაში განსხვავებულია.

79
00:04:00,688 --> 00:04:03,588
გასაღების ქურთუკის ჯიბეში

80
00:04:03,612 --> 00:04:05,614
ან კართან მაგიდაზე პოვნის ნაცვლად,

81
00:04:05,638 --> 00:04:08,352
შეიძლება მაცივარში იპოვოთ,

82
00:04:08,376 --> 00:04:10,342
ან იპოვოთ და დაფიქრდეთ

83
00:04:10,366 --> 00:04:11,899
"ეს რისთვისაა?"

84
00:04:12,843 --> 00:04:18,051
მაშ, რა ხდება, როდესაც ამილოიდური ნადები
გარდამტეხ წერტილს აღწევს?

85
00:04:18,075 --> 00:04:21,394
ჩვენი მიკროგლიალური გამწმენდი 
უჯრედი ჰიპერაქტიური ხდება,

86
00:04:21,418 --> 00:04:25,552
გამოყოფს ქიმიურ ნივთიერებებს, რომლებიც
ანთებას და უჯრედების დაზიანებას იწვევენ.

87
00:04:25,576 --> 00:04:28,171
ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ისინი შესაძლოა იწყებენ

88
00:04:28,195 --> 00:04:29,899
სინაფსების წაშლას.

89
00:04:30,398 --> 00:04:34,846
ნეირონის საკვანძო სატრანსპორტო ცილა "ტაუ"
ჰიპერფოსფორილდება,

90
00:04:34,870 --> 00:04:37,454
გროვდება და წარმოქმნის "კვანძებს",

91
00:04:37,478 --> 00:04:40,513
რომლებიც ნეირონებს შიგნიდან ახშობენ.

92
00:04:40,537 --> 00:04:44,371
ალცჰაიმერის შუა სტადიისთვის ვაწყდებით
ძლიერი ანთებას და კვანძებს,

93
00:04:44,395 --> 00:04:46,342
დაძაბულ ომს სინაფსზე

94
00:04:46,366 --> 00:04:47,619
და უჯრედების სიკვდილს.

95
00:04:48,128 --> 00:04:51,326
ვთქვათ, მეცნიერი ხართ, რომელიც 
ამ დაავადების განკურნებას ცდილობს,

96
00:04:51,350 --> 00:04:54,347
რა დონეზე გირჩევნიათ ჩარევა?

97
00:04:55,134 --> 00:04:59,038
ბევრი მეცნიერი ემხრობა ყველაზე
მარტივ გამოსავალს:

98
00:04:59,062 --> 00:05:02,896
ნადების მიერ გარდამტეხი წერტილის 
მიღწევის პრევენციას,

99
00:05:02,920 --> 00:05:06,948
ეს ნიშნავს, რომ კვლევები 
მიმართულია ისეთი ნაერთის შექმნისკენ,

100
00:05:06,972 --> 00:05:12,320
რომელიც თავიდან აგვარიდებს ან შეამცირებს 
ამილოიდური ნადების დაგროვებას.

101
00:05:12,859 --> 00:05:18,048
ასე რომ, დიდი ალბათობით, 
ალცჰაიმერის წამალი პრევენციული იქნება.

102
00:05:18,072 --> 00:05:21,501
ჩვენ ეს წამალი გარდამტეხი წერტილის 
მიღწევამდე უნდა მივიღოთ,

103
00:05:21,525 --> 00:05:23,777
მოლეკულური კასკადის დაწყებამდე,

104
00:05:23,801 --> 00:05:26,829
სანამ გასაღები მაცივარში დაგვრჩება.

105
00:05:27,381 --> 00:05:31,054
ვფიქრობთ, რომ დღევანდელი 
წამლების კლინიკური ცდების

106
00:05:31,078 --> 00:05:32,315
წარუმატებლობის მიზეზია

107
00:05:32,339 --> 00:05:34,784
არა ის, რომ მეცნიერება იყო მცდარი,

108
00:05:34,808 --> 00:05:38,942
არამედ ის, რომ ამ ცდებში მონაწილე 
ადამიანები უკვე სიმპტომატურები იყვნენ.

109
00:05:38,966 --> 00:05:40,698
გვიანი იყო.

110
00:05:40,722 --> 00:05:43,974
იფიქრეთ ამილოიდურ ნადებზე, როგორც 
ანთებულ ასანთზე.

111
00:05:43,998 --> 00:05:47,416
გარდამტეხ წერტილში ასანთი 
ტყეს ცეცხლს უკიდებს.

112
00:05:47,884 --> 00:05:49,834
როგორც კი ტყე ალშია,

113
00:05:49,858 --> 00:05:52,340
აზრი აღარ აქვს ასანთის ჩაქრობას.

114
00:05:52,364 --> 00:05:55,887
ასანთი იქამდე უნდა ჩააქრო, 
ვიდრე ტყეს ცეცხლი წაეკიდება.

115
00:05:56,241 --> 00:05:58,194
მეცნიერების მიერ ამის გარკვევის გარეშეც,

116
00:05:58,218 --> 00:06:01,086
ეს ინფორმაცია სასარგებლოა ჩვენთვის,

117
00:06:01,110 --> 00:06:05,154
რადგან ეს ნიშნავს, რომ ჩვენი ცხოვრების 
წესი გავლენას ახდენს

118
00:06:05,178 --> 00:06:06,407
ამილოიდური ნადების დაგროვებაზე.

119
00:06:06,431 --> 00:06:08,227
ანუ ჩვენ შეგვიძლია, რამე მოვიმოქმედოთ

120
00:06:08,231 --> 00:06:10,850
იმისთვის, რომ გარდამტეხ 
წერტილს არ მივაღწიოთ.

121
00:06:11,117 --> 00:06:15,005
მოდით, წარმოვიდგინოთ ალცჰაიმერის
განვითარების რისკები სასწორზე.

122
00:06:15,029 --> 00:06:17,078
ერთ ხელზე დავალაგოთ რისკფაქტორები,

123
00:06:17,102 --> 00:06:19,810
და როდესაც ხელი იატაკს შეეხება, 
თქვენ სიმპტომები დაგეწყებათ

124
00:06:19,810 --> 00:06:21,739
და ალცჰაიმერის დიაგნოზი დაგესმებათ.

125
00:06:22,058 --> 00:06:24,777
მოდით წარმოვიდგინოთ, რომ 50 წლის ხართ.

126
00:06:24,801 --> 00:06:26,536
თქვენ ახალგამჩეკილი წიწილა აღარ ხართ,

127
00:06:26,560 --> 00:06:29,632
ასაკთან ერთად თქვენ
ამილოიდური ნადებიც დააგროვეთ.

128
00:06:29,656 --> 00:06:31,847
თქვენმა სასწორმა ცოტა დაიწია.

129
00:06:32,323 --> 00:06:34,062
ახლა, მოდით, თქვენს დნმ-ს შევხედოთ.

130
00:06:34,536 --> 00:06:38,088
ჩვენ ყველამ მივიღეთ გენები 
დედ-მამისგან.

131
00:06:38,112 --> 00:06:42,190
ზოგი გენი ჩვენს რისკს გაზრდის,
ზოგი კი შეამცირებს.

132
00:06:42,214 --> 00:06:44,403
თუ თქვენ ელისს გავხართ
"ჯერ კიდევ ელისიდან",

133
00:06:44,427 --> 00:06:48,978
მაშინ იშვიათი გენეტიკური მუტაცია გაქვთ, 
რომელიც ბეტა ამილოიდის რაოდენობას ზრდის,

134
00:06:49,002 --> 00:06:52,555
მხოლოდ ამასაც კი შეუძლია თქვენი
სასწორის მიწამდე დაწევა.

135
00:06:52,579 --> 00:06:56,745
მაგრამ უმრავლეს შემთხვევაში გენები მხოლოდ 
უმნიშვნელოდ ცვლიან რისკებს.

136
00:06:56,769 --> 00:07:01,584
მაგალითად, APOE4 გენი 
ამილოიდის რაოდენობას ზრდის,

137
00:07:01,608 --> 00:07:04,876
მაგრამ, APOE4 გენის ორივე მშობლისგან 
მიღების შემთხვევაშიც კი,

138
00:07:04,900 --> 00:07:07,291
შეიძლება ალცჰაიმერის დაავადებით
არ დაავადდეთ

139
00:07:07,315 --> 00:07:09,428
რაც ნიშნავს, რომ უმრავლესობისთვის

140
00:07:09,452 --> 00:07:13,292
მხოლოდ დნმ არ განსაზღვრავს, 
დაგვემართება თუ არა ალცჰაიმერი.

141
00:07:13,984 --> 00:07:15,458
მაშ რა განსაზღვრავს?

142
00:07:15,482 --> 00:07:19,274
ჩვენ ვერ შევცვლით იმ ფაქტს, რომ ვბერდებით,
ან ჩვენს გენებს, რომელიც გვერგო.

143
00:07:19,298 --> 00:07:22,295
ჯერჯერობით ჩვენი ტვინის ბედი 
არ შეგვიცვლია.

144
00:07:23,144 --> 00:07:24,609
ძილზე რას იტყოდით?

145
00:07:25,278 --> 00:07:29,360
ნელი ძილის დროს ჩვენი გლიალური უჯრედები 
ცერებროსპინალური სითხის საშუალებით

146
00:07:29,384 --> 00:07:30,600
ასუფთავებენ ტვინს

147
00:07:30,624 --> 00:07:34,196
სიფხიზლის დროს სინაფსებში დაგროვებული 


148
00:07:34,220 --> 00:07:36,121
მეტაბოლური ნარჩენებისგან.

149
00:07:36,145 --> 00:07:38,951
ღრმა ძილი თავისებური
წმენდაა ტვინისთვის.

150
00:07:39,646 --> 00:07:42,832
მაგრამ რა მოხდება, თუ ძილს შეამცირებთ?

151
00:07:43,421 --> 00:07:44,953
ბევრ მეცნიერს სჯერა,

152
00:07:44,977 --> 00:07:49,227
რომ არასრულფასოვანი ძილი შესაძლებელია 
ალცჰაიმერის წინამორბედი იყოს.

153
00:07:49,613 --> 00:07:54,749
ერთი ღამით უძილობამაც კი შეიძლება
ამილოიდის რაოდენობის მომატება გამოიწვიოს.

154
00:07:55,410 --> 00:07:58,836
ხოლო ამილოიდის დაგროვება 
ძილის დარღვევას იწვევს,

155
00:07:58,860 --> 00:08:01,367
რაც, თავის მხრივ, იწვევს 
მეტი ამილოიდის დაგროვებას.

156
00:08:01,367 --> 00:08:03,847
ასე რომ, წრეზე ვტრიალებთ,

157
00:08:03,871 --> 00:08:06,744
რომელიც ჩვენი სასწორის დაწევას დააჩქარებს.

158
00:08:07,306 --> 00:08:08,729
კიდევ რა?

159
00:08:08,753 --> 00:08:10,559
გულსისხლძარღვთა სისტემის ჯანმრთელობა.

160
00:08:11,043 --> 00:08:14,788
მაღალი წნევა, დიაბეტი, სიმსუქნე, 
თამბაქო, მაღალი ქოლესტერინი,

161
00:08:14,812 --> 00:08:18,948
ცნობილია, რომ ეს ყველაფერი 
ალცჰაიმერის დაავადების რისკს ზრდის.

162
00:08:18,972 --> 00:08:20,863
აუტოფსიურმა კვლევებმა აჩვენეს, რომ

163
00:08:20,887 --> 00:08:23,559
ალცჰაიმერის დაავადების მქონე 
პაციენტთა 80%-ს

164
00:08:23,583 --> 00:08:26,345
ასევე გულსისხლძარღვთა 
სისტემის დაავადებები აქვს.

165
00:08:26,379 --> 00:08:31,384
ბევრმა კვლევამ აჩვენა, რომ აერობიკამ 
ბეტა ამილოიდის რაოდენობა შეამცირა

166
00:08:31,398 --> 00:08:33,128
ცდისპირ ცხოველებში.

167
00:08:33,619 --> 00:08:37,199
ასე რომ, ჯანმრთელ გულს, ხმელთაშუა ზღვის
ცხოვრების წესსა და დიეტას

168
00:08:37,223 --> 00:08:39,877
შეუძლია სასწორის დაწევა შეაჩეროს.

169
00:08:40,697 --> 00:08:43,046
შესაბამისად, ბევრი რამ შეგვიძლია გავაკეთოთ

170
00:08:43,070 --> 00:08:45,442
ალცჰაიმერის პრევენციის
ან გადავადებისთვის.

171
00:08:45,466 --> 00:08:47,695
მაგრამ, ვთქვათ, არცერთი 
მათგანი არ გააკეთეთ.

172
00:08:48,211 --> 00:08:50,665
ვთქვათ, 65 წლის ხართ,

173
00:08:50,689 --> 00:08:54,355
ალცჰაიმერიანი ოჯახის წევრი გყავთ და
ერთი ან ორი გენი მაინც გერგოთ,

174
00:08:54,379 --> 00:08:56,403
რომელიც ოდნავ ხრის თქვენს სასწორს;

175
00:08:56,427 --> 00:08:59,159
წლების განმავლობაში თავს იტვირთავდით,

176
00:08:59,183 --> 00:09:00,686
გიყვართ ბეკონი;

177
00:09:00,710 --> 00:09:03,043
და არ დარბიხართ, 
თუ ვინმე არ მოგსდევთ.

178
00:09:03,043 --> 00:09:04,258
(სიცილი)

179
00:09:04,282 --> 00:09:07,894
წარმოვიდგინოთ, რომ ამილოიდის ნალექებმა
მიაღწიეს გარდამტეხ წერტილს.

180
00:09:07,918 --> 00:09:09,966
თქვენი სასწორის ეს მხარე 
იატაკზე დაენარცხა.

181
00:09:09,990 --> 00:09:11,671
კასკადი დაიწყო

182
00:09:11,695 --> 00:09:13,261
და ტყეს ცეცხლი წაეკიდა,

183
00:09:13,285 --> 00:09:16,523
რამაც გამოიწვია ანთება, კვანძების გაჩენა,
და უჯრედების სიკვდილი.

184
00:09:17,137 --> 00:09:19,796
თქვენ ალცჰაიემრის სიმპტომები უნდა გქონდეთ.

185
00:09:19,820 --> 00:09:23,136
თქვენ უნდა გიჭირდეთ სიტყვების
და გასაღების პოვნა,

186
00:09:23,160 --> 00:09:26,306
და იმის გახსენება, თუ რა ვთქვი 
ამ საუბრის დასაწყისში.

187
00:09:26,917 --> 00:09:28,631
მაგრამ შესაძლებელია ეს ასე არ იყოს.

188
00:09:29,180 --> 00:09:31,658
კიდევ არის ერთი რამ 
რისი გაკეთებაც შეგიძლიათ

189
00:09:31,682 --> 00:09:34,268
ალცჰაიმერის სიმპტომებისგან 
თავის დასაცავად,

190
00:09:34,292 --> 00:09:38,783
მაშინაც, თუ კი თქვენს ტვინში ალცჰაიმერის 
პათოლოგიური პროცესებია გაჩაღებული,

191
00:09:38,807 --> 00:09:42,714
ეს არის ნეიროპლასტიურობისა და 
კოგნიტური მარაგის შექმნა.

192
00:09:43,101 --> 00:09:45,638
გახსოვდეთ, ალცჰაიმერის დაავადების
სიმპტომები საბოლოოდ

193
00:09:45,662 --> 00:09:48,868
სინაფსების დაკარგვის შედეგად ვლინდება.

194
00:09:49,339 --> 00:09:52,716
ტვინში არის ასეულ ტრილიონ
სინაფსზე მეტი,

195
00:09:52,740 --> 00:09:55,453
რაც მშვენიერია - ბევრი სამუშაო
მასალა გვაქვს.

196
00:09:55,477 --> 00:09:57,146
და ეს არ არის სტატიკური რიცხვი.

197
00:09:57,170 --> 00:09:59,568
სინაფსები მუდამ წარმოიქმნებიან და ქრებიან,

198
00:09:59,592 --> 00:10:02,395
და ამ პროცესს ნეიროპლასტიურობა ჰქვია.

199
00:10:02,419 --> 00:10:04,491
ყოველთვის, როდესაც ახალ რამეს ვსწავლობთ,

200
00:10:04,515 --> 00:10:08,642
ჩვენ ვქმნით და ვაძლიერებთ ახალ 
ნეირონულ კავშირებს,

201
00:10:08,666 --> 00:10:10,283
ახალ სინაფსებს.

202
00:10:10,988 --> 00:10:12,563
ერთერთ კვლევაში

203
00:10:12,587 --> 00:10:17,480
678, კვლევის დასაწყისისთვის 75 წელს
გადაცილებულ, მონაზონს აკვირდებოდნენ

204
00:10:17,504 --> 00:10:19,813
ორ ათწლეულზე მეტი ხნის განმავლობაში.

205
00:10:19,837 --> 00:10:23,297
მათ რეგულარულად უტარდებოდათ ფიზიკური
შემოწმებები და კოგნიტური ტესტები

206
00:10:23,321 --> 00:10:27,369
და გარდაცვალების შემდეგ, მათ 
აუტოფსია ჩაუტარდათ, ტვინის შესასწავლად.

207
00:10:27,393 --> 00:10:31,768
ზოგიერთი მათგანის ტვინში მეცნიერებმა
რაღაც გასაკვირი აღმოაჩინეს.

208
00:10:31,792 --> 00:10:36,368
მიუხედავად ნადების, კვანძებისა და 
ტვინის ქსოვილის შეჭმუხვნისა,

209
00:10:36,392 --> 00:10:39,261
რაც უდავოდ ალცჰაიმერის დაავადება
უნდა ყოფილიყო --

210
00:10:39,285 --> 00:10:41,754
მონაზვნებს სიცოცხლეში

211
00:10:41,808 --> 00:10:45,555
დაავადების ნიშნები არ ჰქონდათ.

212
00:10:46,181 --> 00:10:47,630
ეს როგორ არის შესაძლებელი?

213
00:10:48,009 --> 00:10:52,136
ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ამ მონაზვნებს 
დიდი კოგნიტური მარაგი ჰქონდათ,

214
00:10:52,160 --> 00:10:56,083
სხვანაირად რომ ვთქვათ, მათ 
მეტი ფუნქციონირებადი სინაფსი ჰქონდათ.

215
00:10:56,107 --> 00:10:58,681
ადამიანებს, რომლებსაც რამდენიმე 
წლიანი განათლება აქვთ,

216
00:10:58,705 --> 00:11:00,940
რომლებიც უფრო ნაკითხები არიან,

217
00:11:00,964 --> 00:11:04,543
ხშირად მონაწილეობენ
გონებრივ სავარჯიშოებში,

218
00:11:04,567 --> 00:11:07,048
მეტი კოგნიტური მარაგი აქვთ.

219
00:11:07,072 --> 00:11:10,889
მათი ნეირონული კავშირები 
ჭარბი და მრავალხრივია.

220
00:11:10,903 --> 00:11:13,903
ამიტომ, მათ სინაფსების დამაზიანებელი 
დაავადება რომც ჰქონდეთ,

221
00:11:13,927 --> 00:11:15,981
როგორიც ალცჰაიმერია,

222
00:11:16,005 --> 00:11:18,990
სარეზერვო კავშირების წყალობით,

223
00:11:19,014 --> 00:11:22,349
დანაკარგი შეუმჩნეველი დარჩება.

224
00:11:22,977 --> 00:11:25,239
მოდით, მარტივი მაგალითი განვიხილოთ.

225
00:11:25,263 --> 00:11:27,989
ვთქვათ, მხოლოდ ერთი ფაქტი იცით რამეზე,

226
00:11:28,013 --> 00:11:29,542
ვთქვათ, ჩემზე.

227
00:11:29,566 --> 00:11:31,872
იცით, რომ ლიზა ჯენოვამ დაწერა
"ჯერ კიდევ ელისი",

228
00:11:31,896 --> 00:11:34,332
და სხვა არაფერი იცით ჩემს შესახებ.

229
00:11:34,356 --> 00:11:36,746
თქვენ მხოლოდ ეს ერთი 
ნეირონული კავშირი გაქვთ,

230
00:11:36,770 --> 00:11:38,716
ეს ერთადერთი სინაფსი.

231
00:11:38,740 --> 00:11:40,901
ახლა წარმოიდგინეთ, რომ ალცჰაიმერი გაქვთ.

232
00:11:40,925 --> 00:11:43,258
გაქვთ ნადები, კვანძები, ანთება

233
00:11:43,282 --> 00:11:46,017
და მიკროგლია ანადგურებს ამ სინაფსს.

234
00:11:46,603 --> 00:11:50,833
თუ კი ვინმე გკითხავთ
"ჯერ კიდევ ელისი" ვინ დაწერა

235
00:11:50,857 --> 00:11:52,102
ვერ გაიხსენებთ,

236
00:11:52,126 --> 00:11:55,309
რადგან ეს სინაფსი ან
დაზიანებულია, ან გაქრა.

237
00:11:55,333 --> 00:11:57,092
თქვენ სამუდამოდ დაგავიწყდით.

238
00:11:57,760 --> 00:12:00,386
მაგრამ ჩემზე რომ მეტი რამ გცოდნოდათ?

239
00:12:00,410 --> 00:12:02,499
ვთქვათ ოთხი ფაქტი იცით ჩემს შესახებ.

240
00:12:02,523 --> 00:12:04,428
ახლა წარმოიდგინეთ, რომ ალცჰაიმერი გაქვთ,

241
00:12:04,428 --> 00:12:07,397
და ამ ოთხთაგან სამი სინაფსი
დაზიანდა ან განადგურდა.

242
00:12:08,077 --> 00:12:10,538
თქვენ კიდევ გაქვთ შემოვლითი გზა.

243
00:12:10,562 --> 00:12:12,581
ჯერ კიდევ შეგიძლიათ გაიხსენოთ ჩემი სახელი.

244
00:12:13,283 --> 00:12:17,209
ჩვენ შეგვიძლია ვიყოთ მდგრადები
ალცჰაიმერის პათოლოგიის მიმართ

245
00:12:17,233 --> 00:12:20,336
დაუზიანებელი გზების 
გამოყენების საშუალებით.

246
00:12:20,360 --> 00:12:24,139
ჩვენ ვქმნით ამ ახალ გზებს, 
ამ კოგნიტურ მარაგს

247
00:12:24,163 --> 00:12:25,863
ახალი რამის სწავლით.

248
00:12:26,455 --> 00:12:30,976
უმჯობესია, ეს სიახლე 
მაქსიმალურად მრავალფეროვანი იყოს,

249
00:12:31,000 --> 00:12:35,739
ჩართოს მხედველობა, სმენა,
ასოციაციები და ემოცია.

250
00:12:36,398 --> 00:12:39,533
ამიტომ ეს კროსვორდის 
შევსებას არ გულისხმობს.

251
00:12:39,557 --> 00:12:43,654
თქვენ უკვე ნასწავლის 
გახსენება კი არ გინდათ,

252
00:12:43,678 --> 00:12:46,430
ეს ძველ, ნაცნობ ქუჩებში სიარულს გავს,

253
00:12:47,045 --> 00:12:49,630
ნაცნობ სამეზობლოში სეირნობას.

254
00:12:50,113 --> 00:12:52,947
არამედ თქვენ ახალი 
ნეირონული გზების დაგება გინდათ.

255
00:12:52,971 --> 00:12:55,673
ალცჰაიმერისადმი რეზისტენტული
ტვინის ჩამოყალიბება ნიშნავს

256
00:12:55,673 --> 00:12:57,687
იტალიურის სწავლას,

257
00:12:57,711 --> 00:12:59,221
ახალი მეგობრების გაცნობას,

258
00:12:59,245 --> 00:13:00,412
წიგნის წაკითხვას,

259
00:13:00,436 --> 00:13:02,805
ან კარგი TED Talk-ის მოსმენას.

260
00:13:03,283 --> 00:13:08,596
და თუკი, ამ ყველაფრის მიუხედავად, თქვენ
ალცჰაიმერის დიაგნოზი დაგისვეს,

261
00:13:08,620 --> 00:13:11,773
გაგიზიარებთ სამ რჩევას,
რაც ბებიისგან ვისწავლე

262
00:13:11,797 --> 00:13:15,734
და ათობით სხვა ადამიანისგან, რომლებიც
ამ დაავადებით ცხოვრობენ.

263
00:13:16,115 --> 00:13:19,299
ეს დიაგნოზი არ ნიშნავს,
რომ ხვალ მოკვდებით.

264
00:13:19,323 --> 00:13:21,045
ცხოვრება გააგრძელეთ.

265
00:13:21,069 --> 00:13:23,435
თქვენ არ დაკარგავთ ემოციურ მეხსიერებას.

266
00:13:23,459 --> 00:13:26,965
ისევ შეძლებთ სიყვარულისა და
სიხარულის განცდას.

267
00:13:26,989 --> 00:13:29,992
შეიძლება არ გაგახსენდეთ რა თქვით
ხუთი წუთის წინ,

268
00:13:30,016 --> 00:13:32,421
მაგრამ გაგახსენდებათ, 
თუ რა იგრძენით ამ დროს.

269
00:13:32,944 --> 00:13:36,220
და თქვენ მეტი ხართ, 
ვიდრე თქვენი მეხსიერება.

270
00:13:36,244 --> 00:13:37,533
გმადლობთ.

271
00:13:37,557 --> 00:13:41,500
(აპლოდისმენტები)