Tôi sẽ nói với bạn
về cuộc khủng hoảng di cư toàn cầu
và mục tiêu của tôi
là để cho bạn thấy rằng cuộc khủng hoảng này
không chỉ có thể được quản lý,
chứ không phải là không thể giải quyết
mà còn cho bạn thấy nó định nghĩa bản thân chúng ta
giống như cuộc thử thách của những người tị nạn ngoài kia
Với tôi, đây không chỉ là trách nhiệm nghề nghiệp,
bởi vì tôi đang quản lý một tổ chức phi chính phủ
giúp đỡ người tị nạn và mất nhà cửa trên khắp thế giới
Đây cũng là trách nhiệm cá nhân
Tôi yêu bức ảnh này
Anh chàng cực kì bảnh trai đứng bên phải,
không phải là tôi.
Đó là bố tôi, Ralph, tại London, năm 1940
với ông nội tôi Samuel
Họ là người tị nạn Do Thái từ Bỉ
Họ sơ tán vào ngày Phát xít xâm lược
Và tôi cũng yêu bức ảnh này
Đây là những đứa trẻ tị nạn
từ Ba Lan đến Anh năm 1946
Và ở giữa là mẹ tôi, Marion
Bà đến Anh để bắt đầu một cuộc sống mới
ở một đất nước mới
tự lập hoàn toàn
khi chỉ mới 12 tuổi
Tôi biết rằng:
Nếu Anh không chấp nhận người tị nạn
trong thập niên 40,
Thì có lẽ tôi đã không ở đây hôm nay
Và trong 70 năm, vòng quay lịch sử lại lặp lại
Âm thanh của những bức tường đang được xây dựng
những phát biểu chính trị đầy tính thù hằn
sự sụp đổ của các giá trị nhân đạo
mà chúng ta theo đuổi
ở chính những quốc gia mà 70 năm trước
họ đã giúp đỡ
những nạn nhân chiến tranh
tuyệt vọng và không nhà cửa
Năm ngoái, cứ mỗi phút
lại có thêm 24 người phải rời bỏ nhà cửa
bởi xung đột, bạo lực và bị áp bức
và có thêm một cuộc tấn công
bằng vũ khí hóa học ở Syria
Taliban làm rung chuyển Afghanistan
những nữ sinh bị bắt ở phía bắc Nigeria
bởi Boko Haram
Có những người không rời bỏ quê hương
để có một cuộc sống tốt đẹp hơn
mà đơn giản là chỉ để sống sót
Thật đau lòng làm sao
khi mà những người tị nạn được biết đến nhất thế giới
lại không thể đến đây và kể chuyện cho các bạn hôm nay
Rất nhiều người trong các bạn biết về bức ảnh này
Nó chụp lại thi thể vô hồn
của cậu bé 5 tuổi Alan Kurdi
một người tị nạn từ Syria, đã thiệt mạng khi cố gắng vượt qua biển Địa Trung Hải trong năm 2015
Nhưng không chỉ có cậu mà còn 3700 người khác chịu chung số phận khi cố gắng đến thiên đường châu Âu
Trong năm tiếp theo, 2016,
5000 người đã thiệt mạng
Đã quá trễ để cứu họ
Nhưng vẫn chưa là quá trễ cho hàng triệu người khác
Ta vẫn có thể giúp đỡ được cho những người như Frederick
Tôi gặp anh ấy ở trại tị nạn Nyarugusu, ở Tanzania
Anh ấy tới từ Burundi
Anh ấy muốn hoàn thành việc học tập của mình
Anh ấy đã hoàn thành 11 năm, và muốn học nốt năm thứ 12
Anh ấy bảo tôi: "Tôi cầu cho cuộc sống của mình không phải bị kết thúc ở đây
trong cái trại tị nạn này"
Và chúng ta cũng vẫn còn có thể giúp được Halud
Cha mẹ cô là người tị nạn từ Palestine
sống trong trại tị nạn Yarmouk ở ngoại ô Damas của Syria
Cô ấy đã là con của người tị nạn
Nay lại chịu chung số phận với bố mẹ, ở Li băng
Cô ấy đang làm việc cho tổ chức International Rescue Committee để giúp đỡ những người tị nạn khác
nhưng cô lại hoàn toàn không chắc chắn
về chính tương lai của mình
không biết nó sẽ đi về đâu
Cuộc nói chuyện này là về Frederick, và Halud
và hàng triệu người giống họ:
tại sao họ phải rời bỏ nhà cửa,
cách họ vật lộn để tồn tại, họ cần những gì và trách nhiệm của chúng ta là gì?
Tôi thực sự tin vào điều này,
rằng vấn đề lớn nhất của thế kỉ 21 này
liên quan đến trách nhiệm của chúng ta với những người xa lạ
"The Future You" nói về trách nhiệm của bạn
với những người xa lạ
Các bạn biết rõ hơn ai hết,
rằng thế giới đang được kết nối rộng rãi hơn bao nhiêu
thì càng nguy hiểm bấy nhiêu
khi ta bị sự chia rẽ hủy hoại
Và không có điều gì chứng tỏ điều này rõ hơn
bằng việc chúng ta đang đối xử với người tị nạn ra sao
Thực tế là có 65 triệu người
rời bỏ nhà cửa bởi bạo lực và áp bức
vào năm ngoái
Nếu đó là dân số của một quốc gia,
thì quốc gia đó sẽ là quốc gia đông dân thứ 21
trên thế giới
Hầu hết bọn họ, khoảng 40 triệu người,
cố gắng bám trụ lại đất nước,
nhưng 25 triệu là người di cư
Điều đó có nghĩa là họ vượt biên sang
quốc gia bên cạnh
Đa phần họ sống ở những quốc gia nghèo,
tương đối nghèo hoặc có thu nhập dưới trung bình,
như Li băng
nơi Halud đang sống.
Ở Li băng, cứ bốn người thì có một người tị nạn
tức là một phần tư dân số
Người tị nạn thường ở lại lâu dài,
Thời gian trung bình
là 10 năm
Tôi đã tới nơi từng là trại tị nạn lớn nhất thế giới,
ở phía đông Kenya
có tên là Dadaab
Nó được xây dựng vào năm 1991- 1992
như là một "nơi ở tạm thời" cho nạn nhân
từ cuộc nội chiến ở Somali
Tôi đã gặp Silo
và ngây thơ nói với Silo rằng
"Anh có bao giờ nghĩ rằng
mình sẽ được trở về nhà ở Somali không?"
Và anh ấy trả lời: "Ý anh là sao, về nhà?
Tôi được sinh ra ở đây."
Và sau đó tôi hỏi người quản lý trại
trong số 330.000 người, có bao nhiêu người
được sinh ra ở đây?
Họ cho tôi câu trả lời
100,000.
Cuộc tị nạn dài hạn nghĩa là như vậy đấy
Việc này có nguyên nhân rất sâu xa:
Những quốc gia nhỏ không thể
khiến người dân no ấm
bởi hệ thống chính trị phụ thuộc bên ngoài
yếu hơn bao giờ hết kể từ năm 1945
và sự khác biệt về mục đích, cách điều hành,
cũng như chính sách với thế giới
một thành phần quan trọng của thế giới Hồi giáo
Đây đều là những thử thách dài hạn
đã tồn tại qua nhiều thế hệ
Vì thế nên cuộc khủng hoảng di cư này
không thể được giải quyết chỉ trong một sớm một chiều
Nó còn phức tạp nữa, và khi mà bạn có một vấn đề
vừa to lớn, dài hạn, lại phức tạp
thì mọi người đều nghĩ là không thể giải quyết được
Khi Giáo hoàng Francis đến Lampedusa
ngoài khơi nước Ý vào năm 2014
ông buộc tội tất cả chúng ta
về một vấn đề mà ông gọi là
"Chủ nghĩa thờ ơ toàn cầu"
Điều đó thực sự ám ảnh
Trái tim của chúng ta đều đã biến thành đá sỏi
Tôi không rõ nữa, bạn nói thử xem
bạn có được phép tranh luận với Giáo hoàng,
kể cả ở một cuộc hội thảo TED không?
Nhưng tôi nghĩ điều đó không đúng
Tôi nghĩ rằng ai cũng muốn tạo nên sự khác biệt
chi là họ không biết rằng liệu có giải pháp nào
cho cuộc khủng hoảng này hay không mà thôi
Và những gì tôi muốn nói với các bạn ngày hôm nay
là khi mà những vấn đề xuất hiện,
thì đều có giải pháp cho những vấn đề đó
Giải pháp đầu tiên:
Những người tị nạn này cần được làm việc
ở đất nước mà họ đang sống
và những đất nước đó
cần có sự hỗ trợ mạnh mẽ về kinh tế
Ở Uganda năm 2014, đã có một nghiên cứu chỉ ra rằng:
80% người tị nạn ở thủ đô Kampala
không cần đến bất cứ sự hỗ trợ nhân đạo nào
vì họ có việc làm
Họ được hỗ trợ để có việc làm
Giải pháp thứ hai:
Giáo dục cho trẻ nhỏ là cần thiết,
chứ không thể là sự xa xỉ
với những ai phải tị nạn dài hạn
Trẻ em sẽ trưởng thành đúng hướng khi chúng được
cung cấp sự hỗ trợ về cả xã hội lẫn tâm lý,
cùng với giáo dục
Tôi đã tận mắt chứng kiến điều đó
Nhưng có đến một nửa số trẻ tị nạn trên thế giới
không được học Tiểu học
và 3 phần tư số trẻ không được học Trung học
Điều này thật điên rồ
Giải pháp thứ ba:
hầu hết người tị nạn sống trong thành phố,
chứ không phải trại tị nạn
Nếu tôi hay bạn là người tị nạn ở trong thành phố
thì chúng ta sẽ muốn gì?
Chúng ta sẽ muốn đủ tiền
để trả tiền thuê nhà hay mua quần áo
Đó là mục đích của các tổ chức nhân đạo,
hay một phần quan trọng trong kế hoạch của họ:
cung cấp tài chính để giúp đỡ người di cư
đồng thời hỗ trợ kinh tế trong khu vực
Và còn có giải pháp thứ tư nữa:
đây là điều gây tranh cãi
nhưng vẫn cần phải bàn tới
Những người tị nạn dễ bị tổn thương nhất
cần có một sự khởi đầu mới
và một cuộc sống mới ở một quốc gia mới,
thậm chí có thể ở các nước phương Tây
Con số này tương đối nhỏ, chỉ vài trăm nghìn người
chứ không phải hàng triệu
nhưng nó mang tính biểu tượng to lớn
Đầy không phải là lúc để cấm người tị nạn
giống như chính sách mà tổng thống Trump đã đề nghị
Mà đây là lúc để giúp đỡ và cưu mang họ,
những nạn nhân của khủng bố
Và hãy nhớ rằng
(Tiếng vỗ tay)
Hãy nhớ rằng, bất cứ ai hỏi bạn rằng:
"Họ có thực sự đáng tin cậy hay không?"
đó là một câu hỏi hay và hợp lý
Sự thực là, người tị nạn đến để tái định cư lâu dài
và họ đáng tin cậy hơn bất cứ ai đến nhập cư
ở đất nước chúng ta
Vì vậy mà trong lúc câu hỏi đó là hợp lý
thì việc đánh đồng người tị nạn với khủng bố
là cực kì phi lý
Bây giờ, điều gì sẽ xảy ra khi
(Tiếng vỗ tay)
Điều gì sẽ xảy ra khi người tị nạn không có việc làm?
Con cái của họ sẽ không được giáo dục tử tế
không có tiền, chẳng lẽ họ không thể nào có được
một con đường hợp pháp để hi vọng về tương lai?
Họ sẽ liều lĩnh với những chuyến đi đầy rủi ro
2 năm trước tôi đã từng tới Lesbos, một hòn đảo tuyệt đẹp
của Hi Lạp
Đó là nhà của 90,000 người
Trong một năm, 500,000 nghìn người tị nạn
đã đi qua hòn đảo này
Và tôi muốn cho bạn thấy những gì tôi đã
tận mắt chứng kiến
Khi tôi lái xe tới phía bắc đảo
thì có hàng đống áo phao cứu hộ vứt đi của những ai
đã sống sót vào được tới bờ
Và khi tôi nhìn kĩ hơn
thì trong đó còn có áo phao cứu hộ cho trẻ em
màu vàng
Và tôi đã chụp tấm ảnh này
Có lẽ các bạn không nhìn rõ chữ viết trên đó,
nhưng tối muốn đọc to nó lên
"Cảnh báo: không có tác dụng chống đuối nước"
Trong thế kỉ 21 này
trẻ em chỉ được cho áo phao
trên hành trình liều lĩnh tới châu Âu
kể cả khi những chiếc áo phao đó không thể
giúp các em thoát chết
nếu các em ngã khỏi con tàu đang chở mình.
Đây là không chỉ là một cuộc khủng hoảng,
mà còn là một phép thử
Phép thử các nền văn minh đã tồn tại lâu đời
Đó là phép thử lòng nhân đạo của chúng ta
Đó là phép thử cho thế giới phương Tây
Về việc chúng ta là ai và chúng ta đại diện cho điều gì
Đó là phép thử về nhân cách,
chứ không chỉ bằng các chính sách
Thảm họa người tị nạn thực sự là một vấn đề khó
Họ đến từ những nơi xa xôi của thế giới
Họ đã phải trải qua khổ đau
Họ thường mang tôn giáo khác chúng ta
Đó chính là những lý do khiến cho chúng ta
phải giúp đỡ họ
chứ không phải lý do để phớt lờ
Ta phải giúp đỡ họ vì điều này nói lên rằng
chúng ta là ai
Điều này cũng thể hiện những giá trị của ta
Sự đồng cảm và chủ nghĩa vị tha là nền
móng của một nền văn minh
Hãy biến sự đồng cảm và chủ nghĩa vị tha đó
thành hành động
để thực hiện những điều tối thiểu mà bản thân
có thể làm
Trong thế giới hiện đại này,
đừng viện lý do gì cả
Đừng nói rằng chúng tôi không biết
điều gì đang xảy ra ở Juba, Nam Sudan,
hay Aleppo, Syria
Thông tin đều ở đó,
trong chiếc điện thoại thông minh
trên tay chúng ta
Sự dốt nát hoàn toàn không phải là lý do
Không thể giúp đỡ, và chúng ta cho họ thấy
rằng mình không hề có tình người
Điều này còn thể hiện liệu chúng ta có hiểu rõ
chính nguồn gốc của mình hay không
Lý do khiến cho người tị nạn được đảm bảo quyền lợi
trên khắp thế giới
là do sự lãnh đạo tài tình
bởi các chính khách sau chiến tranh thế giới thứ 2
sau đó trở thành những quyền cơ bản
Chối bỏ người tị nạn là
chối bỏ chính ông cha chúng ta
Điều này
(Tiếng vỗ tay)
Điều này còn thể hiện sức mạnh của nền dân chủ
như chống lại chế độ độc tài
Đã có bao nhiêu chính trị gia từng nói rằng
Chúng tôi tin vào quyền lực của những hành động,
chứ không phải hành động thể hiện quyền lực
Nó có nghĩa là những gì chúng ta đại diện
quan trọng hơn những cuộc chiến mà chúng ta gây ra
Những người tị nạn cố gắng tìm kiếm sự bình yên
đã coi phương Tây như cội nguồn của hi vọng và
là một nơi đáng để sống
Người Nga, Iran
Trung Quốc, Eritrea, Cuba
đã tìm đến phương Tây vì sự an toàn ở đây
Chúng ta lại vứt bỏ điều đó đi
Và điều đó còn thể hiện một phẩm chất khác
ở chúng ta:
liệu chúng ta có đủ khiêm tốn
để nhận ra lỗi lầm của chính mình?
Tôi không phải người
tin rằng tất cả mọi vấn đề trên thế giới
đều do phương Tây gây ra
Vì không phải như vậy
Nhưng khi chúng ta có lỗi,
chúng ta nên thừa nhận nó
Đó không phải là một tai nạn
khi mà đất nước đã nhận
nhiều người tị nạn hơn nhất, Mỹ
lại nhận nhiều người tị nạn Việt Nam nhất
hơn bất kì nước nào
Ta cần tôn trọng lịch sử
Nhưng hãy xem xét lịch sử gần đây,
ở Iraq và Afghanistan
Bạn không thể đền bù
cho lỗi lầm từ chính sách ngoại giao
bởi các hành động nhân đạo
nhưng khi bạn làm hỏng cái gì,
thì bạn có nghĩa vụ phải tham gia sửa chữa nó
và đó là nghĩa vụ của chúng ta bây giờ
Bạn có nhớ rằng
ở đầu cuộc nói chuyện
Tôi đã nói rằng tôi muốn giải thích rằng
cuộc khủng hoảng người tị nạn
có thể được quản lý,
chứ không phải là không thể giải quyết?
Đó là sự thật. Và tôi muốn bạn nghĩ khác đi
Nhưng tôi cũng muốn bạn hành động
Nếu bạn là một nhà tuyển dụng
hãy thuê người tị nạn
Nếu bạn bị thuyết phục bởi những lập luận của tôi
hãy cố gắng thuyết phục
khi gia đình hay bạn bè
hay đồng nghiệp nhắc lại điều đó
Nếu bạn có tiền, hãy làm từ thiện
điều đó tạo ra sự khác biệt
cho người tị nạn trên khắp thế giới
Nếu bạn là một công dân,
hãy bầu cho các chính trị gia
người sẽ áp dụng những giải pháp mà tôi đã đưa ra
(Tiếng vỗ tay)
Nghĩa vụ đối với những người xa lạ
thể hiện phẩm chất của chúng ta
theo những cách bình thường mà lớn lao
hiển nhiên mà cao cả
Trong năm 1942
bà nội và cô tôi sống ở Brussel
dưới sự chiếm đóng của Đức
Họ nhận được lệnh triệu tập
từ chính quyền Đức Quốc Xã
và phải tới nhà ga Brussel
Bà tôi ngay lập tức nghĩ rằng
có điều gì đó không ổn
Bà nài nỉ họ hàng
đừng tới ga Brussel
Họ nói với bà
"Nếu chúng ta không đi,
nếu chúng ta không làm những điều đã nói,
thì ai cũng sẽ gặp rắc rối"
Bạn có thể đoán được chuyện gì đã xảy ra
với những người họ hàng
đã tới ga Brussel
Chúng tôi không gặp lại họ nữa
Nhưng bà và cô tôi,
họ tới một ngôi làng nhỏ
ở phía nam Brussel
nơi họ đã từng đi nghỉ trong thập kỉ trước
và họ đến một căn nhà của một
nông dân ở đó
một người Công giáo tên là Monsieur Maurice
họ xin được ở nhờ
Và ông ấy đã cho phép
khi chiến tranh kết thúc
tôi được kể rằng 17 người Do Thái
đã sống ở trong ngôi làng đó
Và khi tôi lớn hơn một chút,
tôi đã hỏi cô:
"Cô có thể đưa cháu đến gặp
Monsieur Maurice không?"
Cô trả lời: "Được chứ. Ông ấy vẫn còn sống.
Đi gặp ông ấy nào"
Và cứ như vậy
chúng tôi tới gặp ông
Và tôi nhớ rằng
Khi tôi gặp ông
ông có mái tóc trắng như thế này
Tôi hỏi ông
Tại sao ông lại làm như vậy?
Tại sao ông chấp nhận sự nguy hiểm đó?
Ông nhìn tôi và nhún vai
và ông nói bằng tiếng Pháp
"On doit."
"Ai đó phải làm thôi"
Đó là tính cách bẩm sinh của con người
Đây là điều tự nhiên
Và tôi cho rằng điều này cũng là
bẩm sinh và tự nhiên trong chúng ta
Hãy nói với chính mình rằng
Cuộc khủng hoảng di cư này có thể được quản lý
chứ không phải là không thể được giải quyết
và bất cứ ai trong chúng ta
cũng có một trách nhiệm để thực hiện điều đó
Vì việc này không chỉ để giải cứu chính chúng ta
và các giá trị sống của chúng ta
mà còn để giải cứu những người tị nạn
và cuộc sống của họ
Thực sự cảm ơn các bạn rất nhiều
(Tiếng vỗ tay)
Bruno Giussani: Cám ơn David
David Miliband: Cám ơn
BG: đó là những gợi ý đầy thuyết phục
và lời kêu gọi trách nhiệm của mỗi cá nhân
cũng vậy
nhưng tôi thắc mắc một điều:
anh đã nhắc tới, anh đã nói thể này
"sự lãnh đạo tài tình"
điều mà dẫn những thứ từ 60 năm trước
tới cả cuộc thảo luận về quyền con người
và hội nghị về người tị nạn,...
Sự lãnh đạo đó được tạo ra sau một nỗi đau lớn
và nhận được sự đồng thuận cao
nhưng giờ đây chúng ta đang ở thời kì
chính trị bị chia rẽ
Thực ra thì, người tị nạn lại là
một trong những vấn đề gây chia rẽ
Vậy sự lãnh đạo nào phù hợp
để vượt qua vấn đề này đây?
DM: Tôi nghĩ rằng ông đúng khi nói rằng
sự lãnh đạo được tạo ra trong chiến tranh
có tính chất
và cách nhìn nhận khác với
sự lãnh đạo được tạo ra trong thời bình.
Vì thế câu trả lời sẽ là sự lãnh đạo
phải tới từ tầng lớp phía dưới,
chứ không phải từ tầng lớp thượng lưu
Ý tôi là, có một hội nghị trong tuần này
về việc dân chủ hóa quyền lực.
Chúng ta phải bảo toàn chế độ dân chủ
nhưng cũng đồng thời
phải khiến cho nó có tác dụng.
Và khi có người nào đó nói với tôi
"Người tị nạn bị đối xử không ra gì"
tôi nói lại với họ rằng
"Không, có 2 thái cực khác nhau
ngay lúc này
những kẻ đáng sợ sệt đang kêu ca nhiều hơn
những người thấy tự hào"
Câu trả lời của tôi cho câu hỏi của ông là
chúng ta sẽ giúp đỡ, cổ vũ
và tạo sự tự tin cho người lãnh đạo
khi chúng ta huy động được nguồn lực.
Và tôi nghĩ rằng khi ông đang
tìm kiếm người lãnh đạo
thì ông phải nhìn vào trong
và huy động trong
chính cộng đồng của mình.
để cố gắng tạo ra điều kiện
cho hướng giải quyết khác
BG: Cám ơn anh, David
Cám ơn vì đã tới với TED
(Tiếng vỗ tay)