WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:03.057
Zaman küçük parçalar halinde anlamlıdır.

00:00:03.733 --> 00:00:06.406
Ancak çok uzun zaman aralıklarına
bakıldığında,

00:00:06.406 --> 00:00:09.504
olanları anlamlandırmak
neredeyse imkansızlaşır.

00:00:09.674 --> 00:00:11.883
Bu yüzden küçük ölçekle başlayalım! ...

00:00:11.883 --> 00:00:14.600
dakikalar, saatler ve günlerle.

00:00:14.920 --> 00:00:18.413
Muhtemelen geçtiğimiz 24 saati
çoğunlukla uyuyarak,


00:00:18.413 --> 00:00:20.816
ve kahve eşliğinde çalışarak geçirdiniz.

00:00:21.126 --> 00:00:23.120
Lütfen daha az televizyon izleyin!

00:00:23.790 --> 00:00:26.302
Şimdi 2013 yılına bir göz atalım;

00:00:26.492 --> 00:00:31.346
Hitler'in koruması 96 yaşında
fark edilmeden ölürken,

00:00:31.346 --> 00:00:34.948
Haziran ayında
Edward Snowden NSA skandalını başlattı.

00:00:35.158 --> 00:00:38.971
Biraz geriye gidecek olursak,
21.yy hala oldukça yeni ve

00:00:38.971 --> 00:00:44.343
büyük ölçüde 3. Irak savaşıyla sonuçlanan
11 Eylül saldırıları ile şekillendi.

00:00:44.613 --> 00:00:48.346
Ha, bir de Facebook ve akıllı telefonlar
hayatımızı ele geçirdi.

00:00:48.525 --> 00:00:50.817
Ancak daha yeni başlıyoruz:

00:00:50.817 --> 00:00:52.538
Hadi daha da geriye gidelim!

00:00:59.889 --> 00:01:03.217
20.yy da ihtilaflardan payına düşeni aldı.

00:01:03.267 --> 00:01:05.328
İki yıkıcı dünya savaşından sonra,

00:01:05.328 --> 00:01:08.508
soğuk savaş neredeyse
yüzyılın ikinci yarısı boyunca sürdü.

00:01:09.178 --> 00:01:12.149
Ortalama bir insanın ömrü
bunların bir çoğunun yanında

00:01:12.149 --> 00:01:15.960
internetin doğuşuna ve bilgi çağının
başlangıcına tanıklık etmiştir.

00:01:16.979 --> 00:01:19.209
Şu an hayatta olan
dünyanın en yaşlı insanı,

00:01:19.209 --> 00:01:23.469
1898'de doğan Misao Okawa'dır

00:01:23.469 --> 00:01:26.399
ki bu da, doğduğu gününün günümüze kıyasla

00:01:26.399 --> 00:01:29.122
Napoleon Avrupası dönemine daha yakın
olduğu anlamına geliyor.

00:01:29.882 --> 00:01:34.524
İnsanlık tarihinin son beş yüz yılı
yaşam tarzlarımızı çok değiştirdi:

00:01:35.124 --> 00:01:39.126
Sanayileşme sonucu 
komünizm gibi yeni fikirler doğdu,

00:01:39.126 --> 00:01:43.388
çiftçiler işçilere dönüştü ve
bilginin yaygınlaşması kolay hale geldi.

00:01:43.998 --> 00:01:47.992
Evrim teorisi kendimize ve yaşadığımız
dünyaya bakışımızı değiştirdi.

00:01:48.362 --> 00:01:50.062
Hepsi bir kaç yüzyılda oldu!

00:01:51.092 --> 00:01:53.266
15.yy önemli olaylarla dolu bir yüzyıldı:

00:01:53.876 --> 00:01:57.321
Kolomb'un Amerika'yı keşfi ve 
Konstantinopolis'in düşüşü


00:01:57.321 --> 00:01:59.336
orta çağların sonu oldu.

00:01:59.976 --> 00:02:03.501
Orta çağda insanlar
toprak ve din üzerinden savaşıyorlardı,

00:02:03.931 --> 00:02:09.984
... ancak veba salgını 6 yılda her üç Avrupalı'dan birini
öldürerek savaştan daha etkili oldu.

00:02:10.524 --> 00:02:14.369
Günümüze gelecek olursak, haydi nereden
geldiğimize bir göz atalım!

00:02:15.109 --> 00:02:20.326
İçinde bulunduğumuz yüzyıl küçücük bir
zaman dilimi ve 2013'ü görmek oldukça güç.

00:02:21.133 --> 00:02:23.680
Bu gördüğünüz,
kayıt altına alınmış insanlık tarihi.

00:02:23.760 --> 00:02:27.118
Piramitler 4500 yıl önce inşa edildi,

00:02:27.358 --> 00:02:30.243
Roma İmparatorluğu'nun 
yükselişi 2000 yıl önceydi,

00:02:30.863 --> 00:02:35.319
yani Romalılar için piramitler, şu an
Romalıların bizim için olduğu kadar eskiydi.

00:02:37.249 --> 00:02:40.846
Tarih yazının icadıyla başlar.
Peki ama, ondan önce neler oldu?

00:02:41.396 --> 00:02:45.079
12 bin yıl kadar önce,
tarımsal devrim gerçekleşti.

00:02:45.481 --> 00:02:47.289
İnsanoğlu tarım yapmaya başladı,

00:02:47.289 --> 00:02:50.617
ki bu, şehirler ve daha büyük 
toplulukların oluşmasına yol açtı.

00:02:51.187 --> 00:02:54.875
İnsanoğlunun dünya gezegeni üzerinde
egemenliği tam da bu noktada başladı.

00:02:55.465 --> 00:02:59.789
90 bin yıl önce, Neanderthaller ve modern
insan Avrupa'da bir arada yaşıyordu.

00:02:59.989 --> 00:03:04.082
Eğlenceli bir bilgi: bu süre neredeyse bir uzay
aracının en yakın yıldıza ulaşması için

00:03:04.082 --> 00:03:06.755
gereken süre kadardır
(Güneş'i hesaba katmadığınız takdirde).

00:03:07.105 --> 00:03:11.198
Homo sapiens, yani modern insan,
200 bin yıl önce evrimleşti.

00:03:12.018 --> 00:03:13.636
Tüm insanlık tarihine baktığımızda,


00:03:13.636 --> 00:03:17.010
"M.S." olarak ifade ettiğimiz zaman dilimi
oldukça küçük görünüyor, öyle değil mi?

00:03:17.990 --> 00:03:21.595
6 milyon yıl önce atalarımız ve
modern şempanzeler

00:03:21.595 --> 00:03:24.555
son kez bir ortak atayı paylaştılar.

00:03:24.834 --> 00:03:29.934
2,75 milyon yıl boyunca, taştan yapılmış
aletler kullanılan yegane şeydi.

00:03:30.754 --> 00:03:32.795
Yalnızca 65 milyon yıl önce,

00:03:32.795 --> 00:03:35.776
dinozorların çağı
büyük bir patlama ile sona erdi,

00:03:36.256 --> 00:03:38.558
böylece memelilerin yolu açıldı.

00:03:38.948 --> 00:03:41.989
Ancak dinozorlar dünyada inanılmayacak kadar
uzun bir süre boyunca hüküm sürdü:

00:03:41.991 --> 00:03:44.339
165 milyon yıldan fazla!

00:03:45.049 --> 00:03:46.279
Bu o kadar uzun bir süre ki, 


00:03:46.279 --> 00:03:50.808
65 milyon yıl önce yaşamış bir Trex,
Miley Cyrus konserini canlı izlemeye

00:03:50.808 --> 00:03:54.678
bir Stegosaurusu canlı görmekten
daha yakın olurdu!


00:03:55.788 --> 00:03:59.499
Gezegenimizde hayvan yaşamı
600 milyon yıl önce başladı:

00:04:00.249 --> 00:04:03.583
en erken canlılar balık ve 
başka basit küçük deniz canlılarıydı

00:04:03.583 --> 00:04:06.111
arkalarından böcekler ve sürüngenler takip etti

00:04:06.111 --> 00:04:10.875
ve nihayet, 200 milyon yıl kadar önce,
memeliler partiye katıldı!

00:04:11.966 --> 00:04:14.486
Ancak aslında yaşam çok daha önce başladı:

00:04:14.796 --> 00:04:17.379
3,6 milyar yıl önce.

00:04:18.219 --> 00:04:19.899
Herhangi bir hayvanın ortaya çıkışına kadar,


00:04:19.899 --> 00:04:24.474
2,4 milyar yıl boyunca yaşam,
minik mikroplar ve

00:04:24.474 --> 00:04:27.037
ve sayısız tek hücreli bakteriden ibaretti.

00:04:27.767 --> 00:04:32.838
3 milyar yıl boyunca gezegendeki yaşam
çıplak gözle görülür bir formda değildi.

00:04:33.633 --> 00:04:37.907
Tek hücreli canlıların nasıl balık ya da
tembel hayvan gibi

00:04:37.907 --> 00:04:40.117
karmaşık yaşam formlarına
dönüştüğünü anlamak zor.

00:04:41.007 --> 00:04:44.047
Cevap ZAMAN, çok uzun zaman:

00:04:44.287 --> 00:04:48.487
2,4 milyar yıl işleri yoluna koymak için
yeteri kadar uzun bir zaman!

00:04:49.067 --> 00:04:53.477
4,6 milyar yıl önce, devasa bir patlamanın
kalıntılarından Güneş doğdu

00:04:53.867 --> 00:04:56.924
60 milyon yıl sonra, Dünya meydana geldi.

00:04:56.924 --> 00:05:01.529
Bu ilk zamanlarda sıkça yaşanan kuyruklu
yıldız ve asteroid bombardımanları ile,

00:05:01.529 --> 00:05:05.243
Dünya büyük okyanuslara ve uzay aracı
gönderilecek bir Ay'a sahip oldu.

00:05:05.943 --> 00:05:08.671
Ancak tüm evreni düşündüğümüzde,


00:05:08.671 --> 00:05:10.799
güneş sistemimiz oldukça genç sayılır.

00:05:11.939 --> 00:05:15.599
Evren 13,75 milyar yıl önce doğdu ve

00:05:15.869 --> 00:05:19.879
600 milyon yıl sonra, milyarlarca yıldızdan
bizim galaksimiz meydana geldi.

00:05:20.219 --> 00:05:23.067
Peki... Büyük Patlamadan önce ne vardı?

00:05:23.467 --> 00:05:27.442
Gerçek şu ki, cevabı henüz bilmiyoruz.
... belki de asla bilemeyeceğiz!

00:05:27.702 --> 00:05:30.786
Yine de o zaman dilimini renklendirdik,
en azından elimizde bu var.

00:05:31.539 --> 00:05:33.513
Ve işte burada;

00:05:33.513 --> 00:05:34.551
geçmiş.

00:05:35.541 --> 00:05:38.180
Şimdi de gelecek hakkında bildiklerimize
göz atalım.

00:05:39.200 --> 00:05:41.160
Aşağı yukarı 1 milyar yıl içinde

00:05:41.160 --> 00:05:45.072
Güneş o kadar ısınacak ki,
Dünya üzerinde yaşam imkansız hale gelecek.

00:05:45.272 --> 00:05:50.173
Güneş'in 4 milyar yıl sonraki ölümü,
güneş sisteminin sonu olacak.

00:05:50.773 --> 00:05:52.915
Tamam, artık bir güneş sistemi yok...

00:05:53.375 --> 00:05:55.132
peki sonra ne olacak?

00:05:55.942 --> 00:05:59.187
Günümüzden bir kaç trilyon yıl sonra
yıldız oluşumu duracak

00:05:59.397 --> 00:06:02.729
ve bir gün, evrendeki son yıldız da ölecek.

00:06:03.449 --> 00:06:05.347
Evren karanlığa gömülecek,

00:06:05.347 --> 00:06:07.441
geriye yalnızca kara delikler kalacak.

00:06:08.621 --> 00:06:10.905
Son kara delik de yok olduktan
uzun bir süre sonra,

00:06:10.905 --> 00:06:13.833
evren son evresine ulaşacak:

00:06:14.313 --> 00:06:16.422
Isı ölümü denen bir evreye.

00:06:16.925 --> 00:06:18.430
Bu evreden sonra hiç bir şey değişmez,

00:06:18.650 --> 00:06:19.744
evren...

00:06:19.744 --> 00:06:20.575
ölmüştür.

00:06:21.355 --> 00:06:22.355
Sonsuza dek.

00:06:23.835 --> 00:06:26.769
Şu an oldukça garip hissediyorsunuz,

00:06:26.769 --> 00:06:27.756
öyle değil mi?

00:06:27.906 --> 00:06:29.134
Biz de öyle!

00:06:29.134 --> 00:06:30.184
Bu çok doğal.

00:06:31.424 --> 00:06:32.888
İyi haber ise,

00:06:32.888 --> 00:06:35.079
bu çok çok uzun bir zaman sonra olacak!

00:06:35.239 --> 00:06:37.860
Gerçekten önemli olan tek zaman, şimdi!

00:06:38.951 --> 00:06:40.805
Hoşlandığınız o tatlı kız...

00:06:40.805 --> 00:06:41.875
ona çıkma teklif edin!

00:06:42.215 --> 00:06:43.569
Zaman değerlidir,

00:06:43.569 --> 00:06:44.889
kıymetini bilin!

00:06:47.654 --> 00:06:58.524
Evrenin sonu hakkında ne düşünüyorsunuz?
Yorum yazın!