Τώρα... θα πάω πίσω... ...35 χρόνια. Όχι, δεν θα γυρίσω πίσω. (αποχώρηση με λυγμούς) (Γιαν Κάρσκι, ΗΠΑ) (επιστροφή) -Είμαι έτοιμος. -Εντάξει. Στα μέσα του 1942... ...αποφάσισα να συνεχίσω την αποστολή μου ως ταχυδρόμος... ...ανάμεσα στην πολωνική αντίσταση... ...στην πολωνική κυβέρνηση, εξόριστη στο Λονδίνο. Οι εβραίοι ηγέτες στη Βαρσοβία το έμαθαν. Κανονίστηκε συνάντηση έξω από το γκέτο. Ήταν δύο κύριοι. Δεν έμεναν στο γκέτο. Μου συστήθηκαν: Αρχηγός της "Μπουντ", ο ένας. Σιωνιστής, ο άλλος. Τώρα πώς να σας περιγράψω... ...τη συζήτησή μας; Κατ' αρχάς ήμουν απροετοίμαστος για τη συζήτηση αυτή. Ήμουν σχετικά απομονωμένος στην Πολωνία λόγω της δουλειάς μου. Δεν είχα αρκετή πληροφόρηση. Έχουν περάσει 35 χρόνια από τον πόλεμο. Δεν κοιτάζω πια πίσω. Εδώ και 26 χρόνια διδάσκω. Δεν μιλώποτέ για το εβραϊκό ζήτημα στους φοιτητές μου. Καταλαβαίνω τον λόγο ύπαρξης αυτής της ταινίας. Είναι μια ιστορική μαρτυρία. Θα προσπαθήσω να μιλήσω. Μου περιέγραψαν τι συνέβαινε στους Εβραίους. Ήμουν ενήμερος; Όχι. Μου εξήγησαν... ...πρώτα ...πως το εβραϊκό ζήτημα δεν είχε προηγούμενο... ...και δεν μπορούσε να συγκριθεί με το πολωνικό ζήτημα... ...το ρωσικό ή οποιοδήποτε άλλο. Ο Χίτλερ θα χάσει τον πόλεμο... ...αλλά θα αφανίσει τον εβραϊκό πληθυσμό! Το καταλαβαίνετε; Οι σύμμαχοι πολεμούν για τους λαούς τους. Πολεμούν για την ανθρωπότητα. Οι σύμμαχοι δεν πρέπει να ξεχνούν... ...οι Εβραίοι θα εξοντωθούν ολοκληρωτικά στην Πολωνία... ...οι πολωνοί Εβραίοι αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης. Κατέρρεαν... Περπατούσαν πέρα δώθε στο δωμάτιο... ψιθύριζαν... Μουρμούριζαν. Ήταν εφιαλτικό... ...για μένα. Έμοιαζαν σε απόγνωση; Ναι. Πολλές φορές στη διάρκεια της συζήτησης... ...έχαναν τον έλεγχο του εαυτού τους. Εγώ έμεινα ακίνητος στην καρέκλα μου, απλώς άκουγα. Δεν αντιδρούσα, δεν έκανα ερωτήσεις. Μόνο άκουγα. -Όταν... -Ήθελαν να σας πείσουν; -Να σας μεταφέρουν... -Συνειδητοποίησαν, νομίζω... ...συνειδητοποίησαν απο την αρχή ότι δεν ήξερα... ...δεν καταλάβαινα τι συνέβαινε. Όταν δέχτηκα να μεταφέρω τα μηνύματά τους... ...θέλησαν να με πληροφορήσουν για το τι συνέβαινε στους Εβραίους. Δεν ήξερα τίποτα, δεν είχα πάει ποτέ στο γκέτο! Δεν είχα ασχοληθεί ποτέ με τις εβραϊκές υποθέσεις! Γνωρίζατε τότε ότι οι περισσότεροι Εβραίοι της Βαρσοβίας... ...είχαν ήδη σκοτωθεί; Το ήξερα, αλλά δεν είχα δει τίποτα. Ποτέ δεν άκουσα να μου περιγράφουν τι συνέβαινε. Δεν πήγα ποτέ εκεί. Άλλο να γνωρίζεις τις στατιστικές... Είχαν σκοτωθεί και εκατοντάδες χιλιάδες Πολωνοί, Σέρβοι, Έλληνες... ...το ξέραμε αυτό. Ήταν στατιστικές! Επέμεναν όμως για τον απόλυτα μοναδικό χαρακτήρα... Ναι. Το πρόβλημά τους ήταν να με πείσουν... ...και η δική μου αποστολή ήταν να πείσω όλους όσους... ...θα συναντούσα... ...πως η κατάσταση των Εβραίων δεν είχε προηγούμενο στην Ιστορία. Οι αιγύπτιοι Φαραώ δεν το έκαναν. Οι Βαβυλώνιοι δεν το έκαναν. Τώρα, για πρώτη φορά στην Ιστορία... ...έφταναν στο συμπέρασμα ότι... ...αν οι σύμμασχοι δεν έπαιρναν μέτρα χωρίς προηγούμενο... ...ανεξάρτητα από την έκβαση του πολέμου/τη στρατιωτική στρατηγική ...οι Εβραίοι θα εξολοθρεύονταν. Και αυτό δεν μπορούσαν να το δεχτούν. Ζητούσαν δηλαδή συγκεκριμένα μέτρα; Έπειτα, ο ένας μετά τον άλλον πότε ο αρχηγός του Μπουντ πότε ο σιωνιστής... Τι ήθελαν άραγε; Ποιο ήταν το μήνυμα που έπρεπε να μεταφέρω; Οπότε μου έδωσαν τα μηνύματά τους. Διάφορα μηνύματα. Προς τις κυβερνήσεις των συμμάχων. Έπρεπε να συναντήσω όσους περισσότερους κυβερνητικούς αξιωματούχους... ...μπορούσα. Προς την πολωνική κυβέρνηση. Προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας της Πολωνίας. Προς τους εβραίους ηγέτες παγκοσμίως. Και προς τους μεγάλους πολιτικούς ηγέτες... ...προσωπικότητες της διανόησης. "Προσεγγίστε όσους περισσότερους μπορείτε". Κι έπειτα μου έδωσαν λεπτομέρειες... ...τι μήνυμα να μεταφέρω σε ποιον. Είχα μαζί τους δύο εφιαλτικές συναντήσεις. Εφιαλτικές! Στο τέλος μού παρουσίασαν τα αιτήματά τους. Πολλά αιτήματα. (Νέα Υόρκη) Το μήνυμα ήταν: Δεν πρέπει να επιτραπεί στον Χίτλερ να συνεχίσει την εξόντωση. Κάθε μέρα μετρά. (Νέα Υόρκη) Οι σύμμαχοι δεν πρέπει να αντιμετωπίζουν τον πόλεμο... ...μόνο από τη σκοπιά της πολεμικής στρατηγικής. Θα τον κερδίσουν τον πόλεμο... ...αν ακολουθήσουν αυτή την τακτική. Αλλά ποιο το όφελος για μας; Δεν θα επιβιώσουμε του πολέμου! Οι συμμαχικές κυβερνήσεις δεν πρέπει να αρκεστούν σ' αυτό. Έχουμε συνεισφέρει στην ανθρωπότητα... ...προσφέρουμε επιστήμονες... εδώ και χιλιάδες χρόνια... ...γεννήσαμε μία από τις μεγάλες θρησκείες. Είμαστε άνθρωποι. Το καταλαβαίνετε; Το καταλαβαίνετε; Δεν έχει ιστορικό προηγούμενο... ...αυτό που συμβαίνει στον λαό μας. Ίσως αυτό ταράξει τις συνειδήσεις του κόσμου. Καταλαβαίνουμε ότι είμαστε απάτριδες. Δεν έχουμε κυβέρνηση. Δεν έχουμε φωνή στα Συμβούλια των Εθνών. Πρέπει λοιπόν να προσφύγουμε σε κοινούς ανθρώπους όπως εσείς. Θα το κάνετε; Θα τους προσεγγίσετε; Θα εκπληρώσετε την αποστολή σας; Να προσεγγίσετε τους αρχηγούς των συμμάχων. (Ουάσινγκτον) Επιθυμούμε μια επίσημη διακήρυξη... ...των συμμαχικών κρατών... ...ότι παράλληλα... ...με την πολεμική τους στρατηγική... ...που στοχεύει στη νίκη... ...την πολεμική νίκη σε αυτό τον πόλεμο... ...η εξόντωση των Εβραίων αποτελεί ξεχωριστό κεφάλαιο. Ότι τα συμμαχικά έθνη... ...θα δηλώσουν επίσημα, δημόσια και απερίφραστα... ...πως θα διευθετήσουν αυτό το πρόβλημα... ...πως αποτελεί μέρος... ...της δικής τους στρατηγικής σε αυτό τον πόλεμο. Όχι απλώς να νικήσουν τη Γερμανία... ...αλλά και να σώσουν τους εναπομείναντες Εβραίους. Μόλις οι σύμμαχοι προχωρήσουν σε αυτή τη δημόσια δήλωση... ...διαθέτουν αεροπορική δύναμη... ...θα ρίξουν βόμβες στη Γερμανία... Γιατί να μη ρίξουν εκατομμύρια φυλλάδια... ...που θα πληροφορούν τον γερμανικό λαό... ...τι ακριβώς κάνει η κυβέρνησή τους στους Εβραίους. Μπορεί να μην το ξέρουν! Να δηλώσουν επίσημα... ...επίσημα και δημόσια... ...ότι αν το γερμανικό έθνος δεν δώσει απτές αποδείξεις... ...πως προσπαθεί να αλλάξει την πολιτική της κυβέρνησής του... ...θα θεωρηθεί υπεύθυνο για τα εγκλήματα που διαπράττονται. Αν δεν υπάρξουν τέτοιες αποδείξεις... ...οι σύμμαχοι να δηλώσουν δημόσια, επίσημα... ...ότι κάποιοι στόχοι στη Γερμανία... ...θα βομβαρδιστούν, θα καταστραφούν... ...ως αντίποινα για τα εγκκλήματα που διαπράττονται ενάντια στους Εβραίους. Ότι αυτοί οι βομβαρδισμοί... ...δεν αποτελούν μέρος της πολεμικής στρατηγικής... ...αλλά διευθετούν το εβραϊκό ζήτημα, και μόνο. Ότι ο γερμανικός λαός πρέπει να μάθει... ...τόσο πριν όσο και μετά τους βομβαρδισμούς... ...ότι συνέβησαν και θα συνεχίσουν να συμβαίνουν... ...διότι οι Εβραίοι εξολοθρεύονται στην Πολωνία. Αυτό ίσως βοηθήσει. Μπορούν να το κάνουν. Ναι, μπορούν. (Η κοιλάδα του Ρουρ) Αυτή ήταν η πρώτη μου αποστολή. Στην επόμενη... ...και στις δύο... ...ο σιωνιστής ηγέτης κυρίως... ...και πάλι ψιθύριζαν, μουρμούριζαν... ..."Κάτι θα γίνει. "Μιλούν γι΄αυτό οι Εβραίοι στο γκέτο... "Κυρίως οι νέοι. "Θα πολεμήσουν. "Λένε ότι θα κηρύξουν τον πόλεμο στο Γ΄ Ράιχ... "Έναν πόλεμο μοναδικό στην ιστορία. "Τέτοιος πόλεμος δεν ξανάγινε ποτέ. "Θέλουν να πεθάνουν πολεμώντας. "Δεν μπορούμε να τους αρνηθούμε έναν τέτοιο θάνατο". Παρεμπιπτόντως, αγνοούσα τότε... ...ότι αναδύθηκε το εβραϊκό κίνημα αντίστασης. Δεν μου είπαν τίποτα, εκτός από το ότι θα γινόταν κάτι. "Οι Εβραίοι θα πολεμήσουν. "Χρειάζονται όπλα. "Προσεγγίσαμε... ...τον αρχηγό του ντόπιου στρατου". ...της παράνομης πολωνικής αντίστασης. "Το αίτημά μας δεν έγινε δεκτό". "Δεν μπορούν να αρνηθούν να μας δώσουν όπλα αν έχουν... ...κι εμείς ξέρουμε ότι έχετε όπλα!" Αυτό ήταν το μήνυμα προς τον επικεφαλής, τον στρατηγό Σικόρσκι... ...για να διατάξει... ...να δοθούν όπλα στους Εβραίους. (Άουσβιτς-Μπίρκεναου) Η τρίτη μου αποστολή ήταν... "Παντού στον κόσμο υπάρχουν Εβραίοι ηγέτες. "Προσεγγίστε όσο το δυνατόν περισσότερους. Πείτε τους.. "Είναι Εβραίοι ηγέτες. "Ο λαός τους πεθαίνει. "Δεν θα απομείνουν άλλοι Εβραίοι. "Οπότε, τι τους θέλουμε τους ηγέτες! "Κι εμείς θα πεθάνουμε. "Δεν θα προσπαθήσουμε να δραπετεύσουμε, θα μείνουμε εδώ. "Ας φύγουν οι άλλοι. "να πάνε σε σημαντικά πολιτικά γραφεία... ...στο Λονδίνο ή αλλού, όπου κι αν βρίσκονται... ...ας απαιτήσουν να αναληφθεί δράση. "Κι αν δεν εισακουστούν... "ας κατεβούν στους δρόμους... "...ας αρνηθούν να φάνε, ας αρνηθούν να πιουν... "Ας πεθάνουν! "Μπροστά στα μάτια όλης της ανθρωπότητας! "Ποιος ξέρει, μπορεί αυτό να συνταράξει τις συνειδήσεις!" Ανάμεσα σ' αυτούς τους δύο ηγέτες... ...κι αυτό έχει να κάνει με τις ανθρώπινες σχέσεις... ...ένιωθα, ας πούμε, πιο κοντά στον ηγέτη της "Μπουντ". Πιθανόν λόγω της συμπεριφοράς του. Έμοιαζε με Πολωνό αριστοκράτη, έναν ευγενή. Ευθύτητα, κίνηση γεμάτη μεγαλοπρέπεια, αξιοπρέπεια. Νομίζω πως κι εκείνος με συμπάθησε. Εκείνος ήταν που πρότεινε κάποια στιγμή... Είπε: "Κύριε Βίτολντ, γνωρίζω τον δυτικό κόσμο. "Θα διαπραγματευτείτε με τους Άγγλους... "...θα τους δώσετε μια προφορική αναφορά. "Πιστεύω πως η αναφορά σας θα αποκτήσει μεγαλύτερο κύρος... "...αν τους πείτε: 'Το είδα με τα μάτια μου'". (Βαρσοβία) "Μπορούμε να κανονίσουμε να επισκεφτείτε το γκέτο. "Θα δεχόσασταν; "Αν δεχτείτε, θα σας συνοδεύσω. "Έτσι θα φροντίσω να είστε όσο πιο ασφαλής γίνεται". Συναντηθήκαμε ξανά λίγες μέρες μετά. Εκείνη την περίοδο, το εβραϊκό γκέτο που γνωρίζαμε έως τον Ιούλιο του 1942... ...δεν υπήρχε πια. Από τους περίπου 400.000 Εβραίους... ...οι 300.000 είχαν εκτοπιστεί. Μέσα λοιπόν στους τοίχους... ...διακρίναμε γύρω στις τέσσερις μονάδες. Η πιο σημαντική ήταν το λεγόμενο "κεντρικό γκέτο". Ανάμεσα στις μονάδες υπήρχαν περιοχές... ...που άλλες κατοικούνταν από Αρείους, και άλλες ήταν ακατοίκητες. Υπήρχε ένα κτίριο. Ήταν χτισμένο κατά τέτοιο τρόπο... ...ώστε ο τοίχος που χώριζε το γκέτο από τον έξω κόσμο... ...να αποτελεί ταυτόχρονα τμήμα του πίσω τοίχου του κτιρίου.