[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:04.18,0:00:09.13,Default,,0000,0000,0000,,Günəş sistemi — kainatdakı evimiz.
Dialogue: 0,0:00:09.85,0:00:13.58,Default,,0000,0000,0000,,Biz Süd yolunun sakit hissəsində yaşayırıq.
Dialogue: 0,0:00:13.69,0:00:15.96,Default,,0000,0000,0000,,Bizim evimiz Günəş sistemidir;
Dialogue: 0,0:00:16.27,0:00:18.50,Default,,0000,0000,0000,,dörd milyard yarım il yaşı olan
Dialogue: 0,0:00:18.50,0:00:20.54,Default,,0000,0000,0000,,və qalaktikanın mərkəzi ətrafında
Dialogue: 0,0:00:20.54,0:00:23.04,Default,,0000,0000,0000,,saatda 200.000 kilometr sürətlə
Dialogue: 0,0:00:23.04,0:00:28.30,Default,,0000,0000,0000,,hər 250 milyon ildə bir dövr edən törəmə.
Dialogue: 0,0:00:29.78,0:00:33.27,Default,,0000,0000,0000,,Günəş sisteminin mərkəzində bizim ulduzumuz Günəş yerləşir.
Dialogue: 0,0:00:34.10,0:00:38.01,Default,,0000,0000,0000,,Onun ətrafında səkkiz planet, trilyonlarla asteroid və komet
Dialogue: 0,0:00:38.01,0:00:40.62,Default,,0000,0000,0000,,və bir neçə cırtdan planet dövr edir.
Dialogue: 0,0:00:41.50,0:00:44.95,Default,,0000,0000,0000,,Səkkiz planet bizimkinə bənzər dörd planetə
Dialogue: 0,0:00:44.95,0:00:47.78,Default,,0000,0000,0000,,Merkuri, Venera, Yer və Mars
Dialogue: 0,0:00:47.78,0:00:53.11,Default,,0000,0000,0000,,və dörd qaz nəhənginə bölünür: Yupiter, Saturn, Uran və Neptun.
Dialogue: 0,0:00:54.37,0:00:57.45,Default,,0000,0000,0000,,Merkuri bütün planetlər arasında ən balacası və ən yüngülüdür.
Dialogue: 0,0:00:57.45,0:01:03.99,Default,,0000,0000,0000,,Bir Merkuri ili bir Merkuri günündən qısadır və bu da çox böyük temperatur dəyişmələrinə gətirib çıxarır.
Dialogue: 0,0:01:03.99,0:01:07.77,Default,,0000,0000,0000,,Merkurinin nə atmosferi var, nə də peyki.
Dialogue: 0,0:01:09.12,0:01:12.10,Default,,0000,0000,0000,,Venera Günəş sistemində ən parlaq obyektlərdən biridir,
Dialogue: 0,0:01:12.10,0:01:18.68,Default,,0000,0000,0000,,şübhəsiz ən isti planetdir və atmosfer təzyiqi Yerdəkindən 92 dəfə çoxdur.
Dialogue: 0,0:01:20.97,0:01:27.50,Default,,0000,0000,0000,,İdarəolunmayan parnik effekti nəticəsində Venerada temperatur 437 dərəcə selsidən aşağı düşmür.
Dialogue: 0,0:01:29.54,0:01:32.30,Default,,0000,0000,0000,,Veneranın da peyki yoxdur.
Dialogue: 0,0:01:33.29,0:01:34.59,Default,,0000,0000,0000,,Yer bizim evimizdir
Dialogue: 0,0:01:34.59,0:01:40.66,Default,,0000,0000,0000,,və suyun maye vəziyyətdə qalmasına imkan verən kifayət qədər mülayim temperatura malik olan yeganə planetdir.
Dialogue: 0,0:01:40.66,0:01:45.77,Default,,0000,0000,0000,,Bundan əlavə, hələ ki həyatın mövcud olduğu bilinən yeganə yerdir.
Dialogue: 0,0:01:46.62,0:01:49.03,Default,,0000,0000,0000,,Yerin bir peyki var.
Dialogue: 0,0:01:50.34,0:01:53.34,Default,,0000,0000,0000,,Mars Günəş sisteminin ikinci ən kiçik planetidir
Dialogue: 0,0:01:53.34,0:01:56.90,Default,,0000,0000,0000,,və ancaq çox nazik atmosfer təbəqəsinə malik olacaq qədər ağırdır.
Dialogue: 0,0:01:56.90,0:02:00.28,Default,,0000,0000,0000,,Oradakı Olimp dağı Günəş sistemindəki ən hündür dağdır
Dialogue: 0,0:02:00.28,0:02:03.66,Default,,0000,0000,0000,,və hündürlüyü Everest dağının hündürlüyündən üç dəfədən də çoxdur.
Dialogue: 0,0:02:03.66,0:02:07.04,Default,,0000,0000,0000,,Marsın iki balaca peyki var.
Dialogue: 0,0:02:09.29,0:02:13.29,Default,,0000,0000,0000,,Yupiter Günəş sistemindəki ən böyük və ən ağır planetdir.
Dialogue: 0,0:02:13.29,0:02:16.20,Default,,0000,0000,0000,,Tərkibi əsasən hidrogen və heliumdan ibarətdir
Dialogue: 0,0:02:16.20,0:02:21.40,Default,,0000,0000,0000,,və bizə məlum olan ən böyük və ən güclü qasırğaların tüğyan etdiyi yerdir.
Dialogue: 0,0:02:21.40,0:02:25.95,Default,,0000,0000,0000,,Onun ən böyük qasırğası olan Böyük qırmızı ləkə Yerdən üç dəfə böyükdür.
Dialogue: 0,0:02:26.62,0:02:28.100,Default,,0000,0000,0000,,Yupiterin 67 peyki var.
Dialogue: 0,0:02:30.26,0:02:35.36,Default,,0000,0000,0000,,Saturn ikinci ən böyük planetdir və bütün planetlər arasında ən az sıxlığa malikdir.
Dialogue: 0,0:02:35.70,0:02:40.13,Default,,0000,0000,0000,,Əgər kifayət qədər böyük vannanız olsaydı, Saturn onun içərisində üzərdi.
Dialogue: 0,0:02:40.66,0:02:45.01,Default,,0000,0000,0000,,Saturn həmçinin çox yaxşı görünən geniş halqalar sistemi ilə məşhurdur.
Dialogue: 0,0:02:45.45,0:02:47.43,Default,,0000,0000,0000,,Onun 62 peyki var.
Dialogue: 0,0:02:48.42,0:02:52.62,Default,,0000,0000,0000,,Uran üçüncü ən böyük planetdir və ən soyuq olanlardan biridir.
Dialogue: 0,0:02:52.62,0:02:56.06,Default,,0000,0000,0000,,Qaz nəhəngləri arasında o, ən kiçiyidir.
Dialogue: 0,0:02:56.06,0:03:03.29,Default,,0000,0000,0000,,Uranın səciyyəvi xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, digər yeddi planetdən fərqli olaraq, onun fırlanma oxu yan tərəfə əyilmişdir.
Dialogue: 0,0:03:03.29,0:03:05.46,Default,,0000,0000,0000,,Onun 27 peyki var.
Dialogue: 0,0:03:06.79,0:03:11.34,Default,,0000,0000,0000,,Neptun Günəş sistemindəki sonuncu planetdir və Urana oxşayır.
Dialogue: 0,0:03:11.34,0:03:17.11,Default,,0000,0000,0000,,O, Günəşdən o qədər uzaqdır ki, bir Neptun ili 164 Yer ili qədərdir.
Dialogue: 0,0:03:18.62,0:03:26.77,Default,,0000,0000,0000,,İndiyə qədər ən böyük külək sürəti Neptunda qeydə alınmışdır: saatda 2100 kilometrdən bir qədər az.
Dialogue: 0,0:03:27.94,0:03:30.72,Default,,0000,0000,0000,,Neptunun 14 peyki var.
Dialogue: 0,0:03:32.29,0:03:38.45,Default,,0000,0000,0000,,Planetlərin ölçülərini müqayisə etsək, onların arasındakı fərqlər daha aydın görünər.
Dialogue: 0,0:03:38.45,0:03:42.54,Default,,0000,0000,0000,,Yupiter ölçüdə və kütlədə liderdir.
Dialogue: 0,0:03:42.90,0:03:48.95,Default,,0000,0000,0000,,Balaca Merkuri isə Yupiterin peyklərindən biri olan Qanimeddən də kiçikdir.
Dialogue: 0,0:03:48.95,0:03:54.95,Default,,0000,0000,0000,,Yupiter o qədər ağırdır ki, təkcə onun kütləsi bütün planetlərin kütlələrinin cəminin təxminən 70%-i qədərdir
Dialogue: 0,0:03:54.95,0:03:57.74,Default,,0000,0000,0000,,və ətrafındakılara çox böyük təsiri var.
Dialogue: 0,0:03:57.74,0:03:59.79,Default,,0000,0000,0000,,Bu, Yer üçün çox yaxşıdır,
Dialogue: 0,0:03:59.79,0:04:07.50,Default,,0000,0000,0000,,çünki Yer üzərindəki həyatı məhv edə biləcək qədər təhlükəli olan böyük asteroidləri Yupiter özünə cəzb edir.
Dialogue: 0,0:04:07.50,0:04:12.45,Default,,0000,0000,0000,,Amma hətta Yupiter bizim ulduzumuz olan Günəşlə müqayisədə cırtdandır.
Dialogue: 0,0:04:12.45,0:04:15.90,Default,,0000,0000,0000,,Günəşi sadəcə "ağır" adlandırmaq elə də ədalətli deyil.
Dialogue: 0,0:04:15.90,0:04:20.59,Default,,0000,0000,0000,,Onun kütləsi bizim Günəş sistemindəki bütün kütlənin 99,68%-ni təşkil edir.
Dialogue: 0,0:04:21.18,0:04:24.45,Default,,0000,0000,0000,,O da əsasən hidrogen və heliumdan ibarətdir.
Dialogue: 0,0:04:24.45,0:04:29.30,Default,,0000,0000,0000,,Onun yalnız 2%-dən az hissəsini oksigen və ya dəmir kimi ağır elementlər təşkil edir.
Dialogue: 0,0:04:29.90,0:04:35.10,Default,,0000,0000,0000,,Günəş öz nüvəsində saniyədə 620 milyon ton hidrogen əridir
Dialogue: 0,0:04:35.10,0:04:40.59,Default,,0000,0000,0000,,və illərlə bəşəriyyətin ehtiyaclarını təmin etmək üçün kifayət qədər enerji yaradır.
Dialogue: 0,0:04:42.03,0:04:44.92,Default,,0000,0000,0000,,Lakin bizim Günəşin ətrafında fırlanan təkcə səkkiz planet deyil.
Dialogue: 0,0:04:44.96,0:04:48.48,Default,,0000,0000,0000,,Trilyonlarla asteroid və komet də onun ətrafında dövr edir.
Dialogue: 0,0:04:49.10,0:04:52.10,Default,,0000,0000,0000,,Onların çoxu iki qurşaqda cəmləşib:
Dialogue: 0,0:04:52.11,0:04:55.21,Default,,0000,0000,0000,,Marsla Yupiter arasındakı asteroid qurşağı
Dialogue: 0,0:04:55.21,0:04:58.35,Default,,0000,0000,0000,,və Günəş sisteminin kənarındakı Koyper qurşağı.
Dialogue: 0,0:04:58.83,0:05:05.88,Default,,0000,0000,0000,,Bu qurşaqlarda saysız-hesabsız obyektlər var, bəziləri toz hissəcikləri boyda, bəziləri isə cırtdan planetlər boyda.
Dialogue: 0,0:05:06.50,0:05:09.96,Default,,0000,0000,0000,,Asteroid qurşağındakı ən məşhur obyekt Sereradır.
Dialogue: 0,0:05:09.96,0:05:15.74,Default,,0000,0000,0000,,Koyper qurşağındakı ən məşhur obyektlər isə Pluton, Makemake və Haumeadır.
Dialogue: 0,0:05:16.74,0:05:23.12,Default,,0000,0000,0000,,Biz adətən asteroid qurşağını daim bir-biri ilə toqquşan cisimlərin sıx toplusu kimi təsvir edirik,
Dialogue: 0,0:05:23.12,0:05:28.80,Default,,0000,0000,0000,,amma əslində asteroidlər elə təsviredilməz dərəcədə böyük sahəyə paylanmışdır ki,
Dialogue: 0,0:05:28.80,0:05:32.57,Default,,0000,0000,0000,,hətta eyni zamanda iki asteroidi görmək çətindir.
Dialogue: 0,0:05:32.57,0:05:38.07,Default,,0000,0000,0000,,Milyardlarla obyekti olmasına baxmayaraq, asteroid qurşağı kifayət qədər boşluqlardan ibarətdir,
Dialogue: 0,0:05:38.07,0:05:42.22,Default,,0000,0000,0000,,bununla belə dönə-dönə toqquşmalar baş verir.
Dialogue: 0,0:05:42.22,0:05:45.62,Default,,0000,0000,0000,,Hər iki qurşağın kütləsi də ifadəsizdir.
Dialogue: 0,0:05:45.62,0:05:49.86,Default,,0000,0000,0000,,Asteroid qurşağının kütləsi bizim peykimiz olan Ayın kütləsinin 4%-indən bir qədər azdır,
Dialogue: 0,0:05:49.86,0:05:56.18,Default,,0000,0000,0000,,Koyper qurşağının kütləsi isə Yerin kütləsinin iyirmi beşdə biri ilə onda biri arasındadır.
Dialogue: 0,0:05:57.37,0:06:00.62,Default,,0000,0000,0000,,Bir gün Günəş sistemi mövcud olmayacaq.
Dialogue: 0,0:06:00.62,0:06:06.12,Default,,0000,0000,0000,,Günəş öləcək. Merkuri, Venera və bəlkə də Yer məhv olacaq.
Dialogue: 0,0:06:06.98,0:06:14.84,Default,,0000,0000,0000,,Beş yüz milyon il sonra getdikcə daha isti olacaq, o vaxta qədər ki o, yer qabığını əridəcək.
Dialogue: 0,0:06:15.62,0:06:22.63,Default,,0000,0000,0000,,Sonra Günəş getdikcə böyüyərək ya Yeri udacaq, ya da ən azından onu lava dənizinə döndərəcək.
Dialogue: 0,0:06:23.51,0:06:27.89,Default,,0000,0000,0000,,Öz yanacağının hamısını yandırıb qurtardıqdan və kütləsinin çox hissəsini itirdikdən sonra
Dialogue: 0,0:06:27.89,0:06:35.65,Default,,0000,0000,0000,,o, ağ cırtdana qədər kiçiləcək və bütünlüklə sönməzdən əvvəl daha bir neçə milyard il ərzində sakitcə yanacaq.
Dialogue: 0,0:06:36.90,0:06:41.82,Default,,0000,0000,0000,,Nəhayət, Günəş sistemində həyat qeyri-mümkün olacaq.
Dialogue: 0,0:06:41.82,0:06:44.37,Default,,0000,0000,0000,,Süd yolu isə bunu heç hiss etməyəcək.
Dialogue: 0,0:06:44.37,0:06:48.98,Default,,0000,0000,0000,,Onun qollarından birində yerləşən kiçik bir hissəsi bir az qaranlıq olacaq
Dialogue: 0,0:06:48.98,0:06:52.12,Default,,0000,0000,0000,,və bəşəriyyət mövcud olmayacaq,
Dialogue: 0,0:06:52.12,0:06:59.06,Default,,0000,0000,0000,,ya da yeni məskən axtarışı üçün Günəş sistemini tərk etmiş olacaq.