1
00:00:06,996 --> 00:00:07,816
Bugün,

2
00:00:07,816 --> 00:00:09,784
adamlaryñ ÿarysyndan köpüsi

3
00:00:09,784 --> 00:00:11,564
şäher sebitlerinde ÿaşaÿar.

4
00:00:11,564 --> 00:00:14,554
şu asyryñ ortalarynda, bu 70% köpeler.

5
00:00:14,694 --> 00:00:16,782
Ÿöne 100 ÿyl mundan öñem,

6
00:00:16,782 --> 00:00:19,491
bary-ÿogy 10-dan 2-si şäherde ÿaşaÿardy

7
00:00:19,491 --> 00:00:21,615
ondan öñ bolsa, ondanam azdy.

8
00:00:21,615 --> 00:00:24,770
Nädip bu derejedäki urbanizasiÿa ÿetipdiris?

9
00:00:24,900 --> 00:00:27,180
we gelejegimiz üçin bu näme añlatÿar?

10
00:00:27,270 --> 00:00:29,440
Adamçylygyñ ilkinji döwürlerinde,

11
00:00:29,440 --> 00:00:31,230
adamlar awçy-toplaÿjylardy,

12
00:00:31,380 --> 00:00:34,639
iÿmit gözleginde göçüp-gonup ÿörüpdirler.

13
00:00:35,063 --> 00:00:36,744
Emma 10 müñ ÿyl mundan öñ

14
00:00:36,744 --> 00:00:39,891
ata-babalar haÿwanlary öÿdekileşdirmegiñ

15
00:00:39,931 --> 00:00:42,924
we ekerançylygyñ usullaryny 
öwrenip başlapdyrlar

16
00:00:42,992 --> 00:00:44,081
Taryhda ilkinji gezek,

17
00:00:44,081 --> 00:00:46,873
adamlar iÿmiti gözläp tapman, 
ösdürip başladylar,

18
00:00:46,925 --> 00:00:51,528
bu bolsa öz gezeginde
ÿarym-oturumly obalaryñ döremegine getirdi

19
00:00:51,775 --> 00:00:54,351
"Näme üçin diñe ÿarym-otyrymly?” 
diÿip sorarsyñyz.

20
00:00:54,431 --> 00:00:57,852
Ilki başda, 
obalar topragyñ guraklaşmagy sebäpli

21
00:00:57,852 --> 00:01:00,336
her birnäçe ÿyldan göçmelidiler

22
00:01:00,581 --> 00:01:04,469
Diñe suwarma we toprak sürme 
ÿaly usullaryñ özgermegi bilen,

23
00:01:04,469 --> 00:01:06,549
takmynan 5 müñ ÿyl mundan öñ,


24
00:01:06,549 --> 00:01:09,771
durnukly we uzak möhletleÿin
iÿmit üpçünçiligi sebäpli,

25
00:01:09,771 --> 00:01:12,223
doly oturumlulyk mümkin boldy.

26
00:01:12,223 --> 00:01:15,494
Täze usullaryñ 
iÿmiti artdyryp başlamagy sebäpli,

27
00:01:15,516 --> 00:01:17,835
herkimiñ ekerançylyk etmek
zerurlygy aÿyryldy.

28
00:01:17,855 --> 00:01:20,402
Bu bolsa, 
ÿöriteleşdirilen söwdanyñ ösmegine

29
00:01:20,402 --> 00:01:23,340
yz-ÿanam,
şäherleriñ gelip çykmagyna getirdi.

30
00:01:23,407 --> 00:01:25,996
Indi, şäherlerde iÿmitiñ agdyklyk
etmegi bilen,

31
00:01:25,996 --> 00:01:29,540
şeÿlede gurallaryñ, esbaplaryñ,
we başgada harytlaryñ köpelmegi bilen,

32
00:01:29,540 --> 00:01:31,789
has uzak aralykdan söwda we ara-gatnaşyga


33
00:01:31,799 --> 00:01:33,145
mümkinçilik döredi.

34
00:01:33,405 --> 00:01:35,052
Söwda ösdügiçe,


35
00:01:35,052 --> 00:01:37,792
ony añsatlaşdyryjy 
tehnologiÿalar hem köpeldi.

36
00:01:37,919 --> 00:01:39,467
Ÿagny arabalar,

37
00:01:39,467 --> 00:01:40,901
gämiler,

38
00:01:40,901 --> 00:01:41,962
ÿollar

39
00:01:41,962 --> 00:01:43,154
we portlar.

40
00:01:43,264 --> 00:01:46,920
Elbetde, bu zatlary dolandyrmak üçin 
hasda köp iş güjüni talap etdi.

41
00:01:46,920 --> 00:01:50,488
Bu sebäpli hem obalardan,
mümkinçilik we iş ÿer köpelmegi bilen,

42
00:01:50,506 --> 00:01:53,014
hasda köp adam şäherlere çekildi.

43
00:01:53,090 --> 00:01:55,491
Siz häzirki şäherler dyknyşyk görseñiz,

44
00:01:55,491 --> 00:02:00,429
(asyrdan öñ) 2 müñinji ÿyllarda
käbir şäherleriñ ilat dyknyşyklygy,

45
00:02:00,429 --> 00:02:03,626
Şanhaÿ ÿa Kalkuttañkydan iki essesidigi, 
geñ galdyrar.

46
00:02:03,764 --> 00:02:07,510
Bunuñ sebäpleriniñ biri hem,
transportyñ el-ÿeterli bolmazlygy,

47
00:02:07,816 --> 00:02:10,652
Şonuñ üçin hemme zat,
pyÿada ÿeterlik aralykda bolmalydy.

48
00:02:10,652 --> 00:02:13,980
Şol sanda barja arassa suw çeşmeleride.

49
00:02:14,098 --> 00:02:18,056
Üste-üstine şäheriñ gury ÿer meÿdany
çozuşlardan goranmak üçin

50
00:02:18,056 --> 00:02:19,700
diwarlar bilen çäklendirilendi.

51
00:02:20,093 --> 00:02:23,257
Rim Imperiÿasy, infrastruktura
dikeltmegi bilen,

52
00:02:23,257 --> 00:02:25,118
bu kynçylyklary ÿeñip bildiler.

53
00:02:25,208 --> 00:02:27,743
Emma bundan daşary,
bize tanyş şäherler,

54
00:02:27,743 --> 00:02:30,940
Senagat Öwrülşigine çenli 
baş almandylar.

55
00:02:31,067 --> 00:02:34,246
Täze tehnologiÿalaryñ 
köpçülikleÿin öndürülmegi,

56
00:02:34,246 --> 00:02:37,266
şäherleriñ giñelmegine 
we hasda birikdirilmegine getirip,

57
00:02:37,266 --> 00:02:40,672
polisiÿa, ÿangyn we sanitariÿa gulluklary,
köçeleri we soñurrak

58
00:02:40,672 --> 00:02:44,201
elektrik tok paÿlaÿjy ulgamlaryny 
döredilmegini mümkin etdi.

59
00:02:44,382 --> 00:02:46,462
Indi, şäherleriñ gelejegi nähili?

60
00:02:46,532 --> 00:02:49,705
Häzir dünÿäniñ ilaty,
7 milÿarddan gowyrak,

61
00:02:49,705 --> 00:02:52,372
we 10 milÿarda ÿetmegi çaklanylÿar.

62
00:02:52,562 --> 00:02:54,025
Bu ösüşiñ köpüsi

63
00:02:54,025 --> 00:02:57,277
dünÿäniñ iñ garyp ÿurtalarynyñ 
şäher zolaklarynda bolar.

64
00:02:57,367 --> 00:03:01,160
Bu ösüşleri garşylamak üçin,
şäherler nähili özgermeli bolarka?

65
00:03:01,260 --> 00:03:01,813
Ilki bilen,

66
00:03:01,813 --> 00:03:03,893
dünÿe adamlara ÿeterlik

67
00:03:03,923 --> 00:03:04,901
iÿmit,

68
00:03:04,911 --> 00:03:06,030
arassaçylyk,

69
00:03:06,100 --> 00:03:08,229
we bilim bilen,
üpjün etmegi başarmaly.

70
00:03:08,364 --> 00:03:09,004
Ikinjisi,

71
00:03:09,044 --> 00:03:12,741
ösüş, harytlary we hyzmatlary üpjün etÿän,

72
00:03:12,741 --> 00:03:16,263
topraga zeper ÿetirmez ÿaly 
bolup geçmeli.

73
00:03:16,966 --> 00:03:20,701
Belki iÿmit öndürüjiligi,
dik ekerançylyga, we belent binalara,

74
00:03:20,701 --> 00:03:24,519
üçekdäki melleklere we şäherleriñ 
boş ÿerlerine geçiriler,

75
00:03:24,520 --> 00:03:28,953
elektrik togy bolsa gitdigiçe bir näçe,
täzelenip biliji çeşmelerden alynar.

76
00:03:29,125 --> 00:03:32,972
Ÿeke maşgala öÿlere derek,
köp öÿler dikligine gurular.

77
00:03:33,052 --> 00:03:37,904
Şeÿlede, adamlaryñ gündeki ihtiÿaçlaryny,
hemmesini öz içinde saklaÿan binalar,

78
00:03:37,904 --> 00:03:39,758
we kiçiräk, öz-özüni dolandyryjy, 


79
00:03:39,758 --> 00:03:42,709
ÿerli we durnukly öndürüjilige üns berÿän
şäherler.

80
00:03:42,879 --> 00:03:44,496
Şäherleriñ gelejegi her dürli,

81
00:03:44,496 --> 00:03:45,449
ynjyk

82
00:03:45,449 --> 00:03:46,731
we döredijilik ukyply,

83
00:03:46,781 --> 00:03:49,494
öñkiler ÿaly bir senagatyñ 
esasynda gurulman,

84
00:03:49,494 --> 00:03:52,996
oña derek gitdigiçe birikdirilen
we global dünÿäñ aÿlasynda gurular.