WEBVTT

00:00:00.960 --> 00:00:02.536
Khi Dorothy còn là một cô bé

00:00:02.560 --> 00:00:05.050
cô bị cuốn hút bởi con cá vàng của mình.

00:00:05.080 --> 00:00:08.536
Cha cô giải thích rằng cá bơi được 
nhờ quẫy nhanh chiếc đuôi

00:00:08.560 --> 00:00:10.440
để đẩy mình đi trong nước.

00:00:11.040 --> 00:00:13.176
Không chút chần chừ, Dorothy đáp lại,

00:00:13.200 --> 00:00:16.456
"Vâng, thưa bố. Và cá bơi ngược lại
bằng cách quẫy đầu."

NOTE Paragraph

00:00:16.480 --> 00:00:18.096
(cười)

NOTE Paragraph

00:00:18.120 --> 00:00:20.936
Trong tâm trí cô bé, điều đó là hiển nhiên
như bao điều khác

00:00:20.960 --> 00:00:23.296
Cá bơi ngược bằng cách quẫy đầu của chúng.

00:00:23.320 --> 00:00:24.520
Cô bé tin vậy.

NOTE Paragraph

00:00:25.320 --> 00:00:28.296
Cuộc sống của chúng ta đầy rẫy
những con cá bơi ngược.

00:00:28.320 --> 00:00:30.816
Chúng ta đưa ra những giả định và
những lập luận sai lầm.

00:00:30.840 --> 00:00:32.095
Ta có những thành kiến.

00:00:32.119 --> 00:00:34.376
Chúng ta tự cho mình đúng,
mọi người sai.

00:00:34.400 --> 00:00:36.016
Chúng ta e sợ điều tồi tệ.

00:00:36.040 --> 00:00:38.200
Chúng ta tìm kiếm sự hoàn hảo viễn vong.

00:00:38.920 --> 00:00:41.000
Ta bảo bản thân thứ
làm được và không được

00:00:41.880 --> 00:00:45.976
Trong tâm trí chúng ta, cá bơi ngược
bằng cách điên cuồng quẫy đầu

00:00:46.000 --> 00:00:47.429
ta thậm chí không để ý chúng.

NOTE Paragraph

00:00:49.160 --> 00:00:51.336
Tôi sẽ kể cho các bạn nghe
năm sự thật về tôi

00:00:51.360 --> 00:00:52.680
Trong đó một cái là giả.

00:00:53.760 --> 00:00:58.560
Một: Tôi đã lấy bằng danh dự toán học
tại Harvard năm 19 tuổi.

00:00:59.680 --> 00:01:03.640
Hai: Tôi hiện đang điều hành 
một công ty xây dựng tại Orlando.

00:01:04.920 --> 00:01:08.040
Ba: Tôi đã đóng vai chính trong một phim.

00:01:09.440 --> 00:01:13.880
Bốn: Tôi mất đi thị giác do một căn bệnh
di truyền hiếm gặp.

00:01:14.960 --> 00:01:19.400
Năm: Tôi từng là một phụ tá luật sư
cho hai Tòa Thẩm phán Tối cao Hoa Kỳ.

00:01:20.360 --> 00:01:21.560
Cái nào là lời nói dối?

00:01:23.880 --> 00:01:25.240
Thật sự là, tất cả đều đúng.

00:01:26.240 --> 00:01:27.520
Vâng, tất cả đều đúng.

NOTE Paragraph

00:01:28.800 --> 00:01:30.960
(vỗ tay)

NOTE Paragraph

00:01:32.680 --> 00:01:36.336
Hầu hết mọi người
chỉ quan tâm đến những show truyền hình.

NOTE Paragraph

00:01:36.360 --> 00:01:38.040
(cười)

NOTE Paragraph

00:01:39.680 --> 00:01:41.240
Tôi cũng như mọi người thôi.

00:01:42.320 --> 00:01:45.656
Đó là một chương trình trên NBC:
"Saved by the Bell: The New Class."

00:01:45.680 --> 00:01:49.280
Tôi đã đóng vai Weasel Wyzell,

00:01:50.240 --> 00:01:54.296
một nhân vật trông rất mọt sách.

00:01:54.320 --> 00:01:59.096
Vai diễn này quả là một thách thức cho tôi

00:01:59.120 --> 00:02:00.616
khi tôi là một cậu bé 13 tuổi.

NOTE Paragraph

00:02:00.640 --> 00:02:02.160
(cười)

NOTE Paragraph

00:02:03.320 --> 00:02:06.240
Tại sao bạn lại nghi ngờ
điều thứ tư, rằng tôi bị mù?

00:02:07.120 --> 00:02:08.320
Tại sao vậy?

00:02:09.280 --> 00:02:12.256
Chúng ta thường mặc định 
về những thứ gọi là khuyết tật.

00:02:12.280 --> 00:02:15.456
Là một người mù, tôi gặp phải
những mặc định rất sai lầm

00:02:15.480 --> 00:02:17.240
về khả năng của mình.

00:02:18.640 --> 00:02:21.176
Tuy nhiên, mục đích hôm nay
không về việc tôi bị mù.

00:02:21.200 --> 00:02:22.400
Mà là về tầm nhìn.

00:02:23.480 --> 00:02:27.280
Việc bị mù dạy tôi sống một cuộc sống
với đôi mắt mở to.

00:02:28.200 --> 00:02:30.576
Dạy tôi nhận thức những con cá
bơi ngược

00:02:30.600 --> 00:02:32.096
được tạo ra trong tâm trí ta.

00:02:32.120 --> 00:02:34.280
Việc bị mù buộc tôi phải tập trung.

NOTE Paragraph

00:02:35.760 --> 00:02:37.840
Khi nhìn bằng mắt thì thế nào?

00:02:38.720 --> 00:02:40.360
Gấp gáp và thụ động.

00:02:40.800 --> 00:02:42.936
Bạn chỉ cần mở mắt ra là đã thấy thế giới.

00:02:42.960 --> 00:02:45.056
Tai nghe không bằng mắt thấy.

00:02:45.080 --> 00:02:46.280
Đúng không nào?

00:02:47.120 --> 00:02:48.800
Vâng, đó là những gì tôi nghĩ.

NOTE Paragraph

00:02:49.520 --> 00:02:54.440
Từ 12 đến 25 tuổi, võng mạc của tôi
dần trở nên tệ hơn.

00:02:55.280 --> 00:02:58.296
Thị lực của tôi ngày càng
trở nên bất thường.

00:02:58.320 --> 00:03:00.600
cứ như trong nhà cười với gương
và ảo giác.

00:03:01.640 --> 00:03:03.976
Người bán hàng tôi bắt gặp
trong cửa hàng

00:03:04.000 --> 00:03:05.200
ra là manơcan.

00:03:05.880 --> 00:03:07.376
Khi chạm tay xuống bồn rửa tay,

00:03:07.400 --> 00:03:10.616
tôi chợt nhận ra mình đang chạm vào 
bồn tiểu thay vì bồn rửa

00:03:10.640 --> 00:03:12.355
khi tay tôi nhận ra hình dáng thực.

00:03:13.160 --> 00:03:15.296
Một người bạn miêu tả bức ảnh
tôi đang cầm,

00:03:15.320 --> 00:03:17.440
thứ duy nhất tôi thấy là
một bức tranh vẽ.

00:03:18.720 --> 00:03:23.040
Những vật thể xuất hiện, biến dạng
rồi biến mất trong thực tế của tôi.

00:03:24.080 --> 00:03:26.520
Tôi thấy rất khó khăn và
mệt khi cố nhìn mọi thứ.

00:03:27.600 --> 00:03:30.856
Tôi đã phải chắp ghép những phân mảnh,
những hình ảnh thoáng qua,

00:03:30.880 --> 00:03:32.856
cố gắng phân tích những manh mối,

00:03:32.880 --> 00:03:35.960
tìm kiếm logic trong chiếc kính vạn hoa
đang vỡ vụn,

00:03:36.840 --> 00:03:38.126
đến khi không thấy gì nữa.

NOTE Paragraph

00:03:39.600 --> 00:03:41.256
Tôi học được rằng những gì ta thấy

00:03:41.280 --> 00:03:43.640
không hoàn toàn là sự thật.

00:03:44.200 --> 00:03:46.400
Nó không phải là thực tế khách quan.

00:03:48.000 --> 00:03:52.696
Những gì ta thấy là những thực tế ảo
cá nhân độc nhất

00:03:52.720 --> 00:03:54.840
được tạo ra hoàn hảo bởi não của chúng ta.

NOTE Paragraph

00:03:55.560 --> 00:03:57.894
Dùng ít kiến thức
khoa học thần kinh giải thích.

00:03:57.918 --> 00:04:01.158
Trong cấu trúc não bộ, 
thị giác chiếm 30%,

00:04:01.560 --> 00:04:05.016
xúc giác chiếm 8%,

00:04:05.040 --> 00:04:06.840
và thính giác chiếm 2-3%.

00:04:07.600 --> 00:04:11.336
Mỗi giây, mắt bạn có thể gửi
đến vỏ não thị giác

00:04:11.360 --> 00:04:13.520
hơn hai tỷ mẩu thông tin.

00:04:14.360 --> 00:04:17.800
Phần còn lại của cơ thể
chỉ gửi đi một tỷ thông tin.

00:04:18.680 --> 00:04:22.896
Vậy, thị giác chiếm 1/3
bộ não theo thể tích

00:04:22.920 --> 00:04:26.240
và có thể khẳng định rằng khoảng 2/3
dữ liệu xử lý của não bộ.

00:04:27.040 --> 00:04:28.256
Ngạc nhiên hơn,

00:04:28.280 --> 00:04:30.376
những ảo tưởng bạn thấy
quả thất rất hấp dẫn.

00:04:30.400 --> 00:04:32.800
Không sai: những gì bạn thấy
chỉ là ảo tưởng.

NOTE Paragraph

00:04:33.920 --> 00:04:35.736
Đây mới là điều thú vị.

00:04:35.760 --> 00:04:37.856
Khi bạn nhìn một thứ gì đó,

00:04:37.880 --> 00:04:41.416
não bộ sẽ qui chiếu với những thứ bạn biết
về thế giới này,

00:04:41.440 --> 00:04:45.496
những kiến thức, kí ức, quan điểm,
cảm xúc, và sự chuyên tâm của bạn.

00:04:45.520 --> 00:04:50.080
Tất cả những thứ này
được liên kết với thị giác trong não bộ.

00:04:51.040 --> 00:04:54.456
Những liên kết này diễn ra 
cả hai chiều, và thường xuyên vô thức.

00:04:54.480 --> 00:04:56.336
Ví dụ,

00:04:56.360 --> 00:04:58.496
thứ bạn thấy sẽ ảnh hưởng đến tâm trạng,

00:04:58.520 --> 00:05:01.120
và tâm trạng của bạn có thể
thay đổi những gì bạn thấy.

00:05:02.040 --> 00:05:03.760
Rất nhiều nghiên cứu đã chứng minh.

00:05:04.600 --> 00:05:06.456
Nếu bạn được yêu cầu ước tính

00:05:06.480 --> 00:05:09.656
tốc độ đi bộ của một người đàn ông
trong một video, chẳng hạn,

00:05:09.680 --> 00:05:13.800
câu trả lời sẽ khác nếu bạn được yêu cầu
nghĩ về con báo hoặc rùa.

00:05:15.120 --> 00:05:18.416
Một ngọn đồi dường như dốc hơn
khi bạn vừa mới leo,

00:05:18.440 --> 00:05:20.656
và cột mốc dường như xa hơn

00:05:20.680 --> 00:05:22.360
nếu bạn đang mang chiếc balô nặng.

00:05:23.960 --> 00:05:26.840
Chúng ta đang có mâu thuẫn căn bản ở đây.

00:05:28.160 --> 00:05:32.576
Những gì bạn thấy là một công trình
mà tâm trí bạn tự tạo ra,

00:05:32.600 --> 00:05:34.376
bạn chỉ trải nghiệm nó thụ động,

00:05:34.400 --> 00:05:36.800
như những miêu tả trực tiếp
từ thế giới xung quanh.

00:05:37.680 --> 00:05:40.280
Các bạn tạo ra hiện thực của mình,
và các bạn tin nó.

00:05:41.560 --> 00:05:43.800
Tôi tin vào hiện thực cho đến khi
nó tan vỡ.

00:05:44.920 --> 00:05:47.360
Sự suy thoái thị giác phá vỡ
các ảo tưởng của tôi.

NOTE Paragraph

00:05:48.720 --> 00:05:51.016
Các bạn thấy đấy, nhìn chỉ là một cách

00:05:51.040 --> 00:05:52.720
để chúng ta định hình hiện thực.

00:05:53.280 --> 00:05:55.880
Ta tạo nên hiện thực của mình
bằng rất nhiều cách.

00:05:57.160 --> 00:06:00.120
Lấy sợ hãi làm ví dụ.

00:06:01.440 --> 00:06:04.280
Nỗi sợ hãi bóp méo hiện thực của bạn.

00:06:05.880 --> 00:06:10.056
Với logic của nỗi sợ hãi, bất cứ điều gì
cũng tốt hơn là sự không chắc chắn.

00:06:10.080 --> 00:06:12.536
Nỗi sợ làm mọi thứ mất đi giá trị,

00:06:12.560 --> 00:06:14.696
khiến bạn sợ hãi vì những thứ bạn biết,

00:06:14.720 --> 00:06:17.496
khiến bạn cảm thấy tồi tệ với
những thứ mơ hồ,

00:06:17.520 --> 00:06:19.280
tạo ra cái cớ để cản trở bạn.

00:06:20.120 --> 00:06:22.856
Các nhà tâm lý gọi nó bằng
thuật ngữ: tư duy lệch lạc.

NOTE Paragraph

00:06:22.880 --> 00:06:23.976
(cười)

NOTE Paragraph

00:06:24.000 --> 00:06:25.536
Đúng không nào?

00:06:25.560 --> 00:06:28.840
Nỗi sợ khiến những thứ ta không biết
trở nên đáng sợ.

00:06:30.080 --> 00:06:31.976
Sự sợ hãi chỉ là ngộ nhận.

00:06:32.000 --> 00:06:33.736
Khi bạn đối mặt với nhu cầu lớn nhất

00:06:33.760 --> 00:06:36.416
để nhìn nhận bản thân và
suy nghĩ một cách nghiêm túc,

00:06:36.440 --> 00:06:39.256
nỗi sợ hãi sẽ khiến bạn nhụt chí,
từ trong thâm tâm,

00:06:39.280 --> 00:06:41.056
thu hẹp và bóp méo quan điểm của bạn,

00:06:41.080 --> 00:06:43.136
nhấn chìm khả năng
tự ngẫm của bạn

00:06:43.160 --> 00:06:44.880
bằng một lượng lớn cảm xúc gây rối.

00:06:45.880 --> 00:06:48.736
Khi bạn có một cơ hội hấp dẫn
để dấn thân,

00:06:48.760 --> 00:06:51.256
sợ hãi sẽ khiến bạn chùn bước,

00:06:51.280 --> 00:06:54.800
làm cho bạn chỉ dám đứng nhìn lời tiên tri
trở thành hiện thực.

NOTE Paragraph

00:06:57.880 --> 00:07:00.096
Khi tôi được chuẩn đoán mù,

00:07:00.120 --> 00:07:03.160
Tôi biết mù loà sẽ huỷ hoại cuộc đời tôi.

00:07:04.400 --> 00:07:07.336
Mù loà là án tử cho sự tự do của tôi.

00:07:07.360 --> 00:07:09.240
Đó là cái kết cho những thành tựu.

00:07:10.600 --> 00:07:14.576
Mù có nghĩa rằng tôi sẽ sống một cuộc đời
không có ý nghĩa,

00:07:14.600 --> 00:07:16.296
nhỏ bé và buồn tẻ,

00:07:16.320 --> 00:07:17.520
và gần như là đơn độc.

00:07:18.280 --> 00:07:19.480
Tôi biết chứ.

00:07:21.440 --> 00:07:24.240
Đó là một viễn tưởng của nỗi sợ hãi,
nhưng tôi lại tin nó.

00:07:24.800 --> 00:07:27.416
Nó không thật, nhưng là hiện thực của tôi,

00:07:27.440 --> 00:07:30.600
cũng giống như những chú cá bơi ngược
trong tâm trí của Dorothy.

00:07:31.920 --> 00:07:34.416
Nếu tôi đã không đối mặt với thực tế
nỗi sợ của tôi,

00:07:34.440 --> 00:07:35.640
tôi đã sống trong sợ hãi.

00:07:36.200 --> 00:07:37.480
Tôi chắc chắn về điều đó.

NOTE Paragraph

00:07:39.920 --> 00:07:42.440
Vậy làm sao để có cái nhìn rộng hơn?

00:07:43.480 --> 00:07:44.960
Là một phương pháp rèn luyện.

00:07:45.520 --> 00:07:47.960
Điều này có thể học được, luyện tập được.

00:07:48.680 --> 00:07:50.109
Tôi sẽ tóm tắt rất ngắn gọn.

NOTE Paragraph

00:07:51.640 --> 00:07:53.536
Hãy có trách nhiệm với bản thân mình

00:07:53.560 --> 00:07:56.056
trong từng phút giây, từng suy nghĩ,

00:07:56.080 --> 00:07:57.280
và trong từng chi tiết.

00:07:58.120 --> 00:07:59.776
Hãy nhìn thấu nỗi sợ của bạn.

00:07:59.800 --> 00:08:01.536
Nhận thức được những nhận định sai.

00:08:01.560 --> 00:08:03.336
Hãy khai thác những ưu điểm bản thân.

00:08:03.360 --> 00:08:05.536
Và để những định kiến ngủ yên.

00:08:05.560 --> 00:08:08.360
Hãy thay đổi quan niệm sai lầm
giữa may mắn và thành công.

00:08:09.480 --> 00:08:12.920
Hãy chấp nhận ưu và khuyết điểm của bạn,
và thấu hiểu sự khác biệt.

00:08:13.600 --> 00:08:14.896
Hãy mở lòng

00:08:14.920 --> 00:08:16.320
với sự khoan dung.

NOTE Paragraph

00:08:17.480 --> 00:08:19.696
Những nỗi sợ, những định kiến,

00:08:19.720 --> 00:08:21.576
những anh hùng, kẻ phản diện trong bạn,

00:08:21.600 --> 00:08:24.616
đều là lời tự bào chữa,

00:08:24.640 --> 00:08:26.976
những duy lý, những tóm lược,

00:08:27.000 --> 00:08:29.320
những luận cứ, sự đầu hàng của bạn.

00:08:30.360 --> 00:08:32.679
Chúng đều là những hư cấu
bạn tự cho là thực tế.

00:08:34.000 --> 00:08:35.655
Hãy chọn cách nhìn thấu chúng.

00:08:35.679 --> 00:08:36.919
Chọn cách buông bỏ.

00:08:38.080 --> 00:08:41.039
Bạn là người tạo ra thực tế của mình.

00:08:42.240 --> 00:08:45.280
Điều này hoàn toàn từ
trách nhiệm bản thân.

NOTE Paragraph

00:08:46.440 --> 00:08:51.560
Tôi đã chọn cách ra khỏi căn hầm sợ hãi
và dấn thân vào cuộc thám hiểm phía trước.

00:08:52.440 --> 00:08:54.840
Tôi đã sống một cuộc sống ý nghĩa.

00:08:56.120 --> 00:08:57.896
Không đơn độc,

00:08:57.920 --> 00:09:00.896
Tôi đã chia sẻ cuộc đời mình cùng Dorothy,

00:09:00.920 --> 00:09:02.576
người vợ xinh đẹp của tôi,

00:09:02.600 --> 00:09:04.760
với bộ ba, chúng tôi gọi là Tripskys,

00:09:06.400 --> 00:09:08.416
và thành viên mới nhất của gia đình,

00:09:08.440 --> 00:09:09.800
em bé Clementine.

NOTE Paragraph

00:09:10.840 --> 00:09:12.040
Nỗi sợ của bạn là gì?

00:09:13.600 --> 00:09:15.360
Bạn tự lừa dối bản thân điều gì?

00:09:16.520 --> 00:09:19.440
Bạn đã thêm thắt và tạo nên những ảo tưởng
như thế nào?

00:09:20.360 --> 00:09:22.840
Bạn tự tạo ra thực tế nào cho bản thân?

NOTE Paragraph

00:09:24.200 --> 00:09:27.376
Trong sự nghiệp, đời sống cá nhân của bạn,
trong các mối quan hệ,

00:09:27.400 --> 00:09:29.016
trong trái tim và tâm hồn bạn

00:09:29.040 --> 00:09:31.440
những con cá bơi ngược gây
thiệt hại rất lớn.

00:09:32.560 --> 00:09:36.480
Chúng là cội nguồn của những cơ hội 
bị bỏ lỡ và những tiềm năng chưa thực hiện

00:09:37.400 --> 00:09:39.776
chúng tạo ra sự bất an và mất niềm tin,

00:09:39.800 --> 00:09:42.240
khi bạn tìm kiếm sự thoả mãn và kết nối.

00:09:43.560 --> 00:09:45.760
Tôi khuyên bạn nên tìm ra chúng.

NOTE Paragraph

00:09:47.360 --> 00:09:51.536
Helen Keller đã nói rằng thứ duy nhất
còn tệ hơn mù loà

00:09:51.560 --> 00:09:53.560
chính là có thị lực mà không có tầm nhìn.

00:09:54.920 --> 00:09:58.696
Với tôi, mù loà là một ân huệ tuyệt vời,

00:09:58.720 --> 00:10:00.760
vì mù loà đem đến cho tôi tầm nhìn.

00:10:01.720 --> 00:10:03.720
Mong rằng bạn có thể thấy cái mà tôi thấy.

NOTE Paragraph

00:10:04.280 --> 00:10:05.496
Xin cám ơn.

NOTE Paragraph

00:10:05.520 --> 00:10:07.680
(vỗ tay)

NOTE Paragraph

00:10:20.720 --> 00:10:23.896
Bruno Giussani: Isaac, chỉ một câu nữa,
trước khi anh rời sân khấu.

00:10:23.920 --> 00:10:27.696
Đây là câu hỏi của những doanh nhân,
người thực hiện và nhà sáng tạo.

00:10:27.720 --> 00:10:31.376
Anh là CEO của một công ty tại Florida,

00:10:31.400 --> 00:10:33.536
và có lẽ rất nhiều người đang thắc mắc,

00:10:33.560 --> 00:10:35.776
Làm sao có thể là một CEO khi bị mù?

00:10:35.800 --> 00:10:39.576
Cụ thể anh đã gặp những khó khăn nào
và làm sao để vượt qua chúng?

NOTE Paragraph

00:10:39.600 --> 00:10:42.736
IL: Vâng, khó khắn lớn nhất đã trở thành 
một ân huệ đối với tôi.

00:10:42.760 --> 00:10:45.320
Tôi không thấy được phản hồi
qua vẻ mặt của mọi người.

NOTE Paragraph

00:10:45.880 --> 00:10:47.976
(cười)

NOTE Paragraph

00:10:48.000 --> 00:10:50.176
BG: Tiếng ồn ở kia ư?
IL: Vâng.

00:10:50.200 --> 00:10:53.696
Ví dụ như, trong cuộc họp lãnh đạo nhóm
của chúng tôi,

00:10:53.720 --> 00:10:56.080
tôi không thấy được biểu cảm khuôn mặt
hay cử chỉ.

00:10:57.640 --> 00:11:01.376
Tôi học được cách thu thập phản hồi
bằng lời nói hơn.

00:11:01.400 --> 00:11:05.400
Tôi yêu cầu mọi người nói cho tôi biết
họ nghĩ gì.

00:11:06.080 --> 00:11:07.936
Và như vậy,

00:11:07.960 --> 00:11:12.056
như tôi đã nói, việc này thật sự là một 
ân huệ với bản thân tôi và với công ty,

00:11:12.080 --> 00:11:14.680
bởi vì chúng tôi giao tiếp
ở một mức độ sâu hơn,

00:11:15.400 --> 00:11:17.320
chúng tôi tránh những thứ mơ hồ,

00:11:18.080 --> 00:11:24.010
và hơn hết, nhóm của tôi biết rằng
những gì họ nghĩ mới thực sự là vấn đề.

NOTE Paragraph

00:11:26.560 --> 00:11:29.456
BG: Isaac, cảm ơn anh đã đến với TED.
IL: Cảm ơn anh, Bruno.

NOTE Paragraph

00:11:29.480 --> 00:11:33.185
(vỗ tay)