0:00:06.996,0:00:07.816
Bugün,

0:00:07.816,0:00:09.784
adamlaryñ ÿarysyndan köpüsi

0:00:09.784,0:00:11.564
şäher sebitlerinde ÿaşaÿar.

0:00:11.564,0:00:14.554
şu asyryñ ortalarynda, bu 70% köpeler.

0:00:14.694,0:00:16.782
Ÿöne 100 ÿyl mundan öñem,

0:00:16.782,0:00:19.491
bary-ÿogy 10-dan 2-si şäherde ÿaşaÿardy

0:00:19.491,0:00:21.615
ondan öñ bolsa, ondanam azdy.

0:00:21.615,0:00:24.770
Nädip bu derejedäki urbanizasiÿa ÿetipdiris?

0:00:24.900,0:00:27.180
we gelejegimiz üçin bu näme añlatÿar?

0:00:27.270,0:00:29.440
Adamçylygyñ ilkinji döwürlerinde,

0:00:29.440,0:00:31.230
adamlar awçy-toplaÿjylardy,

0:00:31.380,0:00:34.639
iÿmit gözleginde göçüp-gonup ÿörüpdirler.

0:00:35.063,0:00:36.744
Emma 10 müñ ÿyl mundan öñ

0:00:36.744,0:00:39.891
ata-babalar haÿwanlary öÿdekileşdirmegiñ

0:00:39.931,0:00:42.924
we ekerançylygyñ usullaryny [br]öwrenip başlapdyrlar

0:00:42.992,0:00:44.081
Taryhda ilkinji gezek,

0:00:44.081,0:00:46.873
adamlar iÿmiti gözläp tapman, [br]ösdürip başladylar,

0:00:46.925,0:00:51.528
bu bolsa öz gezeginde[br]ÿarym-oturumly obalaryñ döremegine getirdi

0:00:51.775,0:00:54.351
"Näme üçin diñe ÿarym-otyrymly?” [br]diÿip sorarsyñyz.

0:00:54.431,0:00:57.852
Ilki başda, [br]obalar topragyñ guraklaşmagy sebäpli

0:00:57.852,0:01:00.336
her birnäçe ÿyldan göçmelidiler

0:01:00.581,0:01:04.469
Diñe suwarma we toprak sürme [br]ÿaly usullaryñ özgermegi bilen,

0:01:04.469,0:01:06.549
takmynan 5 müñ ÿyl mundan öñ,[br]

0:01:06.549,0:01:09.771
durnukly we uzak möhletleÿin[br]iÿmit üpçünçiligi sebäpli,

0:01:09.771,0:01:12.223
doly oturumlulyk mümkin boldy.

0:01:12.223,0:01:15.494
Täze usullaryñ [br]iÿmiti artdyryp başlamagy sebäpli,

0:01:15.516,0:01:17.835
herkimiñ ekerançylyk etmek[br]zerurlygy aÿyryldy.

0:01:17.855,0:01:20.402
Bu bolsa, [br]ÿöriteleşdirilen söwdanyñ ösmegine

0:01:20.402,0:01:23.340
yz-ÿanam,[br]şäherleriñ gelip çykmagyna getirdi.

0:01:23.407,0:01:25.996
Indi, şäherlerde iÿmitiñ agdyklyk[br]etmegi bilen,

0:01:25.996,0:01:29.540
şeÿlede gurallaryñ, esbaplaryñ,[br]we başgada harytlaryñ köpelmegi bilen,

0:01:29.540,0:01:31.789
has uzak aralykdan söwda we ara-gatnaşyga[br]

0:01:31.799,0:01:33.145
mümkinçilik döredi.

0:01:33.405,0:01:35.052
Söwda ösdügiçe,[br]

0:01:35.052,0:01:37.792
ony añsatlaşdyryjy [br]tehnologiÿalar hem köpeldi.

0:01:37.919,0:01:39.467
Ÿagny arabalar,

0:01:39.467,0:01:40.901
gämiler,

0:01:40.901,0:01:41.962
ÿollar

0:01:41.962,0:01:43.154
we portlar.

0:01:43.264,0:01:46.920
Elbetde, bu zatlary dolandyrmak üçin [br]hasda köp iş güjüni talap etdi.

0:01:46.920,0:01:50.488
Bu sebäpli hem obalardan,[br]mümkinçilik we iş ÿer köpelmegi bilen,

0:01:50.506,0:01:53.014
hasda köp adam şäherlere çekildi.

0:01:53.090,0:01:55.491
Siz häzirki şäherler dyknyşyk görseñiz,

0:01:55.491,0:02:00.429
(asyrdan öñ) 2 müñinji ÿyllarda[br]käbir şäherleriñ ilat dyknyşyklygy,

0:02:00.429,0:02:03.626
Şanhaÿ ÿa Kalkuttañkydan iki essesidigi, [br]geñ galdyrar.

0:02:03.764,0:02:07.510
Bunuñ sebäpleriniñ biri hem,[br]transportyñ el-ÿeterli bolmazlygy,

0:02:07.816,0:02:10.652
Şonuñ üçin hemme zat,[br]pyÿada ÿeterlik aralykda bolmalydy.

0:02:10.652,0:02:13.980
Şol sanda barja arassa suw çeşmeleride.

0:02:14.098,0:02:18.056
Üste-üstine şäheriñ gury ÿer meÿdany[br]çozuşlardan goranmak üçin

0:02:18.056,0:02:19.700
diwarlar bilen çäklendirilendi.

0:02:20.093,0:02:23.257
Rim Imperiÿasy, infrastruktura[br]dikeltmegi bilen,

0:02:23.257,0:02:25.118
bu kynçylyklary ÿeñip bildiler.

0:02:25.208,0:02:27.743
Emma bundan daşary,[br]bize tanyş şäherler,

0:02:27.743,0:02:30.940
Senagat Öwrülşigine çenli [br]baş almandylar.

0:02:31.067,0:02:34.246
Täze tehnologiÿalaryñ [br]köpçülikleÿin öndürülmegi,

0:02:34.246,0:02:37.266
şäherleriñ giñelmegine [br]we hasda birikdirilmegine getirip,

0:02:37.266,0:02:40.672
polisiÿa, ÿangyn we sanitariÿa gulluklary,[br]köçeleri we soñurrak

0:02:40.672,0:02:44.201
elektrik tok paÿlaÿjy ulgamlaryny [br]döredilmegini mümkin etdi.

0:02:44.382,0:02:46.462
Indi, şäherleriñ gelejegi nähili?

0:02:46.532,0:02:49.705
Häzir dünÿäniñ ilaty,[br]7 milÿarddan gowyrak,

0:02:49.705,0:02:52.372
we 10 milÿarda ÿetmegi çaklanylÿar.

0:02:52.562,0:02:54.025
Bu ösüşiñ köpüsi

0:02:54.025,0:02:57.277
dünÿäniñ iñ garyp ÿurtalarynyñ [br]şäher zolaklarynda bolar.

0:02:57.367,0:03:01.160
Bu ösüşleri garşylamak üçin,[br]şäherler nähili özgermeli bolarka?

0:03:01.260,0:03:01.813
Ilki bilen,

0:03:01.813,0:03:03.893
dünÿe adamlara ÿeterlik

0:03:03.923,0:03:04.901
iÿmit,

0:03:04.911,0:03:06.030
arassaçylyk,

0:03:06.100,0:03:08.229
we bilim bilen,[br]üpjün etmegi başarmaly.

0:03:08.364,0:03:09.004
Ikinjisi,

0:03:09.044,0:03:12.741
ösüş, harytlary we hyzmatlary üpjün etÿän,

0:03:12.741,0:03:16.263
topraga zeper ÿetirmez ÿaly [br]bolup geçmeli.

0:03:16.966,0:03:20.701
Belki iÿmit öndürüjiligi,[br]dik ekerançylyga, we belent binalara,

0:03:20.701,0:03:24.519
üçekdäki melleklere we şäherleriñ [br]boş ÿerlerine geçiriler,

0:03:24.520,0:03:28.953
elektrik togy bolsa gitdigiçe bir näçe,[br]täzelenip biliji çeşmelerden alynar.

0:03:29.125,0:03:32.972
Ÿeke maşgala öÿlere derek,[br]köp öÿler dikligine gurular.

0:03:33.052,0:03:37.904
Şeÿlede, adamlaryñ gündeki ihtiÿaçlaryny,[br]hemmesini öz içinde saklaÿan binalar,

0:03:37.904,0:03:39.758
we kiçiräk, öz-özüni dolandyryjy, [br]

0:03:39.758,0:03:42.709
ÿerli we durnukly öndürüjilige üns berÿän[br]şäherler.

0:03:42.879,0:03:44.496
Şäherleriñ gelejegi her dürli,

0:03:44.496,0:03:45.449
ynjyk

0:03:45.449,0:03:46.731
we döredijilik ukyply,

0:03:46.781,0:03:49.494
öñkiler ÿaly bir senagatyñ [br]esasynda gurulman,

0:03:49.494,0:03:52.996
oña derek gitdigiçe birikdirilen[br]we global dünÿäñ aÿlasynda gurular.