WEBVTT

00:00:00.100 --> 00:00:12.334
Çeviri&Senkronizasyon:
Umutcan ÖNER
@redlinetheturk

00:00:12.584 --> 00:00:18.188
Telif haklarý, sansür, devlet
gözetimi, özgür yazýlým

00:00:18.213 --> 00:00:24.024
ve benzeri konular için:
korsanparti.org , @korsanparti

00:00:24.329 --> 00:00:26.529
Adil olmayan yasalar mevcuttur;

00:00:26.645 --> 00:00:28.845
Onlara itaat etmekle mi yetinelim,

00:00:28.800 --> 00:00:34.000
Deđiţtirmek için mücadele edip,
deđiţene dek itaat mi edelim,

00:00:34.005 --> 00:00:39.405
yoksa bir an evvel ihlal mi edelim?

00:00:49.954 --> 00:00:55.672
Sosyal bir haber ve eđlence sitesi Reddit'in kurucularýndan
biri ölü bulundu.

00:00:57.619 --> 00:01:01.482
Kendini öyle görmüyor da olsa,
kesinlikle bir dahi idi.

00:01:01.824 --> 00:01:07.669
Ýţ kurmak ve para kazanmak onu hiç heyecanlandýrmazdý.

00:01:10.045 --> 00:01:14.373
Aaron Swartz'ýn dođduđu kasaba
Highland Park'a derin bir yas hakim.

00:01:14.398 --> 00:01:19.146
Ýnternet'in en parlak ýţýklarýndan
birine sevenleri son bir veda etmekte.

00:01:18.425 --> 00:01:21.876
...ve bilgisayar aktivistleri matem tutmakta...

00:01:22.120 --> 00:01:24.805
...tanýyanlarýn ifadesiyle "Ţaţýrtýcý bir deha"...

00:01:24.825 --> 00:01:29.426
O'nu devlet öldürdü. MIT ise temel prensiplerinin
tamamýna ihanet etti.

00:01:29.635 --> 00:01:31.135
...Ýbret olsun diye O'nu cezalandýrdýlar...

00:01:35.189 --> 00:01:38.932
Devletlerin doymak bilmeyen bir
kontrol iţtahý vardýr.

00:01:39.498 --> 00:01:43.214
35 yýl hapis ve bir milyon dolarlýk
bir ceza ile karţý karţýyaydý.

00:01:44.198 --> 00:01:49.475
Savcýlýđýn tutumu hevesli hatta
görevi suistimal etmekte.

00:01:49.500 --> 00:01:53.593
Konuyu inceleyip bir
sonuca varabildiniz mi?

00:01:57.660 --> 00:02:01.313
Büyürken farkettim ki, etrafýmýzda
vuku bulan ţeylerin dođal

00:02:01.338 --> 00:02:05.530
olduđunun, insanlarýn dođaldýr, hep
bu ţekilde olacaktýr yaklaţýmýnýn

00:02:05.682 --> 00:02:08.533
yanlýţ olduđunu, dođal falan olmadýđýný,
bazý ţeylerin deđiţebileceđini;

00:02:08.559 --> 00:02:10.941
daha önemlisi bazý yanlýţ ţeylerin
deđiţmesi gerekliliđiydi.

00:02:11.525 --> 00:02:14.353
Bu farkýndalýđýn geri dönüţü yoktu.

00:02:24.206 --> 00:02:27.853
Hikaye anlatma saatine hoţgeldiniz.

00:02:28.527 --> 00:02:32.149
Kitabýn adý "Paddington at the Fair"

00:02:33.567 --> 00:02:36.903
[Babasý] Aaron, Higland Park'ta
dođdu ve burada büyüdü.

00:02:36.928 --> 00:02:39.608
Her biri sýradýţý zeki
üç kardeţten biriydi.

00:02:44.205 --> 00:02:51.520
Hiç birimiz o uslu çocuklardan deđildik. Sürekli
koţuţturan yaramaz üç ođlan çocuđu.

00:02:56.034 --> 00:03:00.706
Ama farkediyorum ki, Aaron, öđrenmeyi
çok genç yaţta öđrenmiţti.

00:03:01.424 --> 00:03:06.562
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10.

00:03:06.518 --> 00:03:12.135
-Tak tak. -Kim o? -Aaron.
-Hangi Aaron? -Aaron Komikadam

00:03:12.613 --> 00:03:16.488
Ne istediđini hep bilirdi. Ýstediđini hep yapmalýydý. Ýstediđini
hep yapardý.

00:03:18.451 --> 00:03:24.988
Meraký, sýnýrsýzdý. ...Burada
da gezegenleri gösteren

00:03:25.013 --> 00:03:32.034
küçük bir resim var. Her bir
gezegenin sembolleri var...

00:03:32.999 --> 00:03:37.370
Bir keresinde Susan'a ţehir merkezindeki parkta
ücretsiz aile ţenliđinin ne olduđunu sordu.

00:03:40.608 --> 00:03:44.729
O sýrada üç yaţýndaydý.
Susan neyden bahsettiđini

00:03:44.754 --> 00:03:49.615
anlamayýnca "Bak iţte buzdolabýnýn
üzerinde yazýyor" dedi.

00:03:50.005 --> 00:03:54.405
Susan, O'nun okuyabildiđini farkedince dumur olmuţtu.

00:03:54.635 --> 00:03:59.052
...Kitabýn adý "My Family Seder"...

00:04:04.898 --> 00:04:08.479
Chicago Üniversitesi'nin kütüphaneside olduđumuz günü anýmsýyorum.

00:04:10.172 --> 00:04:12.900
Raftan 1900'lü yýllardan
kalma bir kitap çýkarttým

00:04:12.925 --> 00:04:15.758
ve dedim ki, burasý ilahi
derecede sýradýţý bir yer.

00:04:15.968 --> 00:04:21.826
Hepimiz meraklý çocuklardýk, ama Aaron hem öđrenmeyi
hem de öđretmeyi çok seviyordu.

00:04:22.645 --> 00:04:27.053
...Ţimdi de alfabeyi tersten okumayý öđreneceđiz...

00:04:31.990 --> 00:04:34.453
Ýlk matematik dersini gördüđü gün evdeki halini
anýmsýyorum.

00:04:35.541 --> 00:04:42.752
Noah, dur sana matematik öđreteyim diyordu.
Bense matematik ne diyordum. Hep öyle biriydi.

00:04:43.662 --> 00:04:48.725
...ţimdi de klik tuţuna basalým. Ýţte oldu.

00:04:52.331 --> 00:04:55.766
Ýki, üç yaţýndayken Bob O'nu
bilgisayarla tanýţtýrdý.

00:04:55.791 --> 00:04:58.588
O noktadan sonra kendi
baţýný alýp götürdü.

00:05:03.415 --> 00:05:08.413
Hepimizde bilgisayar vardý, ama Aaron gerçekten
kendini adadý. Ýnternet'e adadý.

00:05:09.802 --> 00:05:15.382
-Bilgisayar baţýnda mýsýn? -Yoo... Anne neden
hiçbirţey çalýţmýyor?

00:05:15.886 --> 00:05:17.578
Programlamaya çok erken bir yaţta baţladý.

00:05:17.828 --> 00:05:21.211
Benimle birlikte yazdýđý ilk program BASIC dilindeydi.

00:05:21.461 --> 00:05:29.414
Star Wars ile ilgili bir bilmece oyunuydu.
Bodrumda bilgisayarýn baţýna geçerdik.

00:05:30.197 --> 00:05:33.756
Saatlerce bu oyunu programlardýk.

00:05:34.686 --> 00:05:40.467
Benim sorunum yapacak daha fazla
bir ţey olmadýđýný düţünmemdi.

00:05:40.492 --> 00:05:47.332
Oysa o her zaman programlamayla daha
fazla ţey yapýlabileceđine inanýyordu.

00:05:46.704 --> 00:05:50.147
Aaron, programlamayý büyü gibi görürdü.
Bu yolla normal

00:05:50.172 --> 00:05:53.860
insanlarýn baţaramayacađý ţeyleri
yapabileceđini düţünürdü.

00:05:54.265 --> 00:05:57.527
Aaron, karton ve Macintosh ile bir ATM yapmýţtý.

00:05:57.777 --> 00:06:01.677
Bir keresinde cadýlar bayramýna ne giyeceđimi bilememiţtim.

00:06:01.927 --> 00:06:08.192
O aralar en sevdiđi bilgisayar iMac kýlýđýna girmemin
çok havalý olacađýný düţümüţtü.

00:06:09.706 --> 00:06:12.629
Kendisi cadýlar bayramý kýyafeti
giymekten tiksinirdi, ama

00:06:12.654 --> 00:06:15.775
diđer insanlarý sevdiđi ţeyleri
giymeye ikna etmeye bayýlýrdý.

00:06:24.275 --> 00:06:29.376
The Info adýnda bir web sitesi yapmýţtý.
Ýnsanlar içerisine bilgi ekleyebileceklerdi.

00:06:31.508 --> 00:06:34.040
Mesela birileri altýn üzerine
kapsamlý bilgi sahibi

00:06:34.065 --> 00:06:36.645
olabilirdi, neden gelip bu
bilgiyi paylaţmasýndý ki?

00:06:36.871 --> 00:06:41.138
Sonra baţka insanlar gelip
bu bilgiyi okuyup, gerekli

00:06:41.163 --> 00:06:46.061
düzenlemeleri yapabilirdi.
Wikipedia'dan çok da farklý deđil.

00:06:46.287 --> 00:06:49.319
Ve bu olay, Wikipedia
baţlamadan önce olmuţtu.

00:06:49.344 --> 00:06:53.150
Ve 12 yaţýndaki bir çocuk
tarafýndan odasýnda üretilmiţti.

00:06:53.376 --> 00:06:58.285
Küçük bir sunucuda, çok eski
teknoloji üzerinde çalýţýyordu.

00:06:58.535 --> 00:07:02.847
Öđretmenlerden birisi ţu tepkiyi
verdi; "Çok kötü bir fikir.

00:07:02.872 --> 00:07:06.901
Herhangi birinin ansiklopedi
yazmasýna izin veremezsin.

00:07:07.127 --> 00:07:10.354
Bilim adamlarýnýn var olmasýnýn tek
sebebi bize bu kitaplarý yazmalarý.

00:07:10.379 --> 00:07:12.484
Nasýl bu kadar kötü bir
fikir üretebilirsin?"

00:07:12.710 --> 00:07:19.338
Ben ve kardeţim, "Hee, Wikipedia hoţ ama
bizim evde beţ yýldýr var." derdik.

00:07:21.660 --> 00:07:26.993
Aaron'ýn sitesi TheInfo.org,
Cambridge asýllý ArsDigita'nýn

00:07:27.018 --> 00:07:31.373
düzenlediđi okul müsabakasýnda
birinci gelmiţti.

00:07:34.222 --> 00:07:36.809
Ödülü almak için hep beraber
Cambridge'e gitmiţtik.

00:07:36.834 --> 00:07:39.371
Aaron'ýn ne yaptýđýna dair
hiç bir fikrimiz yoktu.

00:07:39.597 --> 00:07:43.637
Ödülün çok mühim olduđu ortadaydý.

00:07:44.192 --> 00:07:47.279
Aaron, bir süre sonra online programlama
topluluklarýyla içli dýţlý olmaya baţlamýţtý

00:07:47.529 --> 00:07:51.125
...sonra da, web için çok önemli
yeni bir aracýn üretim sürecinde.

00:07:52.085 --> 00:07:55.070
Sonra yanýma gelip ţunu
söyledi, "Ben, acayip süper

00:07:55.095 --> 00:07:57.677
bir ţey üzerinde
çalýţýyorum, duyman lazým."

00:07:57.903 --> 00:08:00.802
"Neymiţ?" diye sordum.
"RSS denilen bir ţey" dedi.

00:08:03.285 --> 00:08:06.250
RSS'in ne olduđunu açýklamaya baţladý.
"Bunun nesi

00:08:06.275 --> 00:08:09.123
kullanýţlý, kullanan bir
site var mý ki?" dedim.

00:08:09.349 --> 00:08:10.941
"Niye bunu kullanmak isteyeyim ki?"

00:08:11.191 --> 00:08:13.833
RSS üzerinde çalýţan
kiţilerin yazýţtýđý bir mail

00:08:13.858 --> 00:08:16.341
listesi vardý, hatta genel
olarak XML üzerine.

00:08:16.567 --> 00:08:19.671
Aaron Swartz isminde bir
üye de vardý, diţli fakat

00:08:19.696 --> 00:08:22.738
oldukça zeki biri. Bir çok
iyi fikri vardý fakat,

00:08:25.109 --> 00:08:32.234
Yüz yüze görüţmelerimize gelmezdi. Bu görüţmelere
ne zaman geleceđini sorduđumuzda

00:08:32.484 --> 00:08:38.207
"Annemin izin vereceđini sanmýyorum, 14'üme
yeni girdim." dedi. Ýlk tepkimiz

00:08:38.457 --> 00:08:46.421
bir yýldýr çalýţtýđýmýz bu kiţi, bu iţ arkadaţý
13 yaţýndaymýţ ve henüz 14'üne girmiţ

00:08:46.671 --> 00:08:50.772
ve ikinci tepkimiz ise "O'nunla tanýţmamýz lazým.
Ne kadar sýradýţý bir durum." oldu.

00:08:50.298 --> 00:08:52.489
RSS'in taslađýný hazýrlayan komitedeydi.

00:08:52.607 --> 00:08:58.936
Yaptýđý ţey, modern bir hypertext sürümünün
tesisatýný döţemeye yardýmcý olmaktý.

00:08:59.186 --> 00:09:03.447
Ve O'nun üzerinde çalýţtýđý
parça, diđer web

00:09:03.472 --> 00:09:08.205
sayfalarýnda olan bitenin
özetini çýkaran aletti.

00:09:08.431 --> 00:09:11.818
Bunu daha çok bloglarda
kullanýrsýnýz. Okumak

00:09:11.843 --> 00:09:15.302
istediđiniz 10,20 kiţinin
RSS feedlerini alýr,

00:09:15.528 --> 00:09:21.805
ve o esnada neler döndüđünün özetini
tek bir liste halinde görürsünüz.

00:09:22.055 --> 00:09:25.774
Aaron çok gençti, fakat
teknolojiyi anlýyordu ve mükemmel

00:09:25.799 --> 00:09:29.517
olmadýđýný görüp daha iyi hale
getirecek yollar arýyordu.

00:09:36.592 --> 00:09:39.771
Annesi Chicago'da uçađa bindirirdi, biz de onu San Fransisco'da alýrdýk

00:09:39.771 --> 00:09:43.238
Tartýţabileceđi ilginç
insanlarla tanýţtýrýrdýk. Bu

00:09:43.263 --> 00:09:46.904
esnada korkunç beslenme
alýţkanlýklarýný gözlemlerdik.

00:09:46.014 --> 00:09:49.926
Haţlanmýţ pirinç gibi sadece
beyaz ţeyler tüketirdi. Kýzarmýţ

00:09:49.951 --> 00:09:54.178
pirinç yemezdi zira yeterince beyaz
deđildi, beyaz ekmek vesaire.

00:09:54.634 --> 00:10:00.281
Tartýţmalarda bu küçük çocuđun ađzýndan çýkan
argümanlarýn kalitesine hayret ederdik.

00:10:00.306 --> 00:10:04.638
Ýskorbütten ölmezse bu çocuk bir
yerlere gelecek diye düţünürdük.

00:10:04.768 --> 00:10:08.782
-Aaron sýra sende. -Bana
kalýrsa aradaki fark, artýk

00:10:08.807 --> 00:10:12.796
internetten, telefondan köpek
mamasý satan ţirketler

00:10:12.821 --> 00:10:17.328
kuramazsýn. Ancak hala bir çok
yenilik oluyor. Yenilikleri

00:10:17.353 --> 00:10:21.478
görmüyorsanýz belki de kafanýz
kuma gömülü kalmýţtýr.

00:10:21.932 --> 00:10:28.900
Alfa nerd kiţiliđine bürünüp "Senden daha
zekiyim. Bu yüzden senden daha iyiyim.

00:10:28.925 --> 00:10:32.863
Bu yüzden de sana ne yapman gerektiđini
söyleyebilirim" kafasýna girerdi.

00:10:32.888 --> 00:10:35.228
Çok bilmiţ velet tarafýnýn
bir uzantýsýydý.

00:10:35.252 --> 00:10:38.929
"...bir çok bilgisayarý bir araya
getirip farklý problemler üzerinde

00:10:38.954 --> 00:10:43.483
uđraţabiliyorsunuz. Mesela uzaylýlarý aramak
ya da kanserin tedavisini bulmak gibi."

00:10:44.317 --> 00:10:49.289
[WWW'nin mucidi] IRC üzerinde tanýţmýţtýk.
Sadece yazan tiplerden deđildi,

00:10:49.314 --> 00:10:54.128
sorularýyla insanlarý heyecanlandýran,
birbirine bađlayan biriydi. Özgür

00:10:54.153 --> 00:10:58.758
Kültür Hareketi onun enerjisinden
bir hayli faydalandý. Bence Aaron,

00:10:58.783 --> 00:11:03.788
dünyayý çalýţýr bir hale getirmeye
çalýţýyordu, onu tamir etmek istiyordu.

00:11:03.812 --> 00:11:10.449
Oldukça güçlü bir kiţiliđi vardý. Zaman
zaman baţkalarýnýn tekerine çomak sokardý.

00:11:10.474 --> 00:11:15.590
Yani dünyayla karţýlýklý olarak
iyi geçinememe sýkýntýsý vardý.

00:11:18.860 --> 00:11:22.553
Aaron liseye girdikten sonra
bir hayli sýkýlmýţtý.

00:11:22.578 --> 00:11:26.173
Verilen dersleri, öđretmenleri
pek sevememiţti. O

00:11:26.198 --> 00:11:29.951
zaten bilgiye nasýl ulaţacađýný
biliyordu."Geometri

00:11:29.976 --> 00:11:33.631
öđrenmek için okula gitmeme
gerek yok ki, geometri

00:11:33.656 --> 00:11:37.566
kitabýný okusam kafi. Amerikan
tarihini onlarýn bakýţ

00:11:37.591 --> 00:11:41.331
açýsýyla öđrenmek istemiyorum,
bak burada üç farklý

00:11:41.356 --> 00:11:44.903
tarih cildi var, onlarý
okurum daha iyi. Onlarla

00:11:44.928 --> 00:11:49.054
ilgilenmiyorum, ben Web ile
ilgileniyorum" kafasýndaydý.

00:11:49.078 --> 00:11:53.307
"Okuldan bayađý bunalmýţtým.
Öđretmenler ne anlattýklarýný

00:11:53.332 --> 00:11:56.748
bilmiyordu. Otoriter ve
kontrolcü bir tavýrlarý

00:11:56.773 --> 00:12:00.344
vardý. Ödevler öylesine veriliyordu.
Zaman geçsin

00:12:00.369 --> 00:12:03.701
diye iţ yapýlýyordu. Ben
de eđitimin tarihiyle

00:12:03.726 --> 00:12:07.256
ilgili kitaplar okumaya
baţladým; ţimdiki sistem

00:12:07.281 --> 00:12:10.859
nasýl geliţtirilmiţti,
alternatifleri neydi, ayný

00:12:10.884 --> 00:12:14.197
bilgileri geviţ getirmektense
nasýl gerçekten

00:12:14.222 --> 00:12:17.823
öđrenebilirlerdi. Bu da
beni sorgulamalara itti."

00:12:17.847 --> 00:12:23.347
..."Bulunduđum okulu sorgulayýnca, onu inţa
eden toplumu da sorgulamaya baţladým. Böyle

00:12:23.372 --> 00:12:28.621
bir eđitimle girilen ţirketleri sorguladým.
Tüm bu yapýyý kuran devleti sorguladým."

00:12:28.645 --> 00:12:31.608
En tutkulu olduđu konulardan biri de telif haklarýydý,
özellikle ilk baţlarda.

00:12:31.632 --> 00:12:39.295
Telif haklarý, yayýmcýlýk ve okuyucular
için hep bir yük olmuţtur. Gerçi, aţýrý

00:12:39.320 --> 00:12:46.407
bir yük deđildir. Ýnsanlarýn cebine
para girmesi için makul bir oluţumdu.

00:12:46.431 --> 00:12:53.839
Aaron'ýn neslinin maruz kaldýđý sýkýntý ise
bu antik telif sistemi ve inţa ettiđimiz

00:12:53.864 --> 00:13:01.270
bu muhteţem ţey, Ýnternet'in çarpýţmasýydý.
Bu çarpýţmadan bize kalan da kaos oldu.

00:13:01.929 --> 00:13:04.687
Sonrasýnda Harvard'da hukuk
profesörü olan Lawrence

00:13:04.712 --> 00:13:07.286
Lessig ile tanýţtý. Kendisi
o sýralar anayasa mahkemesinde

00:13:07.311 --> 00:13:10.175
telif haklarýna karţý mücadele
etmekteydi. Genç Aaron

00:13:10.200 --> 00:13:12.851
bu duruţmayý dinlemek üzere
Washington'a uçmuţtu.

00:13:12.875 --> 00:13:19.455
"Ben Aaron Swartz. Buraya
Eldred* argümanýna tanýk olmaya

00:13:19.480 --> 00:13:25.808
geldim." "Neden ta Chicago'dan
argüman dinlemeye buraya

00:13:25.833 --> 00:13:33.268
geldin?" "Bu zor bir soru. Çünkü..
bilmem... anayasa mahkemesini

00:13:33.293 --> 00:13:39.469
ve bu kadar meţhur bir davayý
canlý izlemek istedim."

00:13:42.195 --> 00:13:45.825
Lessig, ayný zamanda telif
haklarýnýn internete yansýmasýnda

00:13:45.850 --> 00:13:49.062
yeni bir yol da açmaktaydý.
Ýsmi Creative Commons idi.

00:13:49.086 --> 00:13:53.943
Creative Commons'ýn ardýnda çok basit bir fikir
var. Yaratýcýlara, eserlerine imza atarken

00:13:53.968 --> 00:13:56.636
kendilerinin de sahip
olduđu özgürlük fikirlerine

00:13:56.661 --> 00:13:58.954
özen gösterebilecekleri
bir yöntem vermek.

00:13:58.978 --> 00:14:02.597
Yani telif hakký, "bütün
haklarý saklýdýr" derken,

00:14:02.622 --> 00:14:05.932
CC "bazý haklarý saklýdýr" ţiarýdýr.
"Eserimle

00:14:05.957 --> 00:14:09.117
ţunlarý ţunlarý yapabilirsin,
ama bazýlarýný

00:14:09.142 --> 00:14:12.792
yaparken izin almalýsýn"
demenin basit bir yoludur.

00:14:12.816 --> 00:14:18.597
Aaron'ýn rolü de bilgisayar kýsmýydý,
lisanslarý nasýl makinelerin

00:14:18.622 --> 00:14:23.539
üzerinde iţlem yapabileceđi
basitliđe indirgeyebilirdik.

00:14:23.563 --> 00:14:26.541
Ýnsanlar "Neden spesifikasyonlarý
15 yaţýnda bir

00:14:26.566 --> 00:14:29.459
çocuđa yazdýrýyorsunuz,
bu büyük bir hata" gibi

00:14:29.484 --> 00:14:35.076
tepkiler verdi. O ise yapýlacak en büyük hatanýn
o çocuđa aldýrmamak olacađý kanaatindeydi.

00:14:35.760 --> 00:14:41.023
Gövdesinin kürsüden görünebileceđi uzunlukta
bile deđildi. Ţu hareketli kürsülerden

00:14:41.048 --> 00:14:46.378
de olmadýđý için ekraný açtýđýnda yüzünün
görünmediđi gülünç bir hale gelmiţti.

00:14:46.402 --> 00:14:51.399
"Web sitemize girdiđinizde Lisans
Seç'e týklýyorsunuz. Size seçenekler

00:14:51.424 --> 00:14:56.044
sunuyor, ne anlama geldiklerini açýklýyor.
Üç basit soru soruyor;

00:14:56.069 --> 00:15:00.924
Atýf gerekliliđi istiyor musun?
Ticari kullanýma izin veriyor musun?

00:15:00.949 --> 00:15:05.241
Eserinin üzerinde deđiţiklik
yapýlmasýna izin veriyor musun?

00:15:05.265 --> 00:15:12.257
Yetiţkinlerin, O'na da yetiţkin gibi davrandýđýný
gördüđümde ţoke olmuţtum. Aaron, bir

00:15:12.282 --> 00:15:19.491
salon dolusu seyircinin karţýsýna geçip Creative
Commons için oluţturduđu bir platformdan

00:15:19.516 --> 00:15:26.026
bahsetmeye baţlamýţtý. Ve hepsi ađzýnýn
içine bakýyordu. Arkada oturup küçük bir

00:15:26.051 --> 00:15:32.721
çocuđu neden dinlediklerini sorguluyordum.
Sanýrým ne olup bittiđini anlamamýţtým.

00:15:32.745 --> 00:15:36.265
Eleţtirmenler, sanatçýlarýn para
kazanmasý adýna pek faydasý

00:15:36.290 --> 00:15:39.842
olmadýđýný söyleseler de, Creative
Commons bir hayli baţarýlý

00:15:39.867 --> 00:15:43.155
oldu. Sadece Flickr'da bile
200 milyonun üzerinde insan,

00:15:43.180 --> 00:15:46.814
eserlerinde Creative Commons
lisanlarýndan birini kullanmakta.

00:15:46.838 --> 00:15:52.095
Teknik yetilerini kullanarak
katký yapmýţ olsa da,

00:15:52.120 --> 00:15:56.860
bu onun için sadece teknik
bir mesele deđildi.

00:15:57.157 --> 00:16:01.204
Aaron, kiţisel blogunda açýk bir
ţekilde sýk sýk dile getirirdi.

00:16:01.229 --> 00:16:04.567
"Bir çok ţey üzerine derin
düţünürüm, ve diđerlerinin

00:16:04.592 --> 00:16:08.067
de bunu yapmasýný isterim." .
.."Fikirler için çalýţýr,

00:16:08.092 --> 00:16:11.914
insanlardan öđrenirim. Ýnsanlarý dýţlamam.
Mükemmelliyetçiyim,

00:16:11.939 --> 00:16:15.379
fakat bunun yayýmlamanýn önüne
geçmesine müsade etmem.

00:16:15.404 --> 00:16:19.131
Eđitim ve eđlence haricinde
benim üzerimde etkisi olmayacak

00:16:19.156 --> 00:16:22.283
ţeylerle vakit kaybetmem.
Herkesle arkadaţ olmaya

00:16:22.308 --> 00:16:25.871
çalýţýrým, fakat beni ciddiye
almadýđýnýzda öfkelenirim.

00:16:25.895 --> 00:16:30.932
Kin tutmam çünkü yapýcý olmaz.
Fakat tecrübelerimden öđrenirim.

00:16:30.957 --> 00:16:35.048
Dünyayý daha iyi bir yer
haline getirmek istiyorum."

00:16:40.681 --> 00:16:45.621
2004 yýlýnda Swartz Highland Park'tan ayrýlýr ve Stanford Üniversitesi'ne girer.

00:16:45.645 --> 00:16:52.622
Ülseratif Kolit hastalýđýndan muzdaripti.
Ýlaçlarýný düzgün almamasýndan endiţe ediyorduk.

00:16:52.646 --> 00:16:58.552
Hastaneye kaldýrýlýrdý ve her gün hap kokteyli
içmesi gerekirdi. O haplardan biri steroid

00:16:58.577 --> 00:17:04.021
idi, bu da büyümesini durdurdu. Bu yüzden
kendini diđerlerinden farklý hissediyordu.

00:17:04.046 --> 00:17:09.477
Aaron, Stanford'a bilim insaný olmak
üzere girdi ve karţýsýnda çok

00:17:09.502 --> 00:17:14.664
baţarýlý lise öđrencileri için
çocuk bakýcýlýđý yapýlan bir

00:17:14.689 --> 00:17:20.240
program buldu. Bu kiţiler dört yýl
sonra endüstriye önderlik edecek

00:17:20.265 --> 00:17:25.655
kimselerdi, %1'lik kýsým yani. Ve
bana kalýrsa bu onu delirtmiţti.

00:17:25.679 --> 00:17:31.390
2005 yýlýnda, sadece bir yýl sonra,
Aaron'a bir iţ teklifi geldi. Paul

00:17:31.415 --> 00:17:36.794
Graham öncülüđündeki Y Combinator
isminde bir giriţim ţirketiydi.

00:17:36.818 --> 00:17:41.178
Bir web sitesi fikrim var demiţti, ve
Paul Graham O'nu "Tabi neden olmasýn"

00:17:41.203 --> 00:17:46.276
diyecek kadar sevmiţti. Okulu sallayýp
yeni bir apartman dairesine taţýndý.

00:17:46.300 --> 00:17:52.289
Burasý, Aaron'ýn dairesiydi. Babamýn
evi ayarlamanýn ne kadar zor

00:17:52.314 --> 00:17:58.630
olduđundan bahsettiđini anýmsýyorum,
zira kredisi yoktu ve üniversite terkti.

00:17:58.654 --> 00:18:04.195
Aaron ţu an salon olan yerde kalýyordu.
Duvardaki posterlerden bazýlarý

00:18:04.220 --> 00:18:09.529
ondan kalma, kütüphane de öyle. Baţka
kitaplar da var, çođu Aaron'ýn.

00:18:11.878 --> 00:18:15.326
Aaron'ýn Y-Combinator sitesinin
ismi infogami idi. Ýnternet sitesi

00:18:15.351 --> 00:18:18.671
yapmak için kullanýlacak bir araç.
Fakat site kullanýcý bulmakta

00:18:18.696 --> 00:18:21.938
güçlük çekiyordu. Nihayetinde
Aaron, sitesini, yardýma ihtiyaç

00:18:21.963 --> 00:18:25.101
duyan bir baţka Y-Combinator
projesi ile birleţtirdi.

00:18:25.125 --> 00:18:30.825
reddit ismindeki projeye Steve Huffman ve
Alexis Ohanian öncülük etmekteydi.

00:18:30.949 --> 00:18:33.563
"...Her ţeye sýfýrdan baţlamýţtýk.
Kullanýcýsý, parasý

00:18:33.588 --> 00:18:35.986
ya da kodu yoktu. Gün be
gün büyüyerek çok popüler

00:18:36.011 --> 00:18:38.672
bir site haline geldi. Yavaţlama
eđilimi göstermiyordu.

00:18:38.697 --> 00:18:40.976
Baţta bin kullanýcýmýz
vardý, sonra onbin oldu.

00:18:41.000 --> 00:18:43.274
20 bin derken aldý baţýný gitti.

00:18:43.889 --> 00:18:50.961
reddit devasa bir hal aldý, internette geek bir köţe oldu.

00:18:52.443 --> 00:19:00.007
Bol miktarda mizah ve sanat vardý.
Kullanýcýlar siteye üţüţmeye baţlamýţtý,

00:19:00.032 --> 00:19:07.694
ve bir çođu sabah bilgisayarýný açtýđýnda
haberleri okuduđu ilk yer yapmýţtý.

00:19:07.718 --> 00:19:12.474
Bazý noktalarda reddit kaosun
sýnýrýnda diyebiliriz.

00:19:12.499 --> 00:19:16.332
Bir yanda insanlarýn
siyaset, teknoloji ve

00:19:16.357 --> 00:19:20.799
haberleri tartýţtýđý bir
mecrayken diđer yanda iţ

00:19:20.824 --> 00:19:25.443
yerine uygun olmayan,
saldýrgan materyallere de sahip.

00:19:25.467 --> 00:19:30.891
Troller'e ev sahipliđi yapan bazý
subreddit'ler de var. Bu yüzden bazý

00:19:30.916 --> 00:19:36.645
tartýţmalara da meydan veren bir yer
diyebiliriz. Kaosun kýyýsýnda duruyor.

00:19:36.669 --> 00:19:39.606
reddit, bir süre sonra
kurumsal dergi devi Conde

00:19:39.631 --> 00:19:42.747
Nast'ýn gözüne takýlýr.
Siteyi satýn almak isterler.

00:19:42.771 --> 00:19:47.098
Miktarýn ne kadar olduđunu soruyorsanýz,
babamýn "Bu kadar çok parayý nerede

00:19:47.123 --> 00:19:51.201
tutmalýyým?" gibi sorulara maruz
kalacađý kadar diyelim. -Çok para yani?

00:19:51.226 --> 00:19:53.333
-Bi'hayli çok.

00:19:54.248 --> 00:20:00.128
Büyük ihtimalle, bir milyon dolardan fazla.
Ama tam olarak bilmiyorum.

00:20:00.152 --> 00:20:03.414
O esnada kaç yaţýnda?
-19,20

00:20:05.284 --> 00:20:09.023
Bu dairedeydi. Bundan
önceki koltuklarda oturup,

00:20:09.048 --> 00:20:12.761
reddit ile uđraţýyorlardý.
reddit'i sattýklarýnda

00:20:12.786 --> 00:20:16.711
devasa bir parti verdiler,
ertesi gün California'ya

00:20:16.736 --> 00:20:19.980
uçtular ve anahtarlarý
da bana býraktýlar.

00:20:24.297 --> 00:20:27.089
Ţimdi düţününce biraz komik.
Çünkü ţirketini satmýţtý

00:20:27.114 --> 00:20:29.985
ve aramýzdaki en zenginin o
olduđunu varsayýyorduk. Ama

00:20:30.010 --> 00:20:32.776
O ayakkabý kutusu boyutlarýnda
bir odayý tercih etti

00:20:32.801 --> 00:20:35.565
ve bu kadarý yeterli dedi.
Bir gardoptan halliceydi.

00:20:35.589 --> 00:20:42.067
Pahalý ývýr zývýra para harcamasý imkansýzdý.

00:20:42.091 --> 00:20:47.851
"Apartman dairesinde yaţamayý seviyorum,
ţatafatlý bir malikaneye niye para harcayayýmki"

00:20:47.876 --> 00:20:51.106
demiţti, "Kot, T-shirt
giymeyi seviyorum bu yüzden

00:20:51.131 --> 00:20:54.107
yeni kýyafetlere de para
harcamaya gerek yok."

00:20:55.307 --> 00:20:59.471
Swartz için önemli olan ţey, internet trafiđinin akýţýydý. Dikkatimizi yöneten ţey neydi?

00:21:00.095 --> 00:21:04.588
Yayýnlamanýn eski yöntemlerinde hava
dalgalarýndaki limitle sýnýrlýydýnýz. Anten ile

00:21:04.613 --> 00:21:08.922
en fazla 10 T.V kanalýna yayýn verebilirdiniz.
Kablolu ile dahi 500 kadar yeriniz

00:21:08.947 --> 00:21:13.533
olurdu. Oysa internette herkesin kendine ait
bir kanalý vardýr, isteyen herkes kendine

00:21:13.558 --> 00:21:17.802
blog, Myspace sayfasý açabilir. Herkesin
kendini ifade edebileceđi bir yer olur.

00:21:17.826 --> 00:21:20.321
Bu yüzden artýk problem
kimin hava dalgalarýna

00:21:20.346 --> 00:21:22.923
eriţimi olduđu deđildir;
problem insanlarý bulma

00:21:22.948 --> 00:21:25.469
yöntemlerine kimin hükmettiđidir.
Gücün, Google

00:21:25.494 --> 00:21:27.884
gibi sitelerin tekeline
geçtiđini görürsünüz.

00:21:27.908 --> 00:21:31.629
Ýnternet üzerinde nereye gitmek
istediđinizi söyleyen bekçilerdir bunlar.

00:21:31.654 --> 00:21:34.193
Haberleri ve bilgiyi nereden
temin edebileceđinizi

00:21:34.218 --> 00:21:37.738
gösterirler. Yani artýk belli bir
zümrenin konuţma ayrýcalýđý yoktur,

00:21:37.763 --> 00:21:41.080
herkes bu ayrýcalýđa sahiptir.
Sorun, kimin sesinin duyulduđudur.

00:21:45.248 --> 00:21:48.597
Böylece Conde Nast'te çalýţmak
üzre San Fransisco'ya geldi.

00:21:48.622 --> 00:21:51.945
Ofise girdiđinde, içine bir
sürü bok püsürün yüklendiđi bir

00:21:51.970 --> 00:21:55.597
bilgisayar verirler. Üzerine baţka
bir ţey yükleyemezsin derler,

00:21:55.622 --> 00:21:59.024
ki geliţtiriciler için rezaletin
bayrak tutaný bir durumdur.

00:21:59.048 --> 00:22:02.936
Ýlk günden itibaren bu ţeylerden dert yanmaya baţladý.

00:22:05.518 --> 00:22:09.031
Gri duvarlar, gri masalar, gri ses.
Geldiđim ilk günden itibaren

00:22:09.056 --> 00:22:12.760
katlanmasý güç bir yerdi. Öđle
yemeđinde kendimi tuvalete kilitleyip

00:22:12.785 --> 00:22:16.323
ađlamaya baţladým. Býrak iţ yapmayý,
kulađýmda výzýldayýp duran

00:22:16.348 --> 00:22:20.266
birileri olduđu sürece akýl sađlýđýmý
koruyabileceđimi dahi sanmýyorum.

00:22:21.621 --> 00:22:25.681
Ýţini bitirebilen baţka kimse de yok gibi.
Herkes sürekli bizim odamýza gelip takýlýyor,

00:22:25.706 --> 00:22:29.720
sohbet ediyor ya da Wired incelemesi için
kurulan oyun sistemini denemeye davet ediyor.

00:22:32.959 --> 00:22:40.876
O'nun siyasi tatta farklý tutkularý vardý.
Silikon Vadisi'nde ise

00:22:40.901 --> 00:22:47.693
teknik aktiviteyi, siyasi amaçlar
için kullanmak gibi bir kültür yoktu.

00:22:47.900 --> 00:22:49.713
Aaron kurumsal bir firmada
çalýţmaktan nefret ediyordu. Hepsi

00:22:49.737 --> 00:22:53.977
böyle hissediyordu, ama Aaron
katlanmayan tek kiţi oldu.

00:22:54.002 --> 00:22:57.943
Böylece Aaron hiç iţe
uđramayarak kendini kovdurdu.

00:23:01.413 --> 00:23:05.327
Söylenene göre sýkýntýlý bir ayrýlýktý.
Hem Steve Huffman

00:23:05.352 --> 00:23:09.062
hem de Alexis Ohanian belgesel
için röportajý reddetti.

00:23:09.364 --> 00:23:20.470
Ýţ dünyasýný reddetti. Bu seçimle ilgili
hatýrlamamýz gereken önemli ţeylerden biri de,

00:23:20.495 --> 00:23:25.900
giriţimcilik kültürünü býraktýđýnda,
O'nu meţhur eden, sevdiren

00:23:25.925 --> 00:23:31.498
ţeyleri hayranlarýný hayal kýrýklýđýna
uđratmak pahasýna býraktý.

00:23:31.522 --> 00:23:37.360
Olmasý gereken yere varmýţtý.
Bok dađýna týrmanýp gül

00:23:37.385 --> 00:23:43.306
dikerken, koku alma duyusunu
yitirdiđini itiraf edecek

00:23:43.331 --> 00:23:49.709
kadar özfarkýndalýđa sahipti.
Orada oturup göründüđü kadar

00:23:49.734 --> 00:23:55.570
kötü olmadýđýný iddia
etmektense tekrar aţađýya indi.

00:23:55.594 --> 00:23:57.594
Bu çok iyi birţeydi.

00:23:58.020 --> 00:24:06.680
Aaron programlamayý hep büyü gibi gördü, normal
insanlarýn yapamayacađý ţeyleri yapmaktý.

00:24:06.705 --> 00:24:14.980
Büyülü güçlerin olsaydý onlarý iyilik için
mi kullanýrdýn, yoksa dađlar kadar para mý?

00:24:15.425 --> 00:24:18.701
Swartz, çocukluđunda
tanýţtýđý bir vizyonerden,

00:24:18.726 --> 00:24:22.113
WWW'in mucidi Tim
Berners-Lee'den ilham alýyordu.

00:24:22.137 --> 00:24:28.934
90'lý yýllarda, Berners-Lee 20.Yüzyýl'ýn
en karlý icatlarýndan birinin üzerinde

00:24:28.959 --> 00:24:35.501
oturmaktaydý. Fakat bu icattan para
kazanmak dururken, bunu ücretsiz dađýttý.

00:24:36.290 --> 00:24:40.940
WWW'in bugünkü varlýđýnýn tek sebebi budur.

00:24:41.458 --> 00:24:48.777
Aaron, kesinlikle, Tim'den derinden etkilenmiţti.
Tim internetin ilk yýllarýndaki en seçkin

00:24:48.802 --> 00:24:55.960
dehalarýndan biriydi, ve asla satýp gitmedi.
Milyarlarca dolar kazanmakla hiç ilgilenmedi.

00:24:55.984 --> 00:25:02.108
Özgür býrakýlmasaydý, bugün kocaman
tek bir web yerine bir çok küçük web

00:25:02.133 --> 00:25:08.424
olurdu; bu ţekilde iţleyemezdi çünkü
bir web'den diđerine geçiţ yapamazdýn.

00:25:10.095 --> 00:25:14.007
Düzgün çalýţmasý için
kritik kütleye ulaţmasý

00:25:14.032 --> 00:25:17.942
gerekliydi, yani tüm
gezegen olmadan olamazdý.

00:25:17.774 --> 00:25:20.374
(sakallý olan Richard M. Stallman reis)

00:25:22.627 --> 00:25:28.917
Dünya'yý olduđu gibi kabullenmemenin çok
önemli olduđunu düţünüyorum. Sana verilene

00:25:28.942 --> 00:25:35.805
eyvallah demek, yetiţkinlerin, ailenin
söylediklerine uymak yerine her zaman sorgulamalýsýn

00:25:35.830 --> 00:25:42.158
bence. Her ţeyi sorgularým, bilimsel yöntemle
yaklaţýrým, öđrendiklerin geçicidir ve

00:25:42.183 --> 00:25:45.830
deđiţime açýktýr; yeni
bulgularla çürütülebilir.

00:25:45.855 --> 00:25:49.105
Bence ayný yöntem topluma
da uygulanabilir.

00:25:49.129 --> 00:25:54.365
Temelinde gerçekten ciddi
sorunlar olduđunu gördüđümde,

00:25:54.390 --> 00:25:58.596
görmezden gelmenin mümkün
olmadýđýný anladým.

00:26:02.966 --> 00:26:13.483
Birlikte çok vakit geçirmeye baţladýk, arkadaţçaydý.
Saatlerce sohbet ederdik.

00:26:14.356 --> 00:26:19.255
Bakýnca, benimle flört ettiđini anlamýţ
olmam gerekliydi diyorum. Galiba

00:26:19.280 --> 00:26:24.044
"Bu kötü bir fikir ve imkansýz" diye
düţünüp olmuyormuţ gibi davrandým.

00:26:25.216 --> 00:26:32.695
Evliliđim dađýlýyordu, gidecek yerim yoktu;
böylece ev arkadaţý olduk. Kýzýmý da götürdüm.

00:26:32.720 --> 00:26:36.624
Taţýndýk ve evi döţedik,
son derece huzurluydu.

00:26:36.649 --> 00:26:40.715
Uzun süredir huzurum yoktu,
buna ihtiyacým vardý.

00:26:46.384 --> 00:26:55.925
Çok ama çok yakýndýk. Romantik
iliţkimizin baţlangýcýndan itibaren

00:26:55.950 --> 00:27:04.066
sürekli temas halindeydik. Ama
ikimiz de zor insanlardýk.

00:27:04.806 --> 00:27:07.949
Ally Mcbeal vari bir
tartýţmada bir fon ţarkýsý

00:27:07.974 --> 00:27:10.788
olduđunu itiraf etti.
Onu çalmaya zorladým.

00:27:12.301 --> 00:27:20.412
Fiona Apple'dan Extraordinary Machine'miţ.
Sanýrým ţarkýnýn

00:27:20.437 --> 00:27:28.141
sýkýţmýţlýđýyla birlikte umut
da barýndýran havasýndandý.

00:27:36.870 --> 00:27:44.053
Bir çok açýdan, Aaron hayata
muazzam bir iyimserlikle bakardý.

00:27:44.078 --> 00:27:48.295
Öyle hissetmese bile
öyle davranýrdý.

00:27:52.955 --> 00:27:59.115
-Napýyorsun? -Flickr'da artýk video da var.

00:27:59.930 --> 00:28:04.743
Swartz, enerjisini, kamusal bilgiye eriţime
dair bir çok yeni projeye harcýyordu.

00:28:04.768 --> 00:28:08.426
Bunlardan biri de hesap sorulabilirlik
sitesi Watchdog.net idi.

00:28:08.451 --> 00:28:10.622
Bir de Open Library
(Açýk Kütüphane).

00:28:10.646 --> 00:28:16.596
Açýk Kütüphane projesine openlibrary.org üzerinden
eriţebilirsiniz. Altýndaki fikir de, her

00:28:16.621 --> 00:28:22.288
kitaba ait bir wiki, düzenlenebilir bir sayfa,
adamak. Böylece ţu ana kadar yayýnlanmýţ

00:28:22.313 --> 00:28:28.069
bütün kitaplar için, içinde yayýmcý, satan
yerler, bulunduđu kütüphaneler gibi bilgilere

00:28:28.094 --> 00:28:31.197
eriţip satýn almak, ödünç
almak ya da incelemek

00:28:31.222 --> 00:28:34.107
için kullanabileceđiniz
linkler koyulabilir.

00:28:34.131 --> 00:28:37.830
Kütüphaneleri çok severim.
Yeni bir ţehre geldiđinde

00:28:37.855 --> 00:28:42.297
kütüphaneleri araţtýran o adam benim.
Açýk Kütüphane'nin hayali

00:28:42.322 --> 00:28:46.148
de bu, kitaptan kitaba, insana,
yazara, oradan konuya,

00:28:46.173 --> 00:28:50.253
fikre sýçrayabileceđiniz,
kütüphanelerde gömülüp kayýplara

00:28:50.278 --> 00:28:54.117
karýţmýţ bu bilgi zenginliđine
kolayca ulaţabilmek. Bu

00:28:54.142 --> 00:28:57.955
çok önemli çünkü kitaplar
kültürel mirasýmýz. Kitaplar

00:28:57.980 --> 00:29:01.957
insanlarýn yazýmda kullandýđý
ţeyler; ve tüm bunlarý bir

00:29:01.982 --> 00:29:05.819
ţirketin tekeline býrakamayýz.
Korkutucu bir durum bu.

00:29:07.092 --> 00:29:13.688
Kamu alanýna, kamusal eriţimi nasýl
getirebilirsiniz? Kulađa basit gelebilir ama

00:29:13.713 --> 00:29:20.447
kamusal alana kamunun eriţimi yoktur. Kamusal
alan, herkes tarafýndan eriţilebilir

00:29:20.472 --> 00:29:26.498
olmalýdýr, fakat kilit altýndadýr.
Birileri gelip keyfini çýkartmak ister

00:29:26.523 --> 00:29:33.362
ihtimaline karţý etrafý makinalý tüfekler
ve siperlerle çevrilmiţ bir park gibidir.

00:29:33.386 --> 00:29:37.984
Aaron'ýn özellikle ilgilendiđi
konulardan biri de, kamusal alana

00:29:38.009 --> 00:29:42.748
kamusal eriţim getirmekti. Onu bu
kadar çok belaya sokan ţey buydu.

00:29:46.574 --> 00:29:53.790
A.B.D'de Federal Mahkeme kayýtlarýna ulaţmaya çalýţýyordum.

00:29:54.777 --> 00:29:58.333
Anlaţýlmaz bir sistemle
karţý karţýya kaldým.

00:29:58.358 --> 00:30:01.966
Açýlýmý Elektronik Mahkeme
Kayýtlarýna Kamusal

00:30:01.991 --> 00:30:08.870
Eriţim olan PACER diye bir sistemdi. Google'da
arama yaparken Carl Malamud'a denk geldim.

00:30:08.894 --> 00:30:15.920
ABD'de yasal materyallere eriţim, yýllýk 10
milyar dolarlýk bir ticaret. PACER, inanýlmaz

00:30:15.945 --> 00:30:19.601
menfur bir devlet hizmeti.
Sayfa baţý 10 sent,

00:30:19.626 --> 00:30:23.180
görüp görebileceđiniz en ölü kod.
Hiç bir ţey

00:30:23.205 --> 00:30:30.071
arayamazsýn, sýk kullanýlanlara atamazsýn,
kredi kartýn olmalýdýr ve bunlar kamuya ait

00:30:30.096 --> 00:30:33.568
kayýtlardýr. Amerikan
yerel mahkemeleri çok

00:30:33.593 --> 00:30:37.592
önemlidir, dava takiplerimizin
çođu burada baţlar.

00:30:37.616 --> 00:30:42.331
Telif davalarý, patent davalarý, bin
bir türlüsü. Öđrenciler, gazeteciler,

00:30:42.356 --> 00:30:47.234
vatandaţlar, avukatlar; hepsi PACER
sistemine eriţmek durumundadýr, ve sistem

00:30:47.259 --> 00:30:51.754
her adýmda onlarla kavga eder. Sýradan
insanlar, altýn American Express

00:30:51.779 --> 00:30:56.460
kartý olanlar kadar rahat eriţemezler,
adalete eriţimde bir nevi vergidir.

00:30:58.260 --> 00:31:02.646
Yasalar, demokrasimizin
iţletim sistemidir, ve görmek

00:31:02.671 --> 00:31:07.032
için para vermen gerekmesi?
Bu pek demokrasi sayýlmaz.

00:31:07.056 --> 00:31:12.027
Yýlda yaklaţýk 120 milyon
dolar kazanýyorlar. Ve kendi

00:31:12.052 --> 00:31:16.389
kayýtlarýna göre maliyeti
buna yakýn bile deđil.

00:31:16.413 --> 00:31:23.583
Hatta, yasadýţý. 2002 yýlýnýn
e-devlet kanununa göre, mahkemeler

00:31:23.608 --> 00:31:31.439
maliyeti karţýlamak üzre yalnýzca
gerektiđi miktarda ücret alabilirler.

00:31:34.941 --> 00:31:39.086
Public.Resource.Org'un kurucusu
Malamud, PACER ücretlerine

00:31:39.111 --> 00:31:42.739
protesto etmek istedi. PACER
Geri Dönüţüm Projesini

00:31:42.764 --> 00:31:46.698
baţlattý. Böylece insanlar,
ücretini verip indirdikleri

00:31:46.723 --> 00:31:50.867
dökümanlarý bu ücretsiz
veritabanýnda paylaţabileceklerdi.

00:31:50.891 --> 00:31:55.709
Meclis, PACER iţletmecilerini kamu
eriţimi üzerinden topa tutuyordu.

00:31:55.734 --> 00:31:59.270
Bunun üzerine ülke çapýnda
17 kütüphanede, PACER'a

00:31:59.295 --> 00:32:03.274
ücretsiz eriţim sađlayan bir
sistem kurdular. Her 57.000

00:32:03.299 --> 00:32:07.557
kilometre kareye bir kütüphane yani.
Pek kullanýţlý deđildi.

00:32:07.756 --> 00:32:14.829
"Herkesi Flash Bellek Kuvvetleri'ne katýlmaya
davet ediyorum. Kütüphanelerdeki veritabanýný

00:32:14.854 --> 00:32:21.057
indirin ve PACER Geri Dönüţüm Projesi'ne
yükleyin." Ýnsanlar kütüphanelere gidip

00:32:21.082 --> 00:32:27.578
dökümanlarý belleklere yüklediler ve bana
yolladýlar. Aslýnda bu bir geyikti, sitede

00:32:27.603 --> 00:32:34.175
Flash Bellek Kuvvetleri linkine týkladýđýnýzda
Oz Büyücüsünden bir sahne açýlýyordu."

00:32:35.352 --> 00:32:41.138
Ama tabiki Steve Schultze ve Aaron beni
arayýp, Flash Bellek Kuvvetleri'ne

00:32:41.163 --> 00:32:47.236
katýlmak istiyoruz dediler. O sýralarda
bir konferansta Aaron'la karţýlaţtým.

00:32:47.261 --> 00:32:52.577
"Bu, bir çok farklý kiţinin el
birliđiyle yapmasý gereken bir ţey."

00:32:52.602 --> 00:32:57.995
Ben de ona yaklaţtým ve PACER sorununa
müdahale etmemiz gerek dedim.

00:33:00.388 --> 00:33:04.510
Schultze, kütüphanelerdeki sistemden
otomatik olarak veri çekebilen

00:33:04.535 --> 00:33:08.087
bir program geliţtirmiţti bile.
Swartz da göz atmak istedi.

00:33:08.111 --> 00:33:12.709
Ben de ona kodu gösterdim,
ne olacađýný bilmiyordum.

00:33:12.734 --> 00:33:16.179
Sonradan anlaţýldýki,
Aaron konferansýn

00:33:16.204 --> 00:33:23.467
son bir kaç saati boyunca çekildiđi köţede
kodu geliţtiriyormuţ. Ayný zamanda da bu

00:33:23.492 --> 00:33:30.953
kütüphanelerden birinin yakýnýnda oturan bir
arkadaţýný, programýn düzenlenmiţ halini

00:33:30.978 --> 00:33:38.611
test etmeye ikna etmiţ. Tabi mahkemedeki bazý
insanlar bir problem olduđunu anlamýţlar.

00:33:38.635 --> 00:33:43.686
"...Veriler akmaya baţlamýţtý.
Kýsa bir zamanda 760gb

00:33:43.711 --> 00:33:48.012
boyutunda 20 milyon sayfa
PACER dökümaný birikti."

00:33:48.934 --> 00:33:52.643
Deneme kütüphanelerinden
elde ettiđi bilgilerle,

00:33:52.668 --> 00:33:56.049
Swartz bu devasa arţivi
paralel yüklemelerle

00:33:56.074 --> 00:33:59.706
kaydetmeye baţladý.
Yaklaţýk 2.7 milyon mahkeme

00:33:59.731 --> 00:34:03.968
belgesini elde etmiţti,
neredeyse 20 milyon sayfa yazý.

00:34:03.992 --> 00:34:08.780
Pilot eriţim projesini yöneten
insanlarýn 20 milyon gibi bir rakam

00:34:08.804 --> 00:34:14.449
beklemediklerini kabul ediyorum. Ama bir
bürokratý ţaţýrtmak yasadýţý deđildir.

00:34:14.473 --> 00:34:20.489
"Aaron ve Carl, olan biteni New York Times'a
anlatmaya karar verdi." Ayný zamanda FBI'ýn da

00:34:20.514 --> 00:34:26.333
dikkatini çekmiţlerdi. Swartz'ýn ailesinin
Ilinois'deki evini gözetlemeye baţlamýţlardý.

00:34:26.358 --> 00:34:33.647
...sonra annesinden "ARA BENÝ" yazan bir
tweet geldi. Ne olduđunu anlamadým.

00:34:33.672 --> 00:34:39.730
Nihayet Aaron'a ulaţtým. Annesi
"FBI FBI FBI" diye sayýklýyordu.

00:34:40.204 --> 00:34:46.478
Bir FBI ajaný evimizin yolundan
arabayla geçerken Aaron odasýnda mý

00:34:46.504 --> 00:34:52.754
diye kolaçan eder. O gün evdeydim
ve o adamýn evimizin yolundan bir

00:34:52.779 --> 00:34:59.007
aţađý bir yukarý gidiţini garipsediđimi
anýmsýyorum. Beţ yýl sonra

00:34:59.032 --> 00:35:05.445
bir FBI dosyasýný okurken anladým
ki evimin yolundaki o adam ajandý.

00:35:05.469 --> 00:35:09.144
Dehţete düţmüţtü.
Gerçekten korkuyordu.

00:35:09.614 --> 00:35:16.913
FBI O'nu arayýp, yanýnda avukatý olmadan bir
kafede buluţmasý için kandýrmaya çalýţtýđýnda

00:35:16.938 --> 00:35:24.236
daha da çok korkmuţtu. Eve gidip yatađýna
uzandýđýnda zangýr zangýr titrediđini söylemiţti.

00:35:25.894 --> 00:35:29.349
Ýndirmeler, mahkemlerin
devasa gizlilik ihlallerini

00:35:29.374 --> 00:35:32.671
de açýđa çýkarmýţtý. Sonuç
olarak mahkemeler bazý

00:35:32.696 --> 00:35:35.985
politikalarýný deđiţtirmek
zorunda kaldý. FBI ise

00:35:36.010 --> 00:35:39.430
soruţturmayý dava açmaksýzýn
kapatmaya karar verdi.

00:35:39.902 --> 00:35:45.812
Bugün bile ţaţýrdýđým bir konu var.
Herhangi bir insanýn, en ýrak köydeki

00:35:45.837 --> 00:35:51.643
bir ofiste çalýţan bir FBI ajanýnýn
bile, halkýn vergisini hukuku kamuya

00:35:51.668 --> 00:35:57.856
açan birine hýrsýzlýk suçlamasý için
harcamasýný aklým almýyor. Hukuku kamuya

00:35:57.881 --> 00:36:03.671
açan birisiyle uđraţan hangi insan
kendini kanun adamý olarak görebilir?

00:36:03.695 --> 00:36:09.398
Aaron, davasý için kendini tehlikeye atmýţtý.

00:36:09.422 --> 00:36:12.947
Gelir dađýlýmýndaki uçurumdan rahatsýz
olduđu için, sýrf teknolojiyle

00:36:12.972 --> 00:36:16.043
yetinmedi; farklý siyasi davalara
da kendini adamaya baţladý.

00:36:16.067 --> 00:36:19.684
[Arkadaţý] Ben meclise
girmiţtim, O'nu da yanýmýzda

00:36:19.709 --> 00:36:23.649
takýlmasý, staj yapmasý için davet ettim.
Böylece siyasi

00:36:23.674 --> 00:36:27.326
iţleyiţi öđrenebilirdi.
...yeni bir topluluđu, yeni

00:36:27.351 --> 00:36:30.861
maharetleri öđrenip siyaseti
hacklemek istiyordu.

00:36:30.885 --> 00:36:35.222
Ben evde televizyon izleyip
para kazanýrken, bir

00:36:35.247 --> 00:36:39.825
madencinin kan ter içinde
çukur kazmasý; kazmazsa o

00:36:39.850 --> 00:36:44.932
akţam evine ekmek götüremeyecek
olmasý çok saçma geliyor.

00:36:44.957 --> 00:36:48.636
Ama açýkça ortada ki
dünya saçma bir yer.

00:36:48.660 --> 00:36:53.515
Yenilikçi Deđiţim Mücadelesi Komitesi adlý
bir grubun kuruluţunda yer aldým. Yenilikçi

00:36:53.540 --> 00:36:57.812
siyaseti benimseyen ve ülkeye daha
yenilikçi bir yol açmak isteyen insanlarý

00:36:57.837 --> 00:37:02.161
organize edip, mail listelerimize ve
kampanyalarýmýza dahil ettiđimiz böylece

00:37:02.186 --> 00:37:06.399
seçimlerde yenilikçi adaylarýn seçilmesine
yardýmcý olduđumuz bir sistemdi.

00:37:06.423 --> 00:37:09.936
Elizabeth Warren'ýn senatoya
girmesini sađlayan kampanyanýn

00:37:09.961 --> 00:37:13.624
arkasýnda bu grup vardý. Halihazýrda
sistemin aptalca olduđunu

00:37:13.649 --> 00:37:17.601
düţünüyordu, fakat geldi ve sistemi
öđrenmem gerekli dedi. Zira bu

00:37:17.626 --> 00:37:21.459
sistem de herhangi bir sosyal
sistem gibi manipule edilebilirdi.

00:37:21.483 --> 00:37:26.452
Ayný zamanda kütüphane ve öđrenme
tutkusunu da bir kenara býrakmamýţtý.

00:37:26.477 --> 00:37:31.030
Akademik makaleleri yayýnlayan
kurumlarý da incelemeye baţlamýţtý.

00:37:31.208 --> 00:37:36.186
Amerika'nýn büyük üniversitelerinden
birinde olduđunuza göre geniţ

00:37:36.211 --> 00:37:41.164
bir bilimsel yayýn arţivine
eriţiminizin olduđunu varsayýyorum. Bu

00:37:41.189 --> 00:37:46.350
büyük üniversitelerin hemen hemen
hepsi JSTOR, Thomson gibi firmalara

00:37:46.375 --> 00:37:50.945
eriţim için ücretler öderken,
dünyanýn geri kalaný göremiyor bile.

00:37:50.969 --> 00:37:55.196
Bu akademik yayýnlar ve makaleler,
insanlýđýn tüm bilgi birikiminin

00:37:55.221 --> 00:37:59.797
depolandýđý online bir kütüphane. Ve
çođu, vatandaţlarýn vergisiyle ya da

00:37:59.822 --> 00:38:04.391
devletin ayýrdýđý bütçeyle ortaya çýkan
ţeyler. Fakat bunlarý okuyabilmek

00:38:04.416 --> 00:38:09.045
için Elsevier gibi yaýmcýlara çođu zaman
tekrardan ödeme yapmanýz gerekir.

00:38:09.069 --> 00:38:15.008
Lisans ücretleri o kadar yüksek ki, Amerika
yerine Hindistan'da okuyan kiţiler

00:38:15.033 --> 00:38:20.495
bu eriţime sahip deđiller. Bilimsel
mirasýmýzýn tamamýndan mahrumlar. Bu

00:38:20.520 --> 00:38:26.420
dökümanlardan bazýlarý Aydýnlanma Dönemi'nden
kalma. Birisi akademik bir yayýn

00:38:26.445 --> 00:38:32.194
ortaya çýkarttýđýnda taranýrlar ve dijital
bir ţekilde koleksiyona girerler.

00:38:32.218 --> 00:38:38.274
Bu, bize ilginç ve bilimsel iţler ortaya
çýkaran insanlardan kalan bir miras.

00:38:38.299 --> 00:38:42.156
Halka ait, ulaţýlabilir olmasý gereken bir miras.
Fakat bunun

00:38:42.181 --> 00:38:47.305
yerine kilitlenip, kar amacý güden
ţirketler tarafýndan internete

00:38:47.330 --> 00:38:52.608
koyulurlar ve onlar da edebilecekleri en
yüksek karý elde etmeye çalýţýrlar.

00:38:53.676 --> 00:39:00.250
Üniversite ya da halk tarafýndan parasý ödenen
bir araţtýrmacý, makale hazýrlar. Bütün iţ

00:39:00.275 --> 00:39:03.696
bittikten sonra, yani
asýl araţtýrma, düţünme,

00:39:03.721 --> 00:39:07.409
deney gibi süreçlerin tamamý
bittikten sonraki son

00:39:07.434 --> 00:39:11.285
aţamada araţtýrmacý telif
hakkýný bu milyar dolarlýk

00:39:11.310 --> 00:39:14.628
ţirkete teslim etmek zorundadýr.
Hasta durum.

00:39:14.653 --> 00:39:18.199
Tamamen gönüllü emek üzerine
kurulmuţ bir ekonomidir,

00:39:18.224 --> 00:39:21.506
en tepede yayýmcý ţirket
oturur ve kaymađý yer.

00:39:22.830 --> 00:39:26.468
Dolandýrýcýlýđýn dik alasý.
Ýngiltere'deki yayýmcýlardan

00:39:26.493 --> 00:39:30.194
biri geçen yýl 3 milyar dolar kar etti.
Ne vurgun ama.

00:39:30.218 --> 00:39:41.018
JSTOR, hikayede çok küçük bir rolde aslen. Her
nedense, Aaron hedef olarak JSTOR'u seçti.

00:39:41.131 --> 00:39:47.001
[Arkadaţý] Açýk eriţim ve açýk yayým
üzerine bir konferansa gitmiţti.

00:39:47.026 --> 00:39:51.110
JSTOR'dan, kim bilmiyorum,
birisine veritabanýný

00:39:51.135 --> 00:39:56.207
ebediyen açmanýn ne kadara
malolacađýný sormuţtu. 200 milyon

00:39:56.232 --> 00:40:00.970
dolar gibi Aaron'ýn da saçma
bulduđu bir rakam verdiler.

00:40:01.053 --> 00:40:04.164
Harvard'da bursla çalýţtýđýndan,
yan komţusu MIT'deki

00:40:04.189 --> 00:40:06.986
kullanýcýlarýn açýk ve
hýzlý ađýndan haberdardý,

00:40:07.011 --> 00:40:12.251
ki yakýn zamanda JSTOR'un zengin arţivine eriţim
izni de verilmiţti. Swartz, fýrsatý gördü.

00:40:12.275 --> 00:40:16.756
O kapýlarýn anahtarý elinizdeydi.
Biraz Shell Script (~kabuk

00:40:16.781 --> 00:40:20.746
betiđi) sihriyle yayýnlanmýţ
makaleleri alabilirdiniz.

00:40:20.770 --> 00:40:28.171
24 Eylül 2010'da, Swartz yeni alýnmýţ
bir laptop'ý Gary Host adýyla MIT ađýna

00:40:28.196 --> 00:40:35.122
kaydetti. Ýstemci adý olarak da
GHost_laptop kullanýldý. (Hayalet_laptop)

00:40:35.146 --> 00:40:39.493
JSTOR'u geleneksel kullanýmýyla
hackledi diyemeyiz. JSTOR

00:40:39.518 --> 00:40:43.914
veritabaný düzenliydi, bütün
dökümanlarý indirmek için çok

00:40:43.939 --> 00:40:48.322
uđraţmak gerekmiyordu; sadece
numaralar atanmýţtý. Örneđin

00:40:48.347 --> 00:40:52.506
///makale444024, makale444025
gibi gibi ilerlemekteydi.

00:40:52.530 --> 00:40:55.384
Turtayý Durmadan Al
adýnda bir python betiđi

00:40:55.409 --> 00:40:58.515
hazýrlamýţtýk, ardý ardýna
makaleleri topluyordu.

00:40:58.539 --> 00:41:02.224
Ertesi gün Hayalet_laptop
makaleleri almaya baţlar.

00:41:02.249 --> 00:41:06.193
Fakat kýsa zamanda bilgisayarýn I.P.
adresi engellenir.

00:41:06.218 --> 00:41:09.723
Tabi bu Swartz için çantada kekliktir.
Hemen I.P.

00:41:09.748 --> 00:41:12.902
adresini deđiţtirir ve
indirmeye devam eder.

00:41:12.926 --> 00:41:19.898
JSTOR ve MIT bu olayý durdurmak için farklý
adýmlar atarlar. Hafif tedbirler iţe

00:41:19.923 --> 00:41:27.386
yaramadýđýnda, JSTOR, MIT'nin tamamýný engeller.
Baktýđýnýz zaman, JSTOR veritabanýnýn

00:41:27.411 --> 00:41:34.595
etrafýnda geçen bir kedi fare oyunu gibidir.
Kedinin Aaron olduđunu söyleyebiliriz,

00:41:34.620 --> 00:41:41.119
çünkü JSTOR'daki teknisyenlerden
daha yetenekli olduđu ortada.

00:41:42.143 --> 00:41:49.255
Sonunda, Wi-Fi üzerinden uđraţmaktansa,
kilitlenmemiţ bir malzeme dolabýna girdi ve ađa

00:41:49.280 --> 00:41:56.552
direk kabloyla bađlandý. Laptop'ýný harici bir
disk ile birlikte makale indirmeye býraktý.

00:41:56.576 --> 00:42:02.618
Swarz bilmiyordu, fakat bilgisayarý
yetkililer tarafýndan bulunmuţtu.

00:42:02.643 --> 00:42:08.425
Ýndirmeyi durdurmaktansa, içeriye
güvenlik kamerasý yerleţtirdiler.

00:42:10.549 --> 00:42:16.489
Bilgisayarý, MIT binasýnýn bodrumunda
bir odada buldular. Fiţini

00:42:16.514 --> 00:42:23.435
çekebilirlerdi, gelmesini bekleyip
kimsin nesin durdur ţunu diyebilirlerdi.

00:42:23.460 --> 00:42:30.444
Ama bunlarý yapmadýlar. Bunun yerine
delil oluţturmak için düzenek kurdular.

00:42:30.469 --> 00:42:35.638
Böyle bir ţeyi videoya almanýn
tek sebebi bu olabilirdi.

00:42:38.351 --> 00:42:47.521
Ýlk görüntülerde görünen tek ţey, boţ ţiţeleri odada zulalayan bir adamdý.

00:42:53.624 --> 00:42:58.712
Fakat günler sonra Swartz'u da görüntülediler.

00:43:06.113 --> 00:43:11.490
Swartz, hard diski deđiţtiriyor.
Beţ dakika kadar

00:43:11.515 --> 00:43:16.031
karenin dýţýnda kalýyor,
sonra terkediyor.

00:43:37.549 --> 00:43:44.659
Bir gün MIT'den bisikletle evine
geçerken, polisler yolunu

00:43:44.684 --> 00:43:50.926
deđiţtirir ve peţine takýlýr.
Saldýrgan bir ţekilde

00:43:50.951 --> 00:43:57.519
yere yapýţtýrýldýđýný anlatmýţtý.
Sanki polis deđil de

00:43:57.544 --> 00:44:04.350
saldýrmak için gelen kimseler
gibi dövdüklerini söyledi.

00:44:08.876 --> 00:44:13.673
Yýkýlmýţtýk. Ailemizdeki
herhangi birinin adli takibi o

00:44:13.698 --> 00:44:18.322
kadar uzak ve anlaţýlmazdýki,
ne yapacađýmý bilemedim.

00:44:18.346 --> 00:44:26.849
Ellerindeki arama emrinde Cambridge'deki
apartman dairesi ve Harvard'daki ofisi vardý.

00:44:27.968 --> 00:44:32.654
Tutuklamadan iki gün evvel, soruţturma
JSTOR ve Cambridge'in yerel

00:44:32.679 --> 00:44:36.920
polisini aţmýţtý bile. Amerikan
Gizli Servisi görevi almýţtý.

00:44:36.944 --> 00:44:41.879
Gizli servis bilgisayar ve kredi kartý sahteciliđi
gibi ţeyleri soruţturmaya 1984 yýlýnda

00:44:41.904 --> 00:44:46.400
baţlamýţtý. Fakat 11 Eylül saldýrýlarýndan
altý hafta sonra görev alaný geniţledi.

00:44:49.391 --> 00:44:52.488
Baţkan Bush, Patriot
Yasasý'ndan faydalanarak

00:44:52.513 --> 00:44:55.744
Elektronik Suçlar Görev
Kuvvetleri'ni oluţturdu.

00:44:55.768 --> 00:44:58.898
"...Ţu an önümde bulunan yasa
tasarýsý modern teröristlerin

00:44:58.923 --> 00:45:01.426
ortaya çýkardýđý tehlikeleri
de hesaba katýyor."

00:45:01.450 --> 00:45:06.226
Gizli Servis'in kendi söylemine göre temel
görevleri ţunlardý: Ekonomik etkiye sebep

00:45:06.251 --> 00:45:10.767
aktiviteler. Organize suç örgütleri.
Yeni teknolojileri kullanan komplolar.

00:45:10.791 --> 00:45:15.761
Gizli Servis, soruţturmayý Boston savcýlýđýna teslim eder.

00:45:15.785 --> 00:45:21.256
"Bilgisayar Suçlarý Görev Ekipleri Amiri"
gibi bir unvaný olan bir adam vardý

00:45:21.281 --> 00:45:26.306
savcýlýkta. Baţka ne iţle meţguldü
bilemem ama, soruţturacak bilgisayar

00:45:26.331 --> 00:45:31.195
suçu bulamazsa manasýz bir unvan
olacađý kesin. O da balýklama atladý

00:45:31.220 --> 00:45:36.336
dosyaya, baţkasýný dahil etmedi ve
kendine sakladý. Ýţte Stephen Heymann.

00:45:36.360 --> 00:45:39.482
Savcý Stephen Heymann, Aaron
Swartz'ýn tutuklanmasýndan

00:45:39.507 --> 00:45:42.436
bu yana gözlerden uzak duruyor.
Fakat American Greed

00:45:42.461 --> 00:45:45.928
adlý televizyon programýnda yaptýđý
röportajda görebilirsiniz,

00:45:45.953 --> 00:45:48.679
bölüm Aaron'ýn tutuklandýđý
sýralarda çekilmiţti.

00:45:48.703 --> 00:45:53.990
Önceki soruţturmasý meţhur hacker Albert
Gonzalez davasýydý. Bu dava basýnýn

00:45:54.015 --> 00:45:59.208
ilgisini bi hayli çekmiţti ve övgüye
bođulmuţtu. Gonzalez, 100 milyon kadar

00:45:59.233 --> 00:46:04.893
kredi ve banka kartý numarasýný ele geçirmiţti,
ki bu tarihin en büyük vurgunuydu.

00:46:04.918 --> 00:46:09.623
Burada Heymann, Gonzalez'i ve genel
hacker zihin yapýsýný açýklýyor.

00:46:10.288 --> 00:46:17.344
"...Böyle kiţileri teţvik eden ţeyler bizimkilerle
hemen hemen ayný. Egolarý var. Zorlukla

00:46:17.369 --> 00:46:21.205
mücadeleyi severler. Ve
elbette, parayý severler;

00:46:21.230 --> 00:46:24.759
tabi parayla elde
edebileceđiniz ţeyleri de."

00:46:25.394 --> 00:46:30.872
Soruţturma kapsamýndaki ţüphelilerden biri de,
genç hacker Jonathan James idi. Gonzalez'in

00:46:30.897 --> 00:46:35.893
suçlarý kendi üzerine yýkýlacađýna inanan
James, soruţturma esnasýnda intihar etti.

00:46:35.917 --> 00:46:40.207
Devletin, Aaron Swartz davasýndaki
duruţunu açýklayan eski bir

00:46:40.232 --> 00:46:44.156
basýn açýklamasýnda Heymann'ýn
patronu savcý Carmen Ortiz

00:46:44.181 --> 00:46:48.538
ţunlarý söylemiţti: "Hýrsýzlýk,
hýrsýzlýktýr. Bilgisayar komutu

00:46:48.563 --> 00:46:52.851
ya da levye ile; döküman, veri
ya da dolar almak ayný ţeydir."

00:46:52.875 --> 00:47:04.470
Tabiki de dođru deđil. Zararsýz olduđunu
söylemiyorum, bilgi çalmak suç kapsamýnda olmasýn

00:47:04.495 --> 00:47:14.815
da demiyorum. Fakat hangi zararýn gerçekten
zararlý olduđunu iyi irdelemelisiniz.

00:47:14.839 --> 00:47:20.731
Mesela, levye ile herhangi bir yere
girdiđimde ţüphesiz her seferinde

00:47:20.756 --> 00:47:26.455
hasar veririm. Fakat Aaron saniyede
100 defa "Ýndir. Ýndir. Ýndir."

00:47:26.480 --> 00:47:32.580
diyen bir betik hazýrladýđýnda, kimseye
bir zararý yoktur. Hele akademik

00:47:32.605 --> 00:47:38.119
araţtýrma için arţivi indirdiđinde,
kimseye hiç bir zararý olmaz.

00:47:38.143 --> 00:47:42.656
Elde ettiklerini çalmýyor,
satmýyor ya da dađýtmýyordu.

00:47:42.681 --> 00:47:45.743
Bence meramýný anlatmak
için yapmýţtý.

00:47:45.767 --> 00:47:47.767
Tutuklama, Aaron'ý bitkin düţürmüţtü.

00:47:47.791 --> 00:47:52.317
Bu konuda konuţmazdý. Bi hayli gergindi.
Düţünsene,

00:47:52.342 --> 00:47:56.931
FBI kapýnýn önünde bitmek
için fýrsat kolluyor, sýrf

00:47:56.956 --> 00:48:01.351
kapýyý kilitlemeyi unuttuđun
için çamaţýr yýkamaya

00:48:05.376 --> 00:48:07.453
çýktýđýnda evine giriyorlar
Ben bayađý gerilirdim. Bu

00:48:07.578 --> 00:48:11.384
yüzden son zamanlarda Aaron
hep ekţi bir ruh halindeydi.

00:48:18.799 --> 00:48:28.006
O sýralarda konumunu belli edecek hiç bir
bilgi paylaţmadý. FBI gelir diye korkuyordu.

00:48:31.426 --> 00:48:36.877
Daha önce görülmemiţ çapta sosyal ve politik
aktivizmin baţ gösterdiđi bir dönemdi.

00:48:36.902 --> 00:48:41.444
Hatta Time dergisi, 2011 yýlýnýn
kiţisi olarak "Gösterici"yi seçmiţti.

00:48:41.468 --> 00:48:47.203
Her yer hacker eylemlerinin
yuvasý haline bürünmüţtü.

00:48:47.228 --> 00:48:53.681
Wikileaks, sandýk dolusu diplomatik
mesajlaţma ifţa etmiţti.

00:48:53.706 --> 00:49:01.230
Manning, sýzýntýnýn kaynađý olduđu
kesinleţmediđi halde tutuklanmýţtý.

00:49:01.255 --> 00:49:05.681
Anonymous, kadrosunda
bir çok hackerýn da

00:49:05.706 --> 00:49:12.050
olduđu bir online protesto grubu
ayaklanmýţtý. Tüm bunlarýn

00:49:12.075 --> 00:49:17.972
olduđu bir zamanda O'nun
davasý manasýzdý, JSTOR ve MIT

00:49:17.997 --> 00:49:24.129
kendi aralarýnda halletmeliydi.
Ceza sisteminin dikkatini

00:49:24.154 --> 00:49:30.391
ayýrmamýţ olmasý gereken bir konuydu.
Oraya ait deđildi...

00:49:36.764 --> 00:49:40.737
Dava açýlmadan önce bir
anlaţma teklif edilmiţti; üç

00:49:40.762 --> 00:49:44.561
ay hapis, rehabilitasyon
evinde bir süre konaklama

00:49:44.586 --> 00:49:49.113
ve bir yýl ev hapsi. Hepsinde
bilgisayardan mahrum olacaktý.

00:49:49.138 --> 00:49:52.032
Tek ţart suçlamalarý
kabul etmesiydi.

00:49:52.056 --> 00:49:58.347
Bulunduđumuz nokta ţöyleydi; devletin elindeki
deliller, iddianame ne derece kuvvetli

00:49:58.372 --> 00:50:04.858
bilmiyorduk. Çok zor bir karar vermek
durumundaydýk, avukatýmýz kabul etmemiz için baský

00:50:04.883 --> 00:50:11.138
yapýyordu. Devlet pazarlýksýz bir talepte
bulunmuţtu. Bize söylenene göre galip gelme

00:50:11.163 --> 00:50:17.416
ihtimalimiz düţüktü. Suçlu olsan da olmasan
da, en hayýrlýsý anlaţmayý kabul etmekti.

00:50:18.896 --> 00:50:27.392
Boston'ýn kendine ait bir Bilgisayar Suçlarý
Bölümü vardý. Ýhtiyaçlarýndan çok daha fazla

00:50:27.417 --> 00:50:35.510
sayýda avukatlarý da mevcuttu. Bu durumu
anlamak mümkün, zira zaman zaman karţýlarýna

00:50:35.535 --> 00:50:43.702
saati 500-700 dolar olan avukatlara sahip
ţirketler, Rus hackerlar çýkardý. Bir de bir

00:50:43.727 --> 00:50:48.232
ţeyler yaptýđýný ispatlamanýn
çok basit olduđu,

00:50:48.257 --> 00:50:52.456
FBI'ýn gözetlediđi çocuđun
tekiyle bir dava.

00:50:52.480 --> 00:50:57.787
Neden elinden geldiđince kuvvetli
saldýrmayasýn ki? Memleketin

00:50:57.812 --> 00:51:02.192
de hayrýna, zira o teröristlerle
mücadele ediyorsun.

00:51:02.216 --> 00:51:09.990
Çok korkmuţtum. Bilgisayarýma el koymalarýndan
korkuyordum. Hapse girmekten korkuyordum.

00:51:10.015 --> 00:51:17.676
Laptop'ýmýn içinde önceki iţimden kalma gizli
kaynaklarým duruyordu. En büyük önceliđim

00:51:17.701 --> 00:51:24.982
kaynaklarýmý güvende tutmaktý. Ada'nýn
baţýna geleceklerden korkuyordum. Aaron, bir

00:51:25.007 --> 00:51:32.350
anlaţma teklif ettiklerini söylemiţti. Eđer
ben istersem kabul edeceđini söylemiţti.

00:51:32.374 --> 00:51:42.089
Kabul et demeye çok yaklaţmýţtým.
Giriţimcilik olaylarýný býraktýđýndan

00:51:42.114 --> 00:51:51.804
bu yana çok ciddi siyasi tutkular
edinmiţti. Bu politik yaţama sabýkalý

00:51:51.829 --> 00:52:00.936
biri olarak devam edemezdi. Bir gün
Beyaz Saray'ýn önünden geçerken

00:52:00.961 --> 00:52:09.933
"Biliyor musun, burada sabýkasý
olanlarý iţe almýyorlar." demiţti.

00:52:18.208 --> 00:52:21.341
Hayatýnýn o ţekilde olmasýný içten arzuluyordu.

00:52:22.633 --> 00:52:31.681
Kimseyi öldürmedi. Kimseye zarar vermedi.
Para çalmadý. Suçlu gösterecek hiç bir

00:52:31.706 --> 00:52:40.505
ţey yapmadý. Sabýkalý biri olup oy verme
hakkýný elinden almanýn hiç bir tutar

00:52:40.530 --> 00:52:49.521
yaný yoktu. Rezil bir durum, para cezasýna
çarptýrýlmasý ya da MIT'ye girmesinin

00:52:49.546 --> 00:52:58.425
yasaklanmasý gibi ţeyler olsa anlarým.
Ama bir suçlu kabul edilip hapsedilmesi?

00:53:01.728 --> 00:53:04.061
Swartz, anlaţma teklifini reddetti.

00:53:04.085 --> 00:53:12.497
"Heymann iki misli efor sarfetmeye baţladý. Bize her seviyede baský yapmaya baţladý."

00:53:12.521 --> 00:53:16.831
Aaron'ýn laptopýnda ele
geçirilen fiziksel delillere

00:53:16.856 --> 00:53:20.409
rađmen, davacýlarýn,
Aaron'ýn niyetine dair

00:53:20.434 --> 00:53:24.537
de delile ihtiyaçlarý vardý.
Aaron neden JSTOR'dan

00:53:24.562 --> 00:53:28.020
makale indiriyordu?
Bunlarla ne yapacaktý?

00:53:29.287 --> 00:53:37.059
Devlet, bunlarý yayýmlayacađýný iddia ediyordu.
Gerçek niyeti bu muydu bilmiyoruz, zira

00:53:37.084 --> 00:53:41.313
Aaron'ýn eskiden beri dev
makale setlerini analiz

00:53:41.338 --> 00:53:45.119
etme huyu vardý. Ýlginç
çýkartýmlarý olurdu.

00:53:45.143 --> 00:53:49.472
Bunun en iyi kanýtý da ţudur;
Stanford'da okuduđu dönemde

00:53:49.497 --> 00:53:53.547
Westlaw'ýn hukuk veritabanýnýn
tamamýný indirmiţti.

00:53:53.905 --> 00:53:56.599
Stanford hukuk öđrencilerinin
bir projesinde, Swartz

00:53:56.624 --> 00:53:59.089
Westlaw'ýn hukuk veritabanýný
indirmiţti. Hukuki

00:53:59.114 --> 00:54:01.668
araţtýrmalara fon sađlayanlarla,
çýkarlarýna uygun

00:54:01.693 --> 00:54:04.222
sonuçlar arasýnda rahatsýz
edici bir bađ bulmuţtu.

00:54:04.246 --> 00:54:08.212
Hukuk profesörlerine para veren
kar amacý güden ţirketler üzerine

00:54:08.237 --> 00:54:11.817
müthiţ bir analiz yapmýţlardý.
Bu profesörler de Exxon gibi

00:54:11.842 --> 00:54:16.134
ţirketlerin zor zamanlarýnda iţine
yarayacak makaleler hazýrlýyorlardý.

00:54:16.159 --> 00:54:19.556
Ýţe yaramaz araţtýrmalardan
ibaret yozlaţmýţ bir sistem.

00:54:19.580 --> 00:54:26.566
Swartz, Westlaw dökümanlarýný ifţa etmemiţti.
Teoride JSTOR veritabanýyla da ayný

00:54:26.591 --> 00:54:33.892
ţeyi yapýyor olabilirdi. Bu gayet olađan
karţýlanýrdý. Fakat JSTOR'a rakip bir sistem

00:54:33.917 --> 00:54:40.859
kurup ücret karţýlýđý dađýtacak olsaydý,
yaptýđý yasadýţý; elindekiler ile haksýz

00:54:40.884 --> 00:54:47.655
kazanç sađlýyor derdik. Fakat böyle bir
niyetinin olduđunu düţünmek bile saçma.

00:54:48.661 --> 00:54:53.113
Bir de arada kalan bir ihtimal var.
Ya geliţmekte olan ülkeler için

00:54:53.138 --> 00:54:57.761
özgürleţtirdiyse? Bu ihtimale
baktýđýmýzda, yargý organýnýn farklý bir

00:54:57.786 --> 00:55:02.519
yaklaţým oluţturmasý gerekirdi. Devletse
davayý yalnýzca ticari istismar

00:55:02.544 --> 00:55:06.992
kapsamýnda deđerlendirmekteydi, kredi
kartý numarasý çalmýţ gibiydi.

00:55:07.016 --> 00:55:10.913
Veritabanýyla ne yapacaktý bilmiyorum.
Fakat Aaron'ýn bir arkadaţýnýn

00:55:10.938 --> 00:55:14.865
anlattýđý kadarýyla, verileri analiz
edecekti. Böylece ţirketlerin fon

00:55:14.890 --> 00:55:18.979
sađladýđý taraflý araţtýrmalarýn Ýklim
Deđiţimi konusunda çarpýk sonuçlar

00:55:19.004 --> 00:55:22.650
çýkardýđýna dair kanýtlar elde edecekti.
Buna kesinlikle inandým.

00:55:25.542 --> 00:55:32.112
Steve'in benimle konuţmak istediđini
söylediler. Beni bu durumdan kurtaracak bir

00:55:32.137 --> 00:55:38.764
ţeydir diye düţündüm. Bilgisayarýma el
konulacak korkusuyla yaţamak istemiyordum.

00:55:38.789 --> 00:55:44.997
Bilgisayarýmýn ţifresini çözmeye ikna
ettikten sonra beni hapse atmalarýndan

00:55:45.022 --> 00:55:52.196
korkuyordum. Steve'in benimle konuţmak istediđini
söylediklerinde kulađa makul gelmiţti.

00:55:53.206 --> 00:55:56.921
Norton'a Bir Günlük Kraliçe
mektubu teklif ettiler.

00:55:56.946 --> 00:56:00.278
Bu, davacýlarýn dava
hakkýnda soru sormalarýna

00:56:00.303 --> 00:56:06.445
imkan sađlýyordu; Norton'ýn bu esnada verdiđi
bilgilere dair dokunulmazlýđý olacaktý.

00:56:06.469 --> 00:56:10.746
Sevmedim. Bir bit yeniđi varmýţ gibiydi.
Dokunulmazlýk

00:56:10.771 --> 00:56:14.012
istemiyordum, ihtiyacým da yoktu.
Bir ţey

00:56:14.037 --> 00:56:17.887
yapmamýţtým. Ama avukatlarým
dokunulmazlýđý kabul

00:56:17.912 --> 00:56:21.991
etmeden onlarla görüţmemem
konusunda çok katýydýlar.

00:56:22.015 --> 00:56:27.098
-Emin olmak için soruyorum, bu Bir
Günlük Kraliçe teklifiydi deđil mi?

00:56:27.123 --> 00:56:31.466
- Evet -Yani dokunulmazlýk
karţýlýđýnda bilgi verdin. -Bilgi

00:56:31.491 --> 00:56:36.324
vermek deđildi, en azýndan ben öyle
görmüyordum. Söyleţi, tartýţma

00:56:36.349 --> 00:56:41.109
kývamýnda bir ţeydi.-Sonra sana
sorular sormaya baţladýlar. -Evet

00:56:41.133 --> 00:56:46.297
-Ve ne öđrendikleri ţeylerle seni
yargýlayamayacaklardý. -Öyle.

00:56:46.322 --> 00:56:50.897
Ben de inatla çýplak girmeye çalýţtým.
Defalarca teklifi

00:56:50.922 --> 00:56:56.413
reddetmeye çalýţtým. Hastaydým,
avukatlarýmýn baskýsý altýndaydým,

00:56:56.438 --> 00:57:01.354
kafam karýţýktý. Bu noktada
kendimi pek iyi hissetmiyordum.

00:57:01.378 --> 00:57:07.557
Karamsardým, korkmuţtum. Neyin içinde
olduđumu anlayamamýţtým. Niye bu durumda

00:57:07.582 --> 00:57:13.682
olduđumu da anlayamamýţtým. Býrakýn
hatalýyý, ilginç bir ţey bile yapmamýţtým.

00:57:13.706 --> 00:57:18.920
Aklýmýzý kaybettik. Aaron buna çok ţaţýrmýţtý,
avukatlarý çok ţaţýrmýţtý, hepimiz

00:57:18.945 --> 00:57:23.523
çok ţaţýrmýţtýk. Quinn'i avukatlarýný
deđiţtirmeye ikna etmeye çalýţtýk.

00:57:23.547 --> 00:57:30.615
Silahlý, kocaman adamlarla bir dolu bir odada
tutulmaya alýţkýn deđildim. Sürekli "Yalan

00:57:30.640 --> 00:57:37.922
söylüyorsun" diyorlardý, bir ţeyler yapmýţ
olmalýydým. Yargýladýklarý ţeyin suç olmadýđýný,

00:57:37.947 --> 00:57:44.897
tarihin yanlýţ tarafýnda durduklarýný söyledim.
Aynen bu kelimeleri kullandým, "Tarihin

00:57:44.922 --> 00:57:52.265
yanlýţ tarafýndasýnýz." Sýkýlmýţlardý. Kýzgýn
falan deđillerdi, bildiđin canlarý sýkýlmýţtý.

00:57:52.831 --> 00:57:57.229
Sonradan anladým ki ayný diyalođu
sürdürmüyormuţuz. Onlara

00:57:57.254 --> 00:58:01.180
insanlarýn neden akademik
makale indirebileceklerini

00:58:01.205 --> 00:58:05.788
açýklýyordum, arada ne olduđunu
anýmsamýyorum ama bir notkada

00:58:05.813 --> 00:58:10.174
O'nun bir blog yazýsýndan
bahsettim, "Gerilla Açýk Eriţim Manifestosu"

00:58:12.995 --> 00:58:18.127
Bu, Gerilla Açýk Eriţim Manifestosu, Temmuz 2008'de
Ýtalya'da yazýlmýţ. [I.Barýţ Fidaner'in çevirisidir] Bilgi güçtür. Fakat her

00:58:18.152 --> 00:58:23.099
zaman olduđu gibi bu gücü kendine saklamak
isteyenler var. Yüzyýllarca dünyanýn her yanýnda,

00:58:23.124 --> 00:58:27.977
kitaplar ve dergilerde yayýnlanmýţ bütün bilimsel
ve kültürel mirasýn giderek daha fazlasý

00:58:28.002 --> 00:58:33.524
sayýsallaţtýrýyor ve bir avuç özel ţirket tarafýndan
kilit altýna alýnýyor. Dýţarýda býrakýlanlar, bu

00:58:33.549 --> 00:58:36.002
sýrada siz de boţ durmuyordunuz.
Çatlaklardan

00:58:36.027 --> 00:58:39.041
gözlüyordunuz, çitlerden
týrmanýyordunuz ve yayýncýlarýn

00:58:39.066 --> 00:58:41.506
kilit altýna aldýđý
bilgileri özgürleţtirerek

00:58:41.531 --> 00:58:43.999
arkadaţlarýnýzla paylaţýyordunuz.
Ama bütün bu

00:58:44.024 --> 00:58:46.316
eylemler karanlýkta,
yeraltýnda gizlenerek

00:58:46.341 --> 00:58:49.302
ilerliyordu.Hýrsýzlýk veya
korsanlýk denildi, sanki bir

00:58:49.327 --> 00:58:51.673
bilgi hazinesini paylaţmak
bir gemiyi soyup

00:58:51.698 --> 00:58:54.362
mürettebatý öldürmek ile
ahlaken eţdeđermiţ gibi.

00:58:54.386 --> 00:58:59.172
Fakat paylaţmak ahlaken yanlýţ deđildir, aksine
ahlaki bir buyruktur. Yalnýz açgözlülükten

00:58:59.197 --> 00:59:03.221
gözü dönmüţ birisi arkadaţýna istediđi
kopyayý vermez. Adil olmayan yasalarý

00:59:03.246 --> 00:59:07.637
izlemek adaletli olamaz. Aydýnlýđa çýkmanýn,
büyük sivil itaatsizlik geleneđimizle,

00:59:07.662 --> 00:59:11.999
kamusal kültürümüzün ţahsi gaspýna karţý
olduđumuzu ilan etmenin zamaný gelmiţtir.

00:59:12.023 --> 00:59:16.824
Ýddialara göre, manifesto aslýnda dört
farklý kiţi tarafýndan yazýlmýţtý

00:59:16.849 --> 00:59:21.362
ve Norton tarafýndan düzenlenmiţti.
Fakat altýna Swartz imza atmýţtý.

00:59:21.386 --> 00:59:26.232
Bittiđinde hemen Aaron'ýn
yanýna koţtum ve olan

00:59:26.257 --> 00:59:30.598
biten ne hatýrlýyorsam anlattým.
Çok sinirlenmiţti.

00:59:35.051 --> 00:59:40.223
Yaptýklarýmýn toplamý böyle
çýkmamalýydý. Yanlýţ

00:59:40.248 --> 00:59:45.103
bir ţey yapmamýţtým, ama
her ţey yanlýţ gitti.

00:59:48.149 --> 00:59:49.149
Ama hiç...

00:59:57.437 --> 01:00:04.194
Hala kýzgýným. Bu insanlarla dođru muhattap
olmak için elinden geleni yaparsýn,

01:00:04.219 --> 01:00:10.975
ama onlar herţeyi aleyhine çevirirler ve
incitebilecekleri her ţeyi kullanýrlar.

01:00:15.218 --> 01:00:20.375
Ve o anda, söylediđim
ţeyden dolayý piţman oldum.

01:00:20.400 --> 01:00:25.120
Ama en büyük piţmanlýđým
buna razý olmamýzdý.

01:00:25.145 --> 01:00:30.393
Kabul etmemizdi. Ýnsanlara
tuzak kurup hayatlarýný

01:00:30.418 --> 01:00:35.126
mahveden bu adalet
sistemini kabul etmemizdi.

01:00:35.151 --> 01:00:41.236
Bu yüzden, evet, keţke söylememiţ olsaydým.
Ama asýl öfkem

01:00:41.261 --> 01:00:46.727
olduđum yeredir. Buna razý
olan bir halk olmamýzdýr.

01:00:48.696 --> 01:00:54.137
Aaron'ý zor durumda býrakacak
bilgiler edinebilmek için kýzcađýza

01:00:54.162 --> 01:00:59.354
hayal edebildikleri bütün fenalýklarý
yaptýklarýný düţünüyorum.

01:00:59.378 --> 01:01:06.641
Ama, devlete koz verebilecek bir bilgiye sahip olduđunu düţünmüyorum.

01:01:08.447 --> 01:01:13.089
Swartz'ýn ailesi ve arkadaţlarý, korkunç
iddianameyi beklerken aylar geçer. Bu

01:01:13.114 --> 01:01:17.613
esnada, Swartz internetle ilgili sorunlarda
aranan bir uzman haline gelmiţti.

01:01:17.637 --> 01:01:23.512
... siz internetin bir insan hakký olduđunu
ve devletin buna engel olmamasý gerektiđini

01:01:23.537 --> 01:01:28.853
düţünüyor musunuz? - Evet, kesinlikle.
Ulusal güvenlik, interneti kapatmak için

01:01:28.878 --> 01:01:34.251
bahane edilemez. Mýsýr, Suriye ve diđer
ülkelerde duyduđumuzla ayný ţey. Dođru,

01:01:34.276 --> 01:01:40.050
Wikileaks gibi siteler Amerika'nýn yaptýđý
utanç verici ţeyleri internete koyacaktýr,

01:01:40.074 --> 01:01:44.827
insanlar protesto etmek için
toplanacaklardýr. Ama bu güzel bir ţey.

01:01:44.852 --> 01:01:47.444
Anayasanýn birinci
maddesindeki ifade

01:01:47.469 --> 01:01:51.291
özgürlüđünün esprisi de budur zaten.
Bunlarý engellemek

01:01:51.316 --> 01:01:55.068
ve kapatmak Amerika'nýn temel
prensiplerine aykýrýdýr.

01:01:55.092 --> 01:01:59.571
Kurucu atalarýmýzýn zamanýnda
internet olsaydý, anayasaya posta

01:01:59.596 --> 01:02:03.654
teţkilatý yerine internet servis
sađlayýcýlarý koyarlardý.

01:02:05.742 --> 01:02:10.023
Swartz, aktivist Taren Stinebrickner-Kauffman
ile tanýţýr ve çýkmaya baţlarlar.

01:02:10.048 --> 01:02:12.967
[Online Organizatörlerin
Ađzýndan Çýkanlar videosundan]

01:02:12.991 --> 01:02:15.239
-Küresel çapta yaygara
koparmamýz lazým. -Böyle

01:02:15.264 --> 01:02:17.487
bir ţeye gerek yok, bir
ţey deđiţtirmeyecek ki.

01:02:17.512 --> 01:02:20.350
-Bence bu ţehirden dört kiţi
küresel yaygarayý tetiklemeli.

01:02:20.375 --> 01:02:22.219
-Bence dilekçe
imzalatacak biri lazým.

01:02:22.243 --> 01:02:27.635
Ne olduđunu çaktýrmadan, bazý olaylara karýţtýđýndan "Kötü Olay" ţeklinde bahsetmiţti.

01:02:27.659 --> 01:02:32.428
Benim aklýma da delice
tahminler geliyordu, Elizabeth

01:02:32.453 --> 01:02:37.108
Warren ile gayrýmeţru iliţki gibi ţeyler.
Ya Hillary

01:02:37.133 --> 01:02:41.625
Clinton idi ya da Elizabeth Warren.
Temmuz'un sonu

01:02:41.650 --> 01:02:46.381
gibi bana telefon açtý ve
"Kötü Olay" yarýn haberlere

01:02:46.406 --> 01:02:50.887
çýkabilir dedi. "Ben mi
anlatayým yoksa haberlerde

01:02:50.912 --> 01:02:55.105
mi izlersin?" diye sordu.
Tabiki ondan dinlemek

01:02:55.130 --> 01:02:59.874
istedim. Çok fazla sayýda
akademik makale indirdiđini

01:02:59.899 --> 01:03:04.115
söyledi, ve O'nu ibret
olsun diye yakacaklardý.

01:03:04.139 --> 01:03:08.968
"Bu mu yani?" dedim, "bunca
keţmekeţ sýrf bunun için miydi?".

01:03:08.993 --> 01:03:11.484
Büyütülecek bir ţey yok gibiydi.

01:03:11.508 --> 01:03:18.111
14 Temmuz 2011'de makamlar, Swartz'ý
dört farklý maddeyle suçlarlar.

01:03:18.136 --> 01:03:23.183
Davanýn açýldýđý gün,
Ýngiltere'de lulzsec üyesi iki

01:03:23.208 --> 01:03:29.093
kiţi ve bir kaç ciddi hacker tutuklanýr.
Aaron da hacker gibi

01:03:29.118 --> 01:03:35.097
gözüktüđünden kellesini mýzrađa
geçirip surlara dikeceklerdir.

01:03:35.121 --> 01:03:41.443
Aaron teslim olmaya gittiđinde O'nu
tutukladýlar. Çýplak arama yaptýlar, ayakkabý

01:03:41.468 --> 01:03:47.404
bađcýklarýna el koydular, kemerini de
aldýlar ve tecrit hücresine kapattýlar.

01:03:50.402 --> 01:03:54.411
Massachusetts Savcýlýđý'nýn
basýn açýklamasýnda, Swartz'ýn

01:03:54.436 --> 01:03:57.740
35 yýl hapis cezasý, üzerine
üç yýllýk gözetimli

01:03:57.765 --> 01:04:01.469
salýverilme, zararýn karţýlanmasý,
haciz ve bir milyon

01:04:01.494 --> 01:04:05.534
dolara kadar para cezasý istemiyle
yargýlandýđýný bildirdi.

01:04:06.655 --> 01:04:10.786
100.000 dolarlýk bir kefaletle serbest
býrakýlýr. Ayný gün, davacý JSTOR resmi

01:04:10.811 --> 01:04:14.679
olarak bütün suçlamalardan vazgeçtiđini
açýklar ve dava takibini reddeder.

01:04:18.196 --> 01:04:22.005
JSTOR bizim arkadaţýmýz deđildi,
yardýmcý olduđu bir konu da yoktu.

01:04:22.030 --> 01:04:24.717
Sadece bu konuyla alakadar
olmak istemiyorlardý.

01:04:25.502 --> 01:04:31.561
JSTOR ve ait olduđu ţirket ITHAKA, belgeselde
temsil edilmekten kaçýndý. Ama o sýralarda

01:04:31.586 --> 01:04:37.437
dava açmanýn kendilerine deđil devlete
ait bir karar olduđunu açýklamýţlardý.

01:04:37.461 --> 01:04:44.070
Hal böyle olunca, dava düţer sanmýţtýk.
Steve Heymann davayý býrakýr

01:04:44.095 --> 01:04:50.128
ya da makul bir çözüme ulaţýrýz zannettik.
Ama devlet reddetti.

01:04:51.822 --> 01:04:52.822
-Neden?

01:04:55.666 --> 01:05:01.146
Çünkü Aaron'ý ibret olsun diye
cezalandýrmak istiyorlardý. Hatta

01:05:01.171 --> 01:05:06.373
sabýkasý olmamasýna rađmen hapis
cezasýndan vazgeçmemelerinin

01:05:06.398 --> 01:05:12.741
sebebinin bu davanýn caydýrýcýlýk
teţkil etmesi için olduđunu söylediler.

01:05:12.766 --> 01:05:16.622
-Bunu mu söylediler?
-Evet -Ýbretlikti yani?

01:05:16.646 --> 01:05:18.641
-Evet
-O'ndan ibret aldýracaklardý?
-Evet

01:05:20.605 --> 01:05:21.460
Steve Heymann aynen bunu söyledi.

01:05:21.484 --> 01:05:25.638
Kimi caydýrýyorlardý? Etrafta
JSTOR'a girip makaleleri indirip

01:05:25.663 --> 01:05:29.685
politik duruţ sergileyen insanlar mý vardý?
Kimi caydýrdýlar?

01:05:29.709 --> 01:05:40.465
Wall Street ekonomik krizine sebep olan, yüz
yýlýn en büyük ekonomi suçunu iţleyenleri

01:05:40.490 --> 01:05:49.761
yargýlamýţ olsaydý, Obama yönetiminin
caydýrýcýlýk duruţu makul olabilirdi.

01:05:50.524 --> 01:06:02.757
Caydýrýcýlýk yöntemini seçici kullandýđýnýzda,
hukuki yaptýrýmlarý sýrf siyasi ideolojilere

01:06:02.782 --> 01:06:09.361
uyguladýđýnýzda, sadece
demokrasiye aykýrý olmaz,

01:06:09.386 --> 01:06:15.437
Amerika'lýlýđa da aykýrý
davranmýţ olursunuz.

01:06:19.913 --> 01:06:22.873
Anlatýlana göre, Steve
Heymann, MIT danýţmanýna

01:06:22.898 --> 01:06:25.648
bardađý taţýran son
damlanýn Demand Progress

01:06:25.673 --> 01:06:31.013
adlý oluţumun basýn açýklamasý olduđunu
söylemiţti. Aaron bu oluţumun kurucularýndandý.

01:06:31.037 --> 01:06:34.214
MIT dedikodusuna göre, Heymann
bu ufak destek yazýsýna

01:06:34.239 --> 01:06:37.622
tepki göstermiţti. "Vahţi
Ýnternet Kampanyasý" ve "ahmakça

01:06:37.647 --> 01:06:40.853
bir hamle" olarak nitelemiţti.
Davayý insancýl, birebir

01:06:40.878 --> 01:06:44.082
halinden koparýp kurumsal bir
mücadeleye dönüţtürmüţtü.

01:06:44.106 --> 01:06:48.521
Bu, zehirli bir karýţýmdý. Önünde siyasi
bir kariyer olan ve çehresini yitirmek

01:06:48.546 --> 01:06:52.439
istemeyen bir savcý, böyle bir davanýn
yoluna taţ koymasýný istemezdi.

01:06:52.464 --> 01:06:56.521
Kütüphaneden çok fazla kitap aldý diye
yüksek miktarda vergiyi bir çocuđu

01:06:56.546 --> 01:07:01.095
tutuklamak için harcadýktan sonra, mahkemede
eline vermeleri? Buna müsade etmezdi.

01:07:01.119 --> 01:07:10.904
Ben de MIT'nin bu yargýlamaya engel olmasý için harekete geçtim.

01:07:10.928 --> 01:07:17.502
-MIT'nin tepkisi ne oldu?
- O noktada MIT'den hiç bir tepki yok gibiydi.

01:07:23.459 --> 01:07:30.415
MIT, Aaron'ý savunmadý. MIT içerisindeki
topluluklarý öfkeye bođmuţtu bu durum.

01:07:30.440 --> 01:07:35.898
Çünkü MIT bu tarz hacker
aktivitelerini teţvik eden bir yerdi.

01:07:35.922 --> 01:07:43.166
Girmenin yasak olduđu odalarda ve tünellerde
gezinmek, MIT'de sadece bir geçiţ ayini

01:07:43.191 --> 01:07:50.008
deđildi, MIT turunun da bir parçasýydý bu.
Kilitleri açmak için ders bile vardý.

01:07:51.160 --> 01:07:55.809
MIT'nin bu duruma engel olmak için ahlaki bir yükümlülüđü vardý.

01:07:55.833 --> 01:08:01.385
MIT olay boyunca hiç ayađa kalkýp saf
tutmadý. Federallere aţýrý tepki

01:08:01.410 --> 01:08:07.430
veriyorsunuz, çok sert yükleniyorsunuz
bi' durun demedi. Ben böyle biliyorum.

01:08:08.792 --> 01:08:16.006
Bir ţirket nasýl davranýrsa öyle
davrandýlar. Devlete yardým ettiler,

01:08:16.031 --> 01:08:21.760
mecbur kalmadýkça bize etmediler.
Ve durdurmaya çalýţmadýlar.

01:08:22.599 --> 01:08:25.798
Defalarca rica etmemize rađmen
MIT yorum yapmayý reddetti.

01:08:25.823 --> 01:08:29.104
Fakat daha sonra yayýnladýklarý
açýklamada, tarafsýz kalmaya

01:08:29.130 --> 01:08:32.301
çabaladýklarýný söylediler.
Savcýlýk ve Heymann'ýn MIT'nin

01:08:32.327 --> 01:08:35.551
davayla ilgili düţüncelerini
umursamadýklarýný belirttiler.

01:08:35.575 --> 01:08:44.645
MIT'nin davranýţlarý, kendi ahlaki deđerleriyle
çeliţiyordu. Olan biteni görmezden geldiler

01:08:44.671 --> 01:08:52.952
diyebiliriz. Ve aslýnda "tarafsýz" duruţlarý,
savcýlýđýn yanýnda olmaktan farksýzdý.

01:08:52.975 --> 01:08:57.652
Baktýđýnýz zaman Steve Jobs ve Steve
Wozniak iţlerine Blue Box satarak

01:08:57.676 --> 01:09:01.801
baţlamýţlardý. Bu cihaz telefon
ţirketini dolandýran bir ţeydi.

01:09:01.825 --> 01:09:05.136
Bill Gates ve Paul Allen'a
baktýđýnýzda iţe Harvard'ýn

01:09:05.162 --> 01:09:09.353
bilgisayarlarýný kullanarak
baţlamýţlardý, ki bu yasaktý. Bahsettiđim

01:09:09.377 --> 01:09:12.961
insanlarla Aaron arasýndaki tek
fark Aaron'ýn para kazanmak

01:09:12.986 --> 01:09:16.627
yerine dünyayý daha iyi bir yer
haline getirmek istemesiydi.

01:09:19.448 --> 01:09:23.492
Swartz, internetle ilgili çeţitli
sorunlarda dobra olmaya devam etti.

01:09:23.517 --> 01:09:27.908
"...internetin iţlevselliđinin nedeni
rekabet dolu bir fikir pazarý olmasý.

01:09:27.933 --> 01:09:30.970
Odaklanmamýz gereken ţey
devletimize dair daha fazla

01:09:30.995 --> 01:09:34.519
bilgi edinebilmek, daha fazla
eriţebilirlik ve daha fazla tartýţma.

01:09:34.544 --> 01:09:38.298
Oysa meclis bir ţeylere engel
olmaya odaklanmýţ gibi gözüküyor."

01:09:38.322 --> 01:09:41.366
Aaron, insanlara olan biteni
açýk ve anlaţýlýr biçimde

01:09:41.390 --> 01:09:44.212
izah ederek dünyayý
deđiţtirebileceđini düţünmüţtü.

01:09:44.236 --> 01:09:48.169
"...FLAME tam anlamýyla bilgisayarýnýza
hükmedip sizi izlemesini

01:09:48.194 --> 01:09:51.679
sađlayabilir. Programa tekrar
hoţgeldin Aaron." "...týpký

01:09:51.703 --> 01:09:55.032
casuslarýn eski günlerde mikrofon vb.
kullandýđý gibi,

01:09:55.057 --> 01:09:58.626
fakat bilgisayarýnýzý kullanarak
ayný ţeyleri yapýyorlar."

01:09:58.650 --> 01:10:03.267
Swartz'ýn siyasi faaliyetleri devam eder.
Dikkatini, internet

01:10:03.292 --> 01:10:08.652
korsanlýđýna engel olmak için hazýrlanan
yasa tasarýsý SOPA'ya yöneltir.

01:10:08.676 --> 01:10:12.079
Peter Eckersley gibi aktivistler
bunu ulaţýlabilir olmayan,

01:10:12.104 --> 01:10:15.846
internetin teknik bütünlüđünü bozacak
bir hareket olarak gördüler.

01:10:15.870 --> 01:10:19.098
Yaptýđým ilk ţey Aaron'ý aramak oldu.
Buna karţý büyük

01:10:19.123 --> 01:10:21.939
bir online kampanya yapabilir
miyiz diye sordum.

01:10:21.963 --> 01:10:26.989
"Bu yasa tasarýsýnýn telif haklarýyla
alakasý yok" dedi. "Yok mu?" dedim. "Hayýr"

01:10:27.014 --> 01:10:31.909
dedi, "bu bađlanma özgürlüđü ile ilgili
bir ţey." O an dinlemeye baţladým.

01:10:31.933 --> 01:10:37.956
Üzerinde biraz düţündü ve evet dedi. Gidip Demand Progress'i (Ýlerleme Talep et) kurdu.

01:10:37.980 --> 01:10:42.493
Demand Progress bir online
aktivizm topluluđudur. Ţu an bir

01:10:42.518 --> 01:10:46.855
buçuk milyon üyemiz var. 2010
sonbaharýnda kuruldu. Aaron

01:10:46.880 --> 01:10:51.205
örgütlenmedeki en etkin
kiţilerden biriydi, sosyal adalet

01:10:51.230 --> 01:10:55.553
kapsamýndaki konulara federal
seviyede önderlik ediyordu.

01:10:55.577 --> 01:11:01.342
SOPA internet üzerindeki film, müzik gibi
yapýtlarýn korsan kullanýmýný azaltma amacý

01:11:01.367 --> 01:11:07.199
güden bir yasa tasarýsýydý. Yaptýđý ţey ise
neţterlik probleme balyozla vurmak gibiydi.

01:11:07.223 --> 01:11:12.257
Yasa geçseydi, firmalara yargý süreci
olmaksýzýn sitelere finansal engel koyma imkaný

01:11:12.282 --> 01:11:16.905
verecekti. Hatta Google'a ilgili sitelerin
linkini silmeye zorlayabileceklerdi.

01:11:16.929 --> 01:11:21.610
Tek ihtiyaçlarý telif hakký ihlali
olduđunu iddia etmekti. Geleneksel medya

01:11:21.635 --> 01:11:26.561
titanlarýný, yeni ve çok daha sofistike
remiks kültürüyle ayný çukura sokuyordu.

01:11:26.585 --> 01:11:30.224
...Web sitesi iţleten herkesi polis
memuruna konumuna düţürüyor.

01:11:30.249 --> 01:11:32.463
Eđer siteyi kullanan
herkesi takip edip

01:11:32.488 --> 01:11:35.760
yasadýţý olma ihtimali bile
olan ţeylere engel olmazlarsa,

01:11:35.785 --> 01:11:38.668
sitenin tamamý dava bile
açýlmadan kapatýlabiliyor.

01:11:38.692 --> 01:11:43.670
Haddini aţan bir ţeydi, bir felaketti.

01:11:43.694 --> 01:11:47.822
Bu yasa tasarýsý, internet
kullanan her bireyin ifade

01:11:47.847 --> 01:11:51.591
ve medeni haklarýna ciddi
tehdit oluţturmaktadýr.

01:11:51.615 --> 01:11:58.790
[Oregon Senatörü] "Bakýn, biz de korsan yanlýsý
deđiliz.Fakat korsanla mücadele uđruna

01:11:58.815 --> 01:12:03.058
interneti açýk ve özgür
kýlan mimarisini yoketmenin

01:12:03.083 --> 01:12:06.591
bir manasý yok" diyebilen
çok az kiţiydik.

01:12:06.615 --> 01:12:07.353
Ve Aaron bunu hemen anlamýţtý.

01:12:07.377 --> 01:12:12.486
Anayasa güvencesindeki özgürlükler,
ülkemizi üzerine inţaa ettiđimiz bu

01:12:12.511 --> 01:12:17.453
özgürlükler; birden bire silinecek.
Bize daha fazla özgürlük getirmesi

01:12:17.478 --> 01:12:22.408
gereken teknolojiler, kazanmýţ
olduđumuz haklarý elimizden alacaklar.

01:12:22.433 --> 01:12:27.080
Ve o gün Peter ile konuţurken,
buna müsade edemeyeceđimi anladým.

01:12:28.950 --> 01:12:33.611
SOPA, 2011 Ekim'inde duyurulduđunda
kaçýnýlmaz gözüküyordu.

01:12:33.636 --> 01:12:36.952
O esnadaki stratejimiz
yasalaţmasýný biraz

01:12:36.977 --> 01:12:40.590
geciktirmek ve belki biraz
deđiţtirtmekti. Biz

01:12:40.615 --> 01:12:44.535
bile, bu yasayý durdurabileceđimizi
düţünmüyorduk.

01:12:46.317 --> 01:12:52.263
Washington'da çalýţtýđýnda ţunu
öđreniyorsun; yasama üzerine yapýlan

01:12:52.288 --> 01:12:57.889
kavgalar, farklý ţirketlerin maddi
çýkarlarý üzerine kavgalardýr.

01:12:57.913 --> 01:13:05.083
En zorlu kavgalar, ayný seviyede maddi
kaynaklara, lobi faaliyetlerine

01:13:05.108 --> 01:13:10.941
sahip iki firmanýn çýkar
çatýţmasýnýn olduđu kavgalardýr.

01:13:10.966 --> 01:13:16.775
Bütün paranýn ve ţirketlerin
ayný safta, karţýlarýnda ise

01:13:16.800 --> 01:13:23.008
milyonlarca insanýn olduđu
kavgalarsa kavgadan sayýlmaz bile.

01:13:25.165 --> 01:13:30.184
Kamu hizmetinde geçirdiđim uzun
yýllar boyunca PIPA ve SOPA

01:13:30.209 --> 01:13:35.120
benzeri ţeyler görmedim bile.
Yasa tasarý halindeyken bile

01:13:35.145 --> 01:13:39.872
hali hazýrda destek veren 40 senatör vardý.
Prosedürleri

01:13:39.897 --> 01:13:44.622
halletmek için gereken 60 oyun
çođuna ulaţmýţlardý bile.

01:13:44.892 --> 01:13:48.092
Zor bir dönemdi, ben bile kendimden ţüphe etmiţtim.

01:13:48.155 --> 01:13:51.538
Swartz ve Demand Progress, devasa
bir destek oluţturmuţtu bile.

01:13:51.563 --> 01:13:53.494
Geleneksel toplumsal
öfke ve VoIP'yi

01:13:53.519 --> 01:13:56.190
(Internet Üzerinden Ses
Protokolü) kullanmýţlardý.

01:13:56.215 --> 01:13:59.252
Ýnsanlar çok basit bir ţekilde
meclisi arayabiliyorlardý.

01:13:59.276 --> 01:14:04.049
Hem hareket stratejisti hem
de teknoloji yönünde O'nun

01:14:04.074 --> 01:14:08.152
seviyesinde uđraţ veren
kimseyle tanýţmamýţtým.

01:14:08.176 --> 01:14:11.528
Milyonlarca insan meclisle
iletiţime geçti ve SOPA

01:14:11.553 --> 01:14:15.036
karţýtý dilekçeler imzaladý.
Meclis gafil aflanmýţtý.

01:14:15.690 --> 01:14:20.629
Tasarýyý tartýţan bihaber
milletvekillerinin ilginç bir hali vardý.

01:14:20.654 --> 01:14:25.059
Bir avuç inek onlarýn interneti
düzenlemesine engel olamazdý.

01:14:25.083 --> 01:14:27.844
-Ýnek deđilim. -...
yeterince inek deđilim. -Bu

01:14:27.869 --> 01:14:30.893
ţeyin ne iţe yaradýđýný bi'
kaç ineđe sormak lazým.

01:14:30.917 --> 01:14:32.866
-Bi'kaç inek çađýrýp soralým derim.

01:14:36.078 --> 01:14:44.160
Cidden mi? Ýnekler? Galiba aradýđýn kelime
uzman olacaktý. Sizi bilgilendirip,

01:14:44.185 --> 01:14:52.880
çýkardýđýnýz yasanýn geri tepmemesini,
interneti bozmamanýzý sađlayacak olan kiţiler.

01:14:53.604 --> 01:14:56.754
Biz "geek" terimini kullanýrýz. Kullanabiliriz, çünkü biz geekiz.

01:14:56.778 --> 01:15:00.674
Uzmanlara danýţmadan bu
noktaya kadar gelmesi,

01:15:00.699 --> 01:15:04.843
kasabamýzda bir sýkýntý
olduđu gerçeđini kanýtlar.

01:15:04.867 --> 01:15:08.810
Yaptýđýmýz ţeyin hatalý
olduđunu, bu kurulun önüne

01:15:08.835 --> 01:15:12.212
geçip açýklayabilecek
birilerini bekliyorum.

01:15:12.236 --> 01:15:16.296
Eskiden bilimsel ve teknolojik
danýţmanlýk yapan bir daire vardý.

01:15:16.321 --> 01:15:18.880
Üyeler gidip x, y,
z'yi anlamamý sađlayýn

01:15:18.905 --> 01:15:22.507
diyebiliyorlardý. Fakat para
israfý diyerek orayý kapattýlar.

01:15:22.532 --> 01:15:25.203
O vakitten beri meclis
Orta Çađ'a geri döndü.

01:15:26.370 --> 01:15:30.396
Aaron dahil kimse SOPA'yý
yeneceđimizi düţünmüyordu.

01:15:30.421 --> 01:15:34.573
Denemeye deđerdi, ama
kazanýlabilir gibi gözükmüyordu.

01:15:34.598 --> 01:15:38.282
Fakat bir kaç ay sonra
bana "galiba kazanacađýz"

01:15:38.307 --> 01:15:42.141
dediđini anýmsýyorum. Müthiţ
olur diye yanýtladým.

01:15:44.641 --> 01:15:48.366
Meclise yapýlan çađrýlar devam eder.
GoDaddy adlý alan adý

01:15:48.391 --> 01:15:52.469
sunucusu, SOPA'ya destek verenler
kervanýna katýlýnca onbinlerce

01:15:52.494 --> 01:15:56.363
müţterisi protesto amacýyla baţka
servislere geçer. Bir hafta

01:15:56.388 --> 01:16:00.044
sonrasýnda, daha mütevazý bir
GoDaddy duruţunu deđiţtirir.

01:16:00.068 --> 01:16:05.104
Plak ve film endüstrisine
destekçi vekiller, ters

01:16:05.129 --> 01:16:10.163
tepkiyi gördüklerinde
tasarýyý biraz törpülediler.

01:16:10.187 --> 01:16:15.328
Kývýrmayý görebiliyorduk, iddialarýmýz yankýlanmaya baţlamýţtý.

01:16:15.352 --> 01:16:20.581
Sanki Aaron her kibrit çaktýđýnda
birisi söndürüyordu. Fakat o

01:16:20.606 --> 01:16:26.333
çaktýkça çýkan kývýlcýmlar alev aldý
ve koca bir ateţ topuna dönüţtü.

01:16:27.439 --> 01:16:34.315
16 Ocak 2012'de Beyaz Saray, tasarýyý
desteklemediđine dair bir açýklama yaptý.

01:16:34.340 --> 01:16:36.058
Sonra da ţu oldu:

01:16:36.082 --> 01:16:41.509
Korsanla mücadeleye deđer veren,
buna gerçekten inanan biriyim.

01:16:41.534 --> 01:16:44.416
Ama bu tasarý, dođru
tasarý deđil.

01:16:44.640 --> 01:16:52.188
Jimmy Wales, desteđini Wikipedia'yý
karartarak gösterdi. Dünyanýn en popüler 5.

01:16:52.213 --> 01:16:59.006
web sitesiydi, internetteki tüm
týklamalarýn yüzde birkaçý bu sitedeydi.

01:16:59.030 --> 01:17:02.670
Wikipedia karardý, reddit
karardý, Craigslist kardý.

01:17:02.695 --> 01:17:06.172
Meclis ile aramýzdaki uçurum eridi.
Meclis üyeleri

01:17:06.197 --> 01:17:10.072
bir kaç gün evvel pohpohladýklarý
tasarýdan desteklerini

01:17:10.097 --> 01:17:13.087
çektiđini açýklamak
için yarýţmaya baţladý.

01:17:13.992 --> 01:17:21.247
24 saat içerisinde, tasarýya karţý çýkanlarýn sayýsý 31'den 101'e çýktý.

01:17:23.108 --> 01:17:28.693
Meclis üyeleri ve senatörlerin sitelerin
karartýldýđý gün içerisinde yavaţça taraf

01:17:28.718 --> 01:17:33.831
deđiţtirmelerini izlemek mükemmeldi. 100
kadar temsilci taraf deđiţtirmiţti.

01:17:33.855 --> 01:17:42.605
Ýnanmasý her ne kadar güç olsa da, her ţeye
rađmen kazanmýţtýk. Herkesin imkansýz olduđunu,

01:17:42.630 --> 01:17:47.290
dünyanýn en büyük ţirketlerinin
boţ hayal olarak

01:17:47.315 --> 01:17:51.974
gördüđü ţey, gerçekleţmiţti.
Baţardýk. Kazandýk.

01:17:54.976 --> 01:17:55.976
[SOPA öldü, ...]

01:17:55.996 --> 01:17:58.902
Ýnternet siyasetinde, hatta Amerikan
siyasetinde tarihi bir haftadayýz.

01:17:58.926 --> 01:18:03.723
Washington D.C.'de mecliste
çalýţanlardan duyduđumuza

01:18:03.748 --> 01:18:08.787
göre karartma günkü mail ve
telefon trafiđi hiç bu kadar

01:18:08.812 --> 01:18:13.288
yođun olmamýţtý. Bence çok
heyecanlý bir andý. Bu,

01:18:13.313 --> 01:18:18.115
internetin siyasi anlamda
yetiţkinliđe eriţtiđi gündü.

01:18:18.139 --> 01:18:25.367
Çok neţeli bir zamandý, zira gerçekten
olduđuna hala inanamýyorduk.

01:18:25.392 --> 01:18:32.194
Arkasýnda bu kadar maddi destek olan bir
tasarý geçememiţti, hatta dibi boylamýţtý.

01:18:34.610 --> 01:18:38.719
Zaman zaman güçsüz hissetmek normaldir.
Yürüyüţ yapar, bađýrýsýn ve

01:18:38.744 --> 01:18:42.851
kimse seni duymaz. Ama bugün size
güçlü olduđunuzu söylemeye geldim.

01:18:46.327 --> 01:18:49.108
Zaman zaman kulak
asmadýklarýný düţünürsünüz,

01:18:49.133 --> 01:18:51.949
ama bugün size sizi
dinlediklerini söylüyorum.

01:18:51.974 --> 01:18:57.171
Bir fark yaratýyorsunuz. Mücadele etmeye devam
ederseniz, bu tasarýyý durduracaksýnýz.

01:19:00.142 --> 01:19:02.535
PIPA'yý dur de, SOPA'ya dur de!

01:19:04.807 --> 01:19:09.735
Dev internet ţirketleri, açýk söylemek
gerekirse, rekabetin olmadýđý,

01:19:09.760 --> 01:19:14.265
sansürlenen bir ortamdan fayda sađlarlar.
Buna müsaade edemeyiz.

01:19:15.212 --> 01:19:22.031
Büyük bir deđiţimin bir parçasý olmaktansa,
küçük bir deđiţimi kesinleţtirmeyi

01:19:22.056 --> 01:19:27.321
yeđlerdi. Ama SOPA, devasa bir
deđiţimde devasa bir rol oldu.

01:19:28.011 --> 01:19:34.865
Bu, onun için kavram ispatý oldu. Yaţamýný
dünyayý deđiţtirerek geçirmek istiyordu.

01:19:34.890 --> 01:19:42.315
Bilimsel bir tadda incelediđinde, ne derece
etkisi olduđunu ölçtü ve mümkün olduđunu gördü.

01:19:42.339 --> 01:19:47.075
"Sürdürmek istediđim hayat
tarzý mümkün, bunu ispatladým.

01:19:47.100 --> 01:19:50.692
Ben, Aaron Swartz, dünyayý
deđiţtirebilirim"

01:19:50.716 --> 01:19:56.177
Çok da bir ţey yapamadýđýný
düţünen bir adama göre,

01:19:56.202 --> 01:20:01.323
ki Aaron böyle biriydi,
iyi bir ţeyler yaptýđýný

01:20:01.348 --> 01:20:06.754
hissettiđi ender anlardandý;
bunu görebiliyordunuz.

01:20:06.779 --> 01:20:11.873
Hayatýnda zaferini kutladýđý
tek an diyebiliriz.

01:20:14.129 --> 01:20:19.684
Herkes SOPA'yý durduramazsýnýz diyordu.
Durdurduk. Manyak derece güzel üç tane

01:20:19.709 --> 01:20:25.052
zafer elde ettik, ve daha yýl bitmedi bile.
Ýyimser olma zamaný bu zamandýr.

01:20:27.204 --> 01:20:30.311
Tutuklandýktan bir yýl
sonra SOPA zaferini tattý,

01:20:30.336 --> 01:20:33.417
mutluluđuna ţaţýrmamak gerek.
Bir çok olay vardý.

01:20:33.441 --> 01:20:40.381
Siyasi sürece o kadar uyum sađlamýţtýki, engellemek mümkün deđildi.

01:20:40.405 --> 01:20:43.183
Swartz'ýn kurduđu veya
kurucularýndan biri olduđu

01:20:43.208 --> 01:20:45.628
organizasyonlarýn listesi devasaydý.
Edward

01:20:45.653 --> 01:20:50.518
Snowden'ýn internet gözetlemelerini ifţasýndan
yýllar önce Swartz bu konuda endiţeliydi.

01:20:50.542 --> 01:20:54.943
Hesap verme yükümlülüđünün bu kadar
rahat ele alýnmasý ţoke edici.

01:20:54.968 --> 01:20:58.161
Casusluk programýnýn ne
çapta olduđunu açýklayan

01:20:58.186 --> 01:21:02.353
istatistik bile yok. Cevap "Yea
o kadar çok insaný gözetliyoruz

01:21:02.378 --> 01:21:05.827
ki saymanýn mümkünatý yok."
ise, bu çok ciddi bir rakam.

01:21:05.851 --> 01:21:08.999
"Dinlediđimiz telefon
sayýsýný biliyoruz, ama

01:21:09.024 --> 01:21:12.283
kaç kiţiye tekabül ettiđini
bilemeyiz." deseler

01:21:12.308 --> 01:21:18.124
anlarým, ama yanýtlarda hiç bir zaman sayý
vermiyorlar. Bu, bayađý korkutucu bir ţey.

01:21:19.193 --> 01:21:25.344
O'na inanýlmaz baský uyguluyorlardý.
Bütün parasýný

01:21:25.369 --> 01:21:32.442
aldýlar, fiziksel özgürlüđünü
almakla tehdit ettiler. Neden

01:21:32.467 --> 01:21:40.442
yaptýlar? Neden gerçeđi gün ýţýđýna
çýkaranlarýn peţine düţüyorlar?

01:21:40.467 --> 01:21:46.212
Bankalardan savaţlara, bu
devletin ţeffaflýđý...

01:21:46.236 --> 01:21:50.241
Yani, gizlilik; hali hazýrda
gücü elinde bulunduranlarýn

01:21:50.266 --> 01:21:53.825
iţine yarýyor. Her nasýlsa
ayný gizlilik, devletin

01:21:53.850 --> 01:21:57.668
muhtemelen yasadýţý ve anayasaya
aykýrý ţeyler yaptýđý

01:21:57.693 --> 01:22:01.485
zamana denk geliyor. Yani,
bu iki ţey rastlantý deđil.

01:22:01.509 --> 01:22:05.553
Açýkça ortadadýrki, bu teknoloji deniz
aţýrý ufak ülkelere karţý deđil, ABD

01:22:05.578 --> 01:22:09.888
devleti tarafýndan kendi sýnýrlarý içerisinde
kullanýlmak üzere geliţtirilmiţtir.

01:22:09.912 --> 01:22:13.415
Gözetleme programýyla ilgili
problem, ta Nixon yönetiminden bu

01:22:13.440 --> 01:22:16.863
yana yavaţ yavaţ geniţlemesidir.
11 Eylül sonrasýnda G.W.Bush

01:22:16.888 --> 01:22:21.135
zamanýnda devasa bir hale gelmiţtir,
Obama da geniţletmeye devam etmektedir.

01:22:21.160 --> 01:22:23.806
Sorun gittikçe daha da
kötü bir hale gelmiţtir.

01:22:23.830 --> 01:22:27.868
Hiç bir zaman "Gün
bugündür, ţimdi duruţumuzu

01:22:27.893 --> 01:22:32.720
keskinleţtirmemiz gerek."
dediđimiz bir an olmamýţtý...

01:22:32.620 --> 01:22:39.132
Aaron'ýn hukuki süreci, tahminimce, lazer
kadar keskin bir mesaj yollamaktý.

01:22:39.157 --> 01:22:45.329
Obama yönetiminin siyasi tehdit olarak
gördüđü bir grup insana bir mesaj.

01:22:47.294 --> 01:22:54.534
Bu grup; hackerlar, bilgi ve demokrasi
aktivistleriydi. Ve Obama yönetiminin

01:22:54.559 --> 01:23:01.116
göndermek istediđi mesaj, tahminimce,
"Bize dert açacak yetilerinizin

01:23:01.141 --> 01:23:08.419
olduđunu biliyoruz. Ve Aaron Swartz'ý
size ibret olsun diye cezalandýrýyoruz.

01:23:08.444 --> 01:23:13.575
Böylece korkacak ve o derdi
baţýmýza açamayacaksýnýz."

01:23:13.599 --> 01:23:16.024
...ve devlet de dedi
ki "Gözetim programýný

01:23:16.049 --> 01:23:18.779
yasallaţtýrmak için
kullandýđýmýz hukuki görüţler

01:23:18.804 --> 01:23:23.542
de gizli belgelerdir, bu yüzden sizi gözetlerken
kullandýđýmýz yasalarý söyleyemeyiz."

01:23:23.566 --> 01:23:26.458
... her seferinde "siber savaţ
halindeyiz, siber suçlular

01:23:26.483 --> 01:23:28.902
bize yine saldýrýyor.
Hepimiz tehdit altýndayýz,

01:23:28.927 --> 01:23:31.842
tehlikedeyiz" diyorlar. Bunlarý
da gittikçe daha tehlikeli

01:23:31.867 --> 01:23:34.485
hale gelen yasalarý çýkartmak
için bahane ediyorlar.

01:23:35.684 --> 01:23:42.367
-Mücadelenin gidiţatý hakkýndaki görüţlerin ne?
-Sana bađlý!

01:23:47.936 --> 01:23:52.049
Ýki farklý kutupta bakýţ açýsý var.
Biri, her ţey süper;

01:23:52.074 --> 01:23:55.656
internet bize özgürlük
verdi ve muhteţem bir ţey.

01:23:55.681 --> 01:23:59.040
Diđeri, her ţey felaket
durumda, internet bizi

01:23:59.065 --> 01:24:03.280
gözetlemeleri ve baský kurmalarý
için bir çok aygýt sundu.

01:24:03.936 --> 01:24:09.144
Ve ikisi de dođru. Ýnternet her ikisine
de sebep oldu. Her ikiside ţaţýrtýcý

01:24:09.169 --> 01:24:13.879
ve hayret verici. Uzun vadede
hangisinin kazanacađý bize kalmýţ. Biri

01:24:13.904 --> 01:24:18.942
diđerinden daha dođru demek gereksiz;
ikisi de dođru. Hangisine yođunlaţýp

01:24:18.967 --> 01:24:23.937
faydalanacađýmýz ise bize kalmýţ; çünkü
her ikisi de hep etrafta kalacak.

01:24:29.434 --> 01:24:32.175
12 Eylül 2012'de, federal
savcýlýk, eskisini

01:24:32.200 --> 01:24:35.098
geçersiz kýlan yeni bir
iddianame hazýrladý. Üç

01:24:35.123 --> 01:24:37.912
yeni suçlama eklendi;
elektronik sahtekarlýk,

01:24:37.937 --> 01:24:40.944
korunmuţ bir bilgisayardan
hukuksuz bilgi edinimi

01:24:40.969 --> 01:24:43.937
ve bilgisayar sahtekarlýđý.
Böylece Swartz, dört

01:24:43.962 --> 01:24:46.783
yerine on üç maddeden suçlanýyordu.
Savcýlýđýn

01:24:46.808 --> 01:24:52.076
elindeki kozlar bi hayli çođalmýţtý, Swartz'ýn
potansiyel hapis süresi ve cezasý da...

01:24:52.100 --> 01:24:55.739
Ayrý bir iddianame ile daha
fazla suçlama yönelttiler.

01:24:55.764 --> 01:24:58.849
Eyleminin bir kaç tane
federal suça neden tabi

01:24:58.874 --> 01:25:02.084
olduđuna dair bir teori ürettiler.
Yasalara göre

01:25:02.109 --> 01:25:05.712
oldukça ciddi bir ceza
gerektirebileceđini söylediler.

01:25:07.339 --> 01:25:12.345
Bu teori ve savcýlýđýn dava dosyasýndaki
bir çok diđer madde, 1986 yýlýnda çýkan

01:25:12.370 --> 01:25:16.943
bir yasaya dayalýydý. Adý Bilgisayar
Sahtekarlýđý ve Ýstismarý Yasasý idi.

01:25:16.967 --> 01:25:19.514
Bu yasa, baţrolünde Matthew
Broderick'in olduđu 83 yapýmý

01:25:19.539 --> 01:25:22.236
WarGames (SavaţOyunlarý) filminden
esinlenmiţti. Güzel filmdi.

01:25:22.260 --> 01:25:23.366
"Ţimdi yakaladým."

01:25:23.390 --> 01:25:30.515
Filmde, genç bir çocuk sihirli bilgisayar ađlarýný kurcalayarak nükleer saldýrý baţlatma yetisi ediniyor.

01:25:34.095 --> 01:25:39.796
Tabiki böyle bir ţey mümkün deđil, 80lerde de
deđildi. Fakat meclis üyeleri için yeterince

01:25:39.821 --> 01:25:44.769
inandýrýcýymýţ ki Bilgisayar Sahtekarlýđý
ve Ýstismarý Yasasý'ný geçirmiţlerdi.

01:25:44.793 --> 01:25:50.757
Zamanýmýzýn gerisinde kalmýţ bir yasadýr.
"Kullaným Koţullarý"

01:25:50.782 --> 01:25:56.721
gibi anlaţmalarýn maddeleri
üzerinden ceza verilebilir. Mesela

01:25:56.746 --> 01:26:03.131
eHarmony gibi bir sitede kendinizi
abartýrsanýz, bađlý bulunduđunuz

01:26:03.156 --> 01:26:08.507
yetkili makama göre, baţýnýz
yasalarla derde girebilir.

01:26:08.531 --> 01:26:12.483
Hepimiz Kullaným Koţullarý'ndan
haberdarýzdýr, fakat çok azýmýz koţullarýn

01:26:12.508 --> 01:26:16.171
ne olduđunu inceler. Bu koţullara
uymayarak suç iţliyor olabilirsiniz.

01:26:16.195 --> 01:26:19.517
Web sitelerindeki Kullaným
Koţullarý, genellikle

01:26:19.542 --> 01:26:22.975
birbirinize nazik davranýn,
uygunsuz davranýţlarda

01:26:23.000 --> 01:26:26.560
bulunmayýn gibi ţeyler söyler.
Yetkili makamlarýn bu

01:26:26.585 --> 01:26:30.413
durumda söz sahibi olmasý, bir
çok insana aptalca gelir.

01:26:30.437 --> 01:26:33.790
Örnekler, daha da aptallaţmaya baţlar.
Mart 2013'te

01:26:33.815 --> 01:26:36.692
deđiţene kadar, seventeen
(17) dergisine ait

01:26:36.717 --> 01:26:39.831
internet sitesinin kullaným
koţullarýnda "Okumak

01:26:39.856 --> 01:26:42.882
için 18 yaţýndan büyük
olmalýsýnýz." yazýyordu.

01:26:42.906 --> 01:26:48.846
Adalet bakanlýđýnýn B.S.Ý.Y yorumuna göre, hepimiz yasalarý çiđniyoruz diyebilirim.

01:26:49.895 --> 01:26:54.360
Belirsiz ve suistimale açýk yapýsýndan
ötürü, B.S.Ý.Y, bilgisayarlarla

01:26:54.385 --> 01:26:57.831
alakadar bir çok ihtilafta
kullanýlan bir çekiç haline geldi.

01:26:57.855 --> 01:26:58.961
Ýddianamedeki tek etken
olmasa da, Swartz'a yönelik

01:26:58.986 --> 01:26:59.879
13 suçlamadan 11'inin
dayanađý bu yasaydý.

01:27:07.756 --> 01:27:11.589
"Neden?" sorusu, Aaron Swartz'ýn
hikayesinin çođunda asýlýdýr.

01:27:11.614 --> 01:27:15.871
Devlet bunlarý neden yapýyordui? Nasýl bir
dava ile karţýmýza çýkacaklardý?

01:27:16.789 --> 01:27:17.303
Adalet Bakanlýđý cevap
istemlerimizi geri çevirdi. Fakat

01:27:17.328 --> 01:27:17.813
Profesör Orin Kerr davayý
incelemiţ eski bir savcýdýr.

01:27:23.989 --> 01:27:27.558
[Hukuk Profesörü] Bu davaya diđerlerine
göre daha deđiţik yaklaţmamýn bir

01:27:27.583 --> 01:27:31.247
kaç sebebi var. Üç yýl boyunca Adalet
Bakanlýđý'nda savcýlýk görevi yaptým.

01:27:31.271 --> 01:27:35.384
Eđitmenliđe baţlamadan önce,
devlet, hangi suçlarýn iţlendiđine

01:27:35.409 --> 01:27:39.626
dair düţüncelerine dayanan bir
iddianame ile geldi. Sadece avukat

01:27:39.651 --> 01:27:43.796
gözünden bakýldýđýnda, önceki
davalarla kýyaslayarak, eldekileri

01:27:43.821 --> 01:27:47.965
inceleyerek baktýđýmda, adil bir
iddianame olduđunu düţünüyorum.

01:27:47.989 --> 01:27:52.748
Suçlama yapmalýlar mýydý, tartýţmaya açýk.
Çok fazla ihtilaf var.

01:27:52.773 --> 01:27:56.593
Bazý insanlar açýk eriţimden
yana, bazýlarý da deđil.

01:27:57.571 --> 01:28:02.523
Bana kalýrsa, devlet, Swartz'ýn
Açýk Eriţim Manifestosu'nu

01:28:02.548 --> 01:28:06.552
çok ama çok ciddiye aldý.
O'nu davasýna sýmsýký

01:28:06.577 --> 01:28:10.818
bađlý, ahlaki zorunluluk
hissetmesinden ötürü adil

01:28:10.843 --> 01:28:15.498
görmediđi yasalarý çiđnemeye
kararlý biri olarak gördü.

01:28:15.522 --> 01:28:19.081
Ve demokrasilerde bir yasanýn
adil olmadýđýný düţünüyorsan,

01:28:19.106 --> 01:28:21.988
onu deđiţtirmenin pek çok yolu vardýr.
Swartz'ýn

01:28:22.013 --> 01:28:25.598
SOPA'da ustalýkla uyguladýđý
gibi meclise baţvurmak örneđin.

01:28:25.623 --> 01:28:28.620
Ya da o yasayý iţlevsiz
kýlmak için ihlal edersin.

01:28:28.644 --> 01:28:34.104
Savcýlýđý böylesine dürten de bu
hissiyattý; Swartz bu yasayý sadece

01:28:34.129 --> 01:28:39.090
ihlal etmeye deđil, tamamen yok
etmeye kendini adamýţ gibiydi.

01:28:39.115 --> 01:28:44.771
Herkesin bu veritabanýna açýk eriţimi
olacaktý. Diţ macununun tüpe geri

01:28:44.796 --> 01:28:50.059
sokulamadýđý gibi, sona erecekti.
Ve Swartz'ýn tarafý kazanacaktý.

01:28:52.696 --> 01:28:56.644
Toplumda yasanýn adil olup olmadýđýna
dair büyük bir anlaţmazlýk mevcut. Ve

01:28:56.669 --> 01:29:00.460
nihayetinde, meclis yoluyla, bu Amerikan
halkýnýn verebileceđi bir karar.

01:29:00.484 --> 01:29:05.222
Ýkinci sorun da ţu; hangi suçlar
az ciddi, hangileri çok ciddi.

01:29:05.247 --> 01:29:09.590
Artýk bilgisayarlarýn ve onlarýn
suistimalinin olduđu yeni

01:29:09.615 --> 01:29:14.167
bir çevreye adým atýyoruz, ve
bu çizgilerin tam olarak nerede

01:29:14.192 --> 01:29:18.596
durmasý gerektiđini bilemiyoruz.
Hala üzerinde uđraţýyoruz.

01:29:19.785 --> 01:29:23.326
Bu olay, savcýlýđýn sađduyusunun
yetersiz bir kullanýmýdýr.

01:29:23.351 --> 01:29:25.982
Adalet Bakanlýđý'nýn
insanlarý korkutma için

01:29:26.007 --> 01:29:29.399
kullandýđý çekiç her geçen gün
daha da büyüyor. Bu yüzden

01:29:29.424 --> 01:29:32.581
bir çok insan hayatýný böyle
kumarda yitirmek istemiyor.

01:29:32.990 --> 01:29:33.262
Birisinin telefonunu dinlemeli miyiz?
Görüntülerini

01:29:33.287 --> 01:29:33.493
kaydetmeli miyiz?
Birbirine karţý kýţkýrtýp

01:29:33.518 --> 01:29:33.745
ifade verdirtmeli miyiz?
Federal ajanlar ve

01:29:33.770 --> 01:29:34.038
savcýlarýn düţünce tarzý bu.
Davalarý inţa ederler.

01:29:47.290 --> 01:29:52.222
Swartz, geri vitesi olmayan zalim bir
adalet sisteminin diţlilerine sýkýţmýţtý.

01:29:52.247 --> 01:29:57.054
Amerika'yý dünyadaki en yüksek mahkum
oranýna sahip bir makina haline getirdi.

01:29:57.435 --> 01:30:01.727
Kendimizi ülkece korku ve
öfke siyasetine teslim ettik.

01:30:01.752 --> 01:30:05.866
Ve korktuđumuz her ţey,
mesela internetin geleceđi ve

01:30:05.891 --> 01:30:09.752
eriţimi gibi, öfke duyduđumuz
herhangi bir ţey, iç

01:30:09.777 --> 01:30:13.991
güdüsel olarak müdahaleci bir
adalet sistemi dođuruyor.

01:30:14.015 --> 01:30:18.404
Tarihte adalet sisteminin ilgilenmesine
hiç gerek görülmeyen bir çok

01:30:18.429 --> 01:30:22.944
sorunu çözmek için bugün hapishaner,
cezalar gibi ţeyleri kullanýyoruz.

01:30:22.968 --> 01:30:29.037
Tehdit, itham, yargýlama gibi dürtüler,
bilgiye internet üzerinden eriţmekteki

01:30:29.062 --> 01:30:34.646
ihtilaf ve tartýţmalarýn temel sebebi oldu.
Diđer konularda yaţadýđýmýzi

01:30:34.671 --> 01:30:40.086
sýkýntýlara bir hayli benziyor aslýnda;
tek farký bu tarz adil olmayan

01:30:40.111 --> 01:30:45.297
mahkumiyetlerde genelde fakir ve
azýnlýk mensubu insanlarýn olmasý.

01:30:47.871 --> 01:30:50.686
Swartz ailesinden ve arkadaţlarýndan daha fazla soyutlanmaya baţladý.

01:30:50.710 --> 01:30:56.963
Baţka bir ţeyle uđraţmaz oldu. Dava bütün hayatýný ele geçirmiţti.

01:30:56.987 --> 01:31:02.061
Aaron'ýn avukatlarýndan biri, savcýlara,
Aaron'ýn duygusal anlamda savunmasýz

01:31:02.086 --> 01:31:06.898
olduđunu, buna göre hareket etmelerini
söylemiţti. Yani bunu biliyorlardý.

01:31:06.922 --> 01:31:15.135
Gerçekten büyük bir yük altýndaydý.
Yapacaklarýnýn ve hareketinin kýsýtlanmasýndan

01:31:15.160 --> 01:31:23.471
nefret ederdi. Sürekli kafasýna kaktýklarý
hapis tehditi onun için dehţet vericiydi.

01:31:23.495 --> 01:31:30.677
Maddi kaynaklarýný tamamen tüketmiţti. Bize
de çok pahalýya mal olmuţtu. Yüksek bir

01:31:30.702 --> 01:31:35.679
miktarda yardým toplamýţtý.
Milyonlarca dolar harcanmýţtý.

01:31:35.704 --> 01:31:39.982
-Hukuki savunma için mi? -Evet.
-Milyonlar? -Evet.

01:31:41.704 --> 01:31:45.639
Sanýrým insanlara yük olmak
istemiyordu, bu da bir etkendi. Bir

01:31:45.664 --> 01:31:49.390
yanda normal hayatý, öbür yanda
uđraţmasý gereken boktan bir

01:31:49.415 --> 01:31:53.318
durum. Elinden geldiđince sýnýrý
korumaya çalýţmýţtý. Ama hepsi

01:31:53.343 --> 01:31:57.062
bir araya bulanmaya baţladý ve
herţey boktan bir hale geldi.

01:31:59.143 --> 01:32:03.009
Her geçen zaman daha da güçleţen bir
kararla karţý karţýyaydý. Suçu kabul

01:32:03.034 --> 01:32:06.847
edip hayatýna devam etmek mi, yoksa
bozuk bir sistemle mücadele etmek mi?

01:32:06.871 --> 01:32:12.876
Hukuki dava için cevap basitti; anlaţma yoluna gitmedi ve bir dava tarihi belirlendi.

01:32:12.900 --> 01:32:18.089
Aaron, adil olmadýđýna inandýđý bu
durumla mücadele etmekte kararlýydý.

01:32:18.114 --> 01:32:20.780
Bir yandan da
korkuyordu.

01:32:32.901 --> 01:32:43.240
Aaron'ý mahkum edeceklerini düţünmüyorum. Mahkemeden ayrýldýđýmýzda O'na sarýlacaktým. Boston'daki o köprünün üzerinde yürüyüp bir kaç bira devirecektik.

01:32:46.400 --> 01:32:50.705
Haklý olduđumuzu düţünüyordum. Davayý kazanabilirdik, kazanacaktýk.

01:32:50.729 --> 01:32:57.555
Pek bahsetmezdi, fakat çok acý çektiđini görebiliyorduk.

01:33:01.800 --> 01:33:05.295
Aaron çocukluđunda ani ruh
hali deđiţimi, depresif

01:33:05.320 --> 01:33:08.241
nöbetler gibi ađýr
depresyon sayýlabilecek

01:33:08.266 --> 01:33:14.364
ţeyler yaţamadý. O sýrada depresif olabilir,
normaldir, herkes zaman zaman depresif olur.

01:33:19.005 --> 01:33:24.035
Ýliţkimiz henüz iki üç
haftalýkken, "Sen benden

01:33:24.060 --> 01:33:28.856
daha güçlüsün." dediđini anýmsýyorum.
Bir çok

01:33:28.881 --> 01:33:33.650
konuda gaddardý, hayat
O'na ve bir çok insana

01:33:33.675 --> 01:33:38.651
sert davranmýţtý. Bu,
dehasýnýn bir parçasýydý.

01:33:41.356 --> 01:33:47.628
Galiba 20'li yaţlarýnda klinik depresyon
geçirmiţti. Fakat bir birlikteyken böyle

01:33:47.653 --> 01:33:54.230
deđildi. Çok mutlu bir insandý diyemem, fakat
bu depresif olduđu anlamýna da gelmiyor.

01:33:56.956 --> 01:34:02.901
Ýki yýl boyunca çok çok ađýr baský altýnda kalmýţtý. Daha fazla uđraţmak istemedi.

01:34:03.956 --> 01:34:07.011
Galiba, çok ađýr gelmiţti.

01:34:14.755 --> 01:34:19.061
Gecenin bir vakti arkadaţým aramýţ.
Bir ţeylerin yolunda

01:34:19.086 --> 01:34:23.239
gitmediđini anlamýţtým. Aradým,
ve ne olduđunu anladým.

01:34:23.790 --> 01:34:29.561
Sosyal haber ve eđlence sitesi reddit'in
kurucularýndan biri, evinde ölü bulundu.

01:34:29.586 --> 01:34:34.934
Polise göre, 26 yaţýndaki Aaron Swartz
Brooklyn'deki dairesine intihar etti.

01:34:37.595 --> 01:34:46.670
Neslimizin en yaratýcý beyinlerinden birini kaybettik diye düţündüm.

01:34:46.694 --> 01:34:49.094
O an dünya baţýma yýkýldý.

01:34:57.294 --> 01:34:59.459
Hayatýmdaki en zor gecelerden biriydi.

01:35:00.394 --> 01:35:10.194
Çýđlýk atýyordu, "Ne dediđini anlayamýyorum" dedim...
Yeter. Daha fazla devam edemeyeceđim.

01:35:16.994 --> 01:35:25.104
Olan biteni anlamlandýramadým. Hala anlayamýyorum.

01:35:25.294 --> 01:35:27.693
Hüsran içindeydim, öfkeliydim.

01:35:38.493 --> 01:35:40.493
Çocuklarýma açýklamaya çalýţtým.

01:35:43.891 --> 01:35:47.624
Üç yaţýndaki çocuđum, doktorlarýn düzelteceđini söyledi.

01:35:52.395 --> 01:35:56.980
Tanýdýđým pek çok insan
öldü, fakat hiç birini bu

01:35:57.005 --> 01:36:01.748
ţekilde kaybetmedim. Ben
dahil çođu kiţi bir ţeyler

01:36:01.773 --> 01:36:06.766
yapabilirdik diye düţünüyordu.
Ama görememiţtik, böyle

01:36:06.791 --> 01:36:11.148
olduđunu bilmiyorduk, bu
kadar acý çektiđini...

01:36:11.172 --> 01:36:19.581
Benim bir parçamdý. Gerçek
olmamasýný diledim. Sonra

01:36:19.606 --> 01:36:27.696
Wikipedia sayfasýna baktým
ve ölüm tarihini gördüm.

01:36:33.172 --> 01:36:34.872
"... ile 2013 arasýnda yaţadý."

01:36:43.606 --> 01:36:46.626
Aaron öldü. Çivisi çýkmýţ
dünyanýn gezginleri, akýl

01:36:46.651 --> 01:36:49.729
hocalarýmýzdan birini, yaţlý
bir bilgini kaybettik.

01:36:49.753 --> 01:36:55.928
Dođrunun yolundaki hackerlar, bir eksildik,
bizden birini yitirdik.

01:36:57.353 --> 01:37:04.690
Anaçlar, ilgililer, dinleyenler,
besleyenler, tüm aileler,
çocuklarýmýzdan birini kaybettik.

01:37:04.714 --> 01:37:07.013
Hepimiz ađlayalým.

01:37:15.113 --> 01:37:19.129
Aklýma gelen ilk ţey, ya kimse
farketmezse endiţesiydi.

01:37:19.154 --> 01:37:22.739
Çünkü ne kadar dikkat çekici
olduđunu bilmiyordum.

01:37:23.854 --> 01:37:29.553
Daha önce hiç bu kadar duygusal taţmaya tanýk olmamýţtým.

01:37:29.577 --> 01:37:31.714
Ýnternet alev aldý.

01:37:31.738 --> 01:37:32.726
Herkesin kendine göre bir izah etmeye
çabalýyordu, fakat daha önce hiç kimsenin

01:37:32.751 --> 01:37:33.762
twitter'da yas tuttuđunu görmemiţtim.
Ýnsanlar basbayađý internette yas tutuyordu.

01:37:46.636 --> 01:37:51.661
O, internetin öz evladýydý. Ve eski dünya onu katletmiţti.

01:37:55.636 --> 01:37:59.836
Korkunç adaletsizliđe el atýlmayan bir zamanýn ortasýndayýz.

01:38:01.836 --> 01:38:09.749
Ekonomik krizin mimarlarý, baţkanla rahat
rahat akţam yemeđi yiyorlar. Böyle

01:38:09.774 --> 01:38:17.685
bir ortamda, devletin böyle bir ţeyi
yargýlamýţ olmasý absürdden öte, trajik.

01:38:17.709 --> 01:38:24.065
Asýl soru, baţýmýzdan geçen bunca ţeyden sonra,
dünyayý daha iyi bir yer haline getirmek

01:38:24.090 --> 01:38:30.303
bir ţeyler yapabilir miyiz? Bu mirasý nasýl
daha ileriye taţýrýz, bu soruyu sormalýyýz.

01:38:33.409 --> 01:38:39.948
Dünyanýn her yerinde hackathonlar, toplanmalar
baţladý. Bir anlamda, Aaron Swartz

01:38:39.973 --> 01:38:46.032
içimizdeki iyiyi çýkarttý, "Bu durumu
nasýl düzeltiriz?" sorusunu sordurttu.

01:38:47.808 --> 01:38:55.243
Nacizhane görüţüm, O'nun bu ülkenin yetiţtirdiđi en sýradýţý devrimcilerden olduđudur.

01:38:55.267 --> 01:39:00.686
Aaron kazandý mý, kaybetti mi bilemiyorum.
Fakat ţu açýktýr ki,

01:39:00.711 --> 01:39:05.706
O'nun mücadelesinde kullandýđý
ellerle ţekillenenleriz biz.

01:39:06.567 --> 01:39:10.110
Kolluk kuvvetlerini,
bilgiye eriţimi çoađaltmak

01:39:10.135 --> 01:39:13.875
isteyen yurttaţlarýn üzerine
saldýđýmýzda, hukukun

01:39:13.900 --> 01:39:18.354
üstünlüđünü bozarýz ve adalet
mabedimizi iđfal etmiţ oluruz.

01:39:18.379 --> 01:39:20.715
Aaron Swartz bir suçlu deđildi.

01:39:21.578 --> 01:39:26.520
Deđiţim, kendiliđinden kaçýnýlmaz
olarak gelen bir ţey deđildir.

01:39:26.545 --> 01:39:29.053
Sürekli mücadele
sayesinde gelir.

01:39:30.579 --> 01:39:33.331
Aaron, hakikaten de sihir yapabiliyordu.
Ve kendimi

01:39:33.356 --> 01:39:36.294
yaptýđý sihrin O'nunla birlikte
ölmemesine için adadým.

01:39:36.319 --> 01:39:39.123
Dünyayý deđiţtirebileceđine
inanýyordu, ve haklýydý.

01:39:40.379 --> 01:39:44.272
Geçen haftadan bu yana, bugün de, fonumuz artmakta.

01:39:46.878 --> 01:39:51.138
Swartz'ýn ölümünden sonra, temsilci
Zoe Lofgren ve senatör Ron Wyden,

01:39:51.163 --> 01:39:55.155
Bilgisayar Sahtekarlýđý ve Ýstismarý
Yasasý'ný reforme edecek bir

01:39:55.180 --> 01:39:59.335
yönetmelik gündeme getirdiler.
Swartz'a yönelik suçlamalarýn çođunun

01:39:59.360 --> 01:40:03.128
dayandýđý eskimiţ yasa buydu.
Adýna da, Aaron'ýn Yasasý dendi.

01:40:03.152 --> 01:40:06.691
Aaron, insanýn kendine sürekli
"ţu an üzerinde çalýţabileceđim

01:40:06.716 --> 01:40:10.647
dünyanýn en önemli ţeyi nedir" sorusunu
sormasý gerektiđine inanýyodu.

01:40:10.671 --> 01:40:12.971
"Eđer onun üzerinde çalýţmýyorsan, neden çalýţmýyorsun?"

01:40:33.560 --> 01:40:39.256
Keţke geçmiţi deđiţtirebilsek, ama
deđiţtiremeyiz. Ama geleceđi deđiţtirebiliriz

01:40:39.281 --> 01:40:43.757
ve deđiţtirmeliyiz. Aaron'ýn
hatýrasý için yapmalýyýz. Kendimiz

01:40:43.782 --> 01:40:49.719
için yapmalýyýz. Dünyayý daha iyi ve insani
bir yer haline getirmek için yapmalýyýz.

01:40:49.744 --> 01:40:54.143
Hukukun iţlediđi ve bilgiye
eriţimin insan hakký olduđu bir dünya.

01:40:54.167 --> 01:40:59.176
Geçtiđimiz ţubat ayýnda,
Baltimore'lu bir çocuk vardý.

01:40:59.201 --> 01:41:04.276
14 yaţýndaydý. JSTOR'a eriţimi vardý.
Bir ţey okuduktan

01:41:04.301 --> 01:41:08.810
sonra JSTOR'u kurcalamaya baţlamýţtý.
Ve pankreas

01:41:08.835 --> 01:41:13.614
kanserini erken teţhis
edebilen bir test geliţtirdi.

01:41:15.335 --> 01:41:19.326
Pankreas kanseri, çatýr
çutur öldürür; çünkü çok

01:41:19.351 --> 01:41:22.910
geç tespit edilir ve
tespit edildiđinde bir

01:41:22.935 --> 01:41:30.264
ţeyler yapmak için çok geçtir. Johns Hopkins'in
Onkoloji departmanýnýn tamamýna mail atar.

01:41:30.288 --> 01:41:31.888
Çocuk 14 yaţýnda mý?

01:41:31.913 --> 01:41:35.015
Evet 14 yaţýnda bir çocuk. Çođu
aldýrmaz bile. Fakat bir tanesi

01:41:35.040 --> 01:41:38.334
beđenir ve "Çok da aptalca bir fikir
deđil, gel bir görüţelim" der.

01:41:38.358 --> 01:41:42.675
Çocuk, akţamlarý ve haftasonlarý bu araţtýrmacýyla
çalýţmaya devam eder. Aaron öldükten bir

01:41:42.700 --> 01:41:46.782
kaç hafta sonra ţubat ayýnda haberlerde gördüm
- o ara sýk sýk Aaron vardý haberlerde-.

01:41:50.858 --> 01:41:51.858
Pardon.

01:41:53.658 --> 01:41:58.711
Ve haberlerde olmasýnýn sebebini açýklýyordu,
baţarmýţlardý, pankreas kanserini

01:41:58.736 --> 01:42:03.282
erkenden saptayabilen bu hayat kurtaran
testin dađýtýmýna baţlamýţlardý.

01:42:03.836 --> 01:42:06.665
Ve dedi ki, "Aaron'ýn yaptýđý
ţey iţte bu yüzden çok önemli."

01:42:06.690 --> 01:42:09.360
[Aaron Swartz, Jack Andraka'nýn
devrimsel kanser testininin önünü nasýl açtý]

01:42:10.636 --> 01:42:16.974
Çünkü, geleceđi göremezsiniz deđil mi?
Evrenin bu gerçeđi, sadece hýz limitini

01:42:16.999 --> 01:42:22.590
saptayan yetkililerin kullandýđý bir
gerçek deđil. Evladýnýn pankreas

01:42:22.615 --> 01:42:29.072
kanserinden ölmesini engelleyen ţey de
ayný yerden gelir. Eriţim olmadýđý zaman,

01:42:29.097 --> 01:42:35.234
senin ihtiyaç duyduđun soruna çözüm
bulacak kiţi, cevabý asla bulamayabilir.

01:42:35.920 --> 01:42:46.825
o kadav iyi sývýţtýki, ..., uzay gemisine gevi döndüvünde bile...

01:42:48.625 --> 01:42:57.820
-Afferin Aaron! Çok iyiydi.
-Tam-mam, ţimdi ţarký vakti!